Πευκοδάσος Πόντζου

Αργοπεθαίνουν, και με ευθύνη των μελισσοκόμων (;), τα πευκοδάση στη νοτιοδυτική Λευκάδα…
Πευκοδάσος Πόντζου Αγίου Πέτρου



«Πνιγμένο» στο πράσινο είναι το νησί μας. Προικίστηκε απλόχερα,
δεν μπορείς να πεις, ψεγάδι δεν βρίσκεις. Συνδυάζει απόλυτα αυτό
για το οποίο ακούμε συχνά-πυκνά να γίνεται λόγος σε σχέση με
τουριστικούς προορισμούς: το βουνό καιτη θάλασσα. Ένα πράσινο,
που ακουμπά, στο μεγαλύτερο μέρος της ακτογραμμής και όπου το
περιβάλλον δεν είναι δομημένο, στη θάλασσα. Ιδιαίτερα στα δυτικά
του νησιού, όταν καβαλικεύει πολλές φορές απόκρημνες βουνο-
πλαγιές και γίνεται ένα με το γαλαζοπράσινο ή τουρκουάζ χρώμα
των νερών.
Αναπόσπαστο κομμάτι αυτού του πράσινου αποτελούν στην ενδο-
χώρα ιδίως του νησιού μας τα κυπαρίσσια. Γι΄ αυτά και την επα-
πειλούμενη καταστροφή τους από την λεγόμενη ασθένεια του «έλ-
κους του κυπαρισσιού», που προκαλείται από τον μύκητα Seiridium
cardinale, είχαμε αναφερθεί πριν δυο και κάτι χρόνια στην εδώ
ανάρτησή μας. ∆εν είδαμε, δυστυχώς, να έχει γίνει κάτι. Αντίθετα
μάλιστα βλέπουμε κάθε φορά το φαινόμενο αυτό να παίρνει ανησυ-
χητικές διαστάσεις.
Ένα άλλο σημαντικό κομμάτιτου λευκαδίτικου πράσινου αποτελούν
τα μικρότερα ή μεγαλύτερα πευκοδάση, που απαντά κανείς ιδιαίτε-
ρα στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού μας. Μόλις πρόσφατα είχαμε
ακούσει ότι καταστρέφεται το πευκοδάσος του «Πόντζου» στον
Άγιο Πέτρο και ότι κάτι θα πρέπει να γίνει.
Το είδαμε από μακρυά, το θεωρήσαμε λιγάκι υπερβολή να πούμε
την αλήθεια, συνηθισμένο θα είναι σκεφτήκαμε, γεράζουν και τα
δέντρα, κάποια άλλα αδύναμα αρρωσταίνουν, ζωντανοί οργανισμοί
είναι και αυτά, ξεραίνονται και πέφτουν. Βγαίνουν άλλα είπαμε από
μέσα μας, να μη δυσαρεστήσουμε το συνταξιδιώτη μας, το δάσος
ανανεώνεται.
Μόλις χθες όμως γίναμε αυτόπτες μάρτυρες εκ του σύνεγγυς του
ίδιου φαινομένου, ευρισκόμενοι καθ΄ οδόν για το Αθάνι. Αρκετά
ξεραμένα πεύκα σαν να είναι καμμένα, μαυρισμένα και ατροφικά,
πολλά κιτρινισμένα και αραιωμένα από κλαδιά στην κόμη, επικα-
λυμμένα στους κορμούς καιτους κλώνους από ένα άσπρο σαν μπα-
μπάκι χνούδι.
Από εκεί πήρε και η αρρώστια το όνομά της Bαμβακίαση των πεύ-
κων λέγεται, δεν απαντάται φυσικά μόνο στη Λευκάδα, το διαδίκτυο
βρίθει δημοσιεύσεων και σε μεγάλο βαθμό, σύμφωνα με τα δημο-
σιεύματα αυτά, έχουν βάλλειτο χεράκιτους και οι μελισσοκόμοι…
Εδώνα σημειώσουμε ότι πιο χαμηλά θα απαντήσει κανείς, όλως πα-
ραδόξως, υγιέστατους εκπροσώπους του είδους αυτού. Χαίρεσαι
να τα βλέπεις τα πευκόδεντρα, με το ανοιχτό πράσινο χρώμα τους
καιτους παράξενους, από τους ισχυρούς ανέμους που πνέουν στην
περιοχή -καλομελέτα κι έρχονται μέσω «fast track» οι ανεμογεννή-
τριες-, σχηματισμούς των κλώνων τους.
∆εν θα επεκταθούμε πολύ, για την αρρώστια, όλα λίγο πολύ τα άρ-
θρα το ίδιο λένε, θα βασιστούμε σε μια δημοσίευση, το 2006 ακόμη,
στην «Καθημερινή», των Πάνου Πετράκη (εντομολόγος στο Iνστι-
τούτο Mεσογειακών ∆ασικών Oικοσυστημάτων του Eθνικού Iδρύ-
ματος Aγροτικών Eρευνών), Bασιλείου Pούσση και Kωνσταντίνου
Bάγια (αναπληρωτές καθηγητές του Tμήματος Φαρμακευτικής του
Πανεπιστημίου Aθηνών).
Η βαμβακίαση λοιπόν των πεύκων είναι μια ασθένεια που οφείλεται
στο κοκκοειδές έντομο Marchalina hellenica (ελληνική μαρσαλί-
να). Το έντομο αυτό ζει στα πεύκα, από τα οποία τρέφεται απο-
μυζώντας τους χυμούς του. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες δεν
αποτελεί απειλή για τα δέντρα.
Έλα όμως που από την όλη διαδικασία τα πεύκα βγάζουν στην επι-
φάνεια του κορμού τους ένα ζαχαρώδες υγρό το οποίο το μαζεύ-
ουν οι μέλισσες, από όπου γίνεταιτο πευκόμελο, που ωφελείτους
μελισσοκόμους! Έτσι λοιπόν την τελευταία δεκαετία, επιδοτήθηκε
από το B΄ KΠΣ η διάδοση του εντόμου στην Eλλάδα και η εισαγωγή
του σε περιοχές που δεν είχε ακόμα εξαπλωθεί παρά το γεγονός
ότι γειτονικές χώρες, όπως η Iταλία, είχαν ήδη θεσπίσει νόμους
σχετικά με την υποχρεωτική καταπολέμηση του εντόμου το οποίο
καταστρέφει το πεύκο απομυζώντας τον χυμό του. Σύμφωνα με το


προαναφερόμενο άρθρο «οι Έλληνες μελισσοκόμοι υποστήριξαν
στις πολιτικές αρχές ότι υπάρχει μια υποθετική σχέση αμοιβαιότη-
τας ανάμεσα στο πεύκο-ξενιστή και το έντομο». Έτσι, «η διάδοση
του εντόμου έγινε κατά παράβαση όλων των αρχών της εντομολογί-
ας καιτης εν γένει βιολογικής επιστήμης, ενώ στην απόφαση περί
επιδοτήσεως φαίνεται ότι βάρυνε ο αριθμός των μελισσοκόμων, η
παραγωγή μελιού και η αξία των εξαγωγών μελιού σε αντίθεση με
την απώλεια βιομάζας, τη διαφάνεια της κόμης καιτα νεκρά πεύκα
που έχουν παρατηρηθεί σε πολλές περιοχές της νότιας Eλλάδας».
Καιτι γίνεταιτώρα, θα ρωτήσει κάποιος. Φαύλος κύκλος! ∆ιαβάζου-
με στην Βικιπαίδεια:
«Μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει η πολιτεία να ευαισθητο-
ποιείται από την καταστροφή των πεύκων, επιδοτώντας έρευνες με
αντικείμενο την αντιμετώπιση του φαινομένου. Αρχικά οι έρευνες
προσανατολίζονταν στον ψεκασμό των πεύκων, αλλά κάτι τέτοιο
φαίνεται πως είναι επιβλαβές για την χλωρίδα, την πανίδα και το
κυριότερο για τον άνθρωπο. Τώρα οι έρευνες προσανατολίζονται
κυρίως σε φυσικούς τρόπους αντιμετώπισης του εντόμου με χρή-
ση των φυσικών εχθρών του (θηρευτές-έντομα και πουλιά). Τρόπο
αντιμετώπισης αποτελεί επίσης και η πλύση των δέντρων με νερό
αλλά κάτι τέτοιο περιορίζεται σε αστικές/εύκολα προσβάσιμες πε-
ριοχές.»
∆εν ξέρω αν έγινε κάτι ή αν είναι προγραμματισμένο να γίνει κάτι
από τον δικό μας ∆ήμο. Με τη λίγη όμως ως τώρα εμπειρία που
έχουμε, ο ∆ήμος επικαλούμενος έλλειψη κονδυλίων και τα συνη-
θισμένα μπλα, μπλα, μπλα… πολύ αμφιβάλλουμε αν πρόκειται να
κάνει κάτι. Πολλοί είναι πάντως οι ∆ήμοι στην υπόλοιπη Ελλάδα
που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν σήμερα την αρρώστια αυτή
των πεύκων αποφεύγοντας όμως τον ψεκασμό με τοξικά εντομο-
κτόνα (όπως π.χ. το Insegar). Kαταφεύγουν, όπως διαβάσαμε, σε
άλλους τρόπους ήπιας αντιμετώπισης του προβλήματος όπως π.χ.:
Πλύσιμο των πεύκων με νερό υπό πίεση – χρήση αιθέριων ελαίων
που δρουν ως εντομοαπωθητικά – ψεκασμό υπό πίεση με διάλυμα
πράσινου σαπουνιού – χρήση ωφέλιμων εντόμων που είναι εχθροί
της μαρσαλίνας – ψεκασμός με λιγότερο τοξικά και εγκεκριμένα
από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σκευάσματα
όπως: ΧΕΛΛΟΝΑ της εταιρείας ΧΕΛΛΑΦΑΡΜ ΑΕ, TRIONA της εται-
ρείας BASF AGRO ΕΛΛΑΣ, ADMIRAL της εταιρείας ΧΕΛΛΑΦΑΡΜ
ΑΕ, SAVONA της εταιρείας Χαραντώνη κ.ά.
Κλείνοντας, τέλος, να αναφέρουμε ότι οι μελισσοκόμοι από την
πλευρά τους ισχυρίζονται, μεταξύ άλλων, ότιτο έντομο Marchalina
hellenica υπήρχε στην Ελλάδα από την αρχαιότητα ακόμα χωρίς
όμως να προκαλεί καμία ζημιά στα πεύκα, όπως λένε. Να συμπλη-
ρώσουμε μόνο από τη δική μας πλευρά ότι τότε δεν επιδοτούνταν
φυσικά… και η διάδοση του εντόμου.
Μη γνωρίζοντας όμως την ευρύτητα της διάδοσης κατ΄ αυτό τον
τρόπο του εντόμου στον τόπο μας και δη στις κατ΄ εξοχήν μελισ-
σοπαραγωγικές περιοχές του νησιού μας, όπου και εντοπίζεται
έντονα σήμερα το πρόβλημα, βάζουμε σε κάθε περίπτωση το ερω-
τηματικό στον τίτλο της ανάρτησης…
Σημείωση: Οι δυο φωτογραφίες είναι από το πευκοδάσος του «Πό-
ντζου» στον Άγιο Πέτρο.
Η Βιολέττα Σάντα λέει:
Ταξιδεύοντας στο νησί μας, όσο συχνά κι αν σταματήσεις κοντά σε
πευκόφυτες περιοχές, όσα «καρβουνιασμένα» πεύκα κι αν αντικρί-
σεις, δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις το μέγεθος του προβλή-
ματος.
Θα ήθελα να καταθέσω μια μαρτυρία. Σε πρόσφατο ταξίδι μας στον
ΆγιοΠέτρο, ευρισκόμενοι στον επαρχιακό δρόμο και έχοντας μπρο-
στά μας το πευκοδάσος του χωριού – τα πεύκα εκεί αντιμετωπίζουν
το ίδιο πρόβλημα ίσως και σε μεγαλύτερη έκταση – ο κύριος Αντύ-
πας γνώστης της περιοχής μας δήλωσε: «Η δεντροφύτευση αυτής
της περιοχής έγινε στην δεκαετία του ’50 με σκοπό να ανακόψει
τις πλημμύρες που καταστρέφανε τις καλλιέργειες στον κάμπο της
Βασιλικής. Αν τα πεύκα καταστραφούν θα είναι «τσουνάμι» για την
Βασιλική. Τώρα πια δεν θα καταστραφούν οι καλλιέργειες, αλλά
ολόκληρη η τουριστική υποδομή της περιοχής».
Ο Νικόλαος Καββαδάς λέει:
Η βαμβακίαση των πεύκων είναι παλιά αρχαία υπόθεση ο θάνατος
όμως των Πεύκων είναι υπόθεση της τελευταίας πενταετίας. Ως
μελισσοκόμος είμαι εναντίον του εμβολιασμού των πεύκων που
ισχυε με κρατική ενίσχυση μάλιστα μέχρι πριν λίγα χρόνια επειδή
πιέζουμε τη φύση στα Ακρα.
∆εν ξέρω αν φταίει ο υπερπληθυσμός του εντόμου Εργάτης που
αναπτύχθηκε από την επίσημη πολιτεία ηθελημένα αφού το πευ-
κόμελο είναι το 60% της Ελληνικής παραγωγής σίγουρα όμως η
Λευκάδα και ειδικά το Αθάνι δεν βγάζει μέλι πεύκου αφού δεν δίνει
παρόλο που υπάρχει βαμβακάδα μελίττωμα άρα οι μελισσοκόμοι
δεν έχουν όφελος από τον εμβολισμό και μάλλον άδικα μας κατηγο-
ρείται. Το ενδιαφέρον όμως για μένα είναι πως πεθαίνουν τα πεύκα


και έχουμε στρέψειτη προσοχή μας σε λάθος κατεύθυνση, επειδή
ο εμβολιασμός έχει σταματήσει εδώ και περίπου δέκα χρόνια ενώ
ο θάνατος των πεύκων εμφανίστηκε έντονα εδώ και μια πενταετία.
Οι ερευνητές της μελισσοκομίας που παρακολουθώ ισχυρίζονται
ότι παρόλο που βαμβακάδα συμβάλει δεν είναι ο κύριο αίτιος για το
κακό που συμβαίνει και πρέπει να το ψάξουμε βαθύτερα το θέμα.
Για περισσότερες πληροφορίες σας προτείνω να δείτε στο ιστολό-
γιο μου το άρθρο μου με αφορμή το δικό σας. http://idiston.blogspot.
gr/
Ο Απόστολος Αντύπας λέει:
Ο Πόντζος έχειτη δική του ιστορία.
Έχει θύματα. Το 1944 μετά τη μάχη του ΕΑΜ-ΕΛΛΑΣ με τους Γερ-
μανοτσολιάδες στο Λαϊνάκι, Κατσαπλιάδες και παρακρατικούς της
∆εξιάς, όπως τους αποκαλεί ο Νομάρχης Μανουσόπουλος του
1947-1949 στη Λευκάδα, που είχαν κάνει εγκλήματα και κυκλοφο-
ρούσαν ελεύθεροι, στο βιβλίο του «Μαρτυρίες και Γεγονότα». Ένας
δάσκαλος αντάρτης του ΕΛΛΑΣ ονόματι Κονιδάρης από τους Τσου-
καλάδες ήρθε στο χωριό με την πεποίθηση ότι θα γλυτώσει από τον
ευεργέτη του. Αλλά αυτός τον σκότωσε. Η ιστορία έχει ως εξής.
Με την Ιταλική Κατοχή στη Λευκάδα, ο δάσκαλος ήταν φυλακισμέ-
νος για την αντιστασιακή του δράση και έμεινε στο ίδιο κελί με τον
ποινικό κατάδικο Γεώργιο Πατρίκιο (Βαλάμη) από τον Άγιο Πέτρο.
Που είχε σκοτώσειτη γυναίκα του αφήνοντας ορφανά έξι παιδιά για
την καρδιά μιας πιτσιρίκας. Και είχε γκαστρώσει και μία άλλη που
πνίγηκε στον Περιστεριά στην Πόντη. Ήταν τότε αγροφύλακας. Τον
δάσκαλο τον πήγανε στο γραφείο της Κοινότητας και του έκαναν
τα μαρτύρια του Ιησού Χριστού. Κατάμαυρο στο ξύλο. Του πήραν,
το κομπολόι και ότι είχε. Πήγε ο αείμνηστος Σωκράτης Ρομποτής
ή Ζαχαράτος και τους είπε να τον αφήσουν. Αυτοί όμως υποχρέω-
σαν χωριανό καιτον πήγε στην πλάτη του στον Πόντζο, μαζί με τον
Πατρίκιο, ο οποίος τον σκότωσε. Πριν τον σκοτώσειτου είπε: «Εσύ
ρε Γιώργο θα με σκοτώσεις που σε τάϊζα στην φυλακή;» Αυτά τα
γράφει στο βιβλίο της η ΣμύρνηΜαραγκού «ΗΛευκάδα στη δίνη του
Εμφυλίου» και φυσικά τα ομολογούν οι χωριανοί. Ο Πατρίκιος σκο-
τώθηκε μαζί με τους πέντε στην Οδηγήτρια, πριν την Χώρα. Τους
σκότωσε ο Παπάρας καπετάνιος του ΕΛΛΑΣ. Αυτό μου αποκάλυψε
η Καπετάνισσα Τζαβέλαινα πριν φύγει από τη ζωή.
Τη δεκαετία του ’50 άρχισε η δενδροφύτευση στον Πόντζο. Είναι
περίπου 400 με 500 στρέμματα. Ξεκινά από τον περιφερειακό
δρόμο και φτάνει μέχριτο ποτάμιτου Ρουπακιά, τον Μαραθιά. Εκεί
στον Πόντζο στα Λαγκάδια είχε βάραγκες με νερό το καλοκαίρι. Οι
γυναίκες έβαζαν το λινάρι για μούσκεμα κατόπιν το μαγγάνιζαν, το
έγνεθαν καιτο πήγαιναν στον αργαλειό για ρούχα. Το 1950 μια ομά-
δα πήγε να ποτίσειτα πεύκα που τα είχαν πρόσφατα φυτεύσει. Εκεί
ήταν ξεχασμένη μια χειροβομβίδα. Την πάτησε ο νεαρός χωριανός
μας Γρηγόρης Ψωμάς (Φραγκιός). ∆ίχως να την δει εξερράγη και
τον τραυμάτισε βαριά, τον τύφλωσε. Ήταν ένας ωραίος νέος, νιό-
παντρος καιτραγουδιστής. Έβγαλε μια καλή οικογένεια. Ομπάρμπα
Γρηγόρης έχει φύγει από τη ζωή. ∆ούλευε τυφλός όλα του τα χρό-
νια. Κάνοντας όλες τις δουλειές. Προκαλώντας τον θαυμασμό και
την αγάπη όλων των χωριανών του. Η εγγόνα του η ΑντιγόνηΨωμά,
υπήρξε αντιδήμαρχος του δήμου Απολλωνίων και είναι σήμερα σύμ-
βουλος του Πνευματικού Κέντρου Λευκάδας. Αυτή είναι η ιστορία
του Πόντζου, βαμμένη με αίμα. Οι τοπικοί άρχοντες του χωριού
έχουν κάνει αναφορές στους αρμόδιους για το Πευκοδάσος, αλλά
βοή βοώντως εν τη ερήμω.
Όταν το δάσος θα τελειώσει από τις αρρώστιες, θα τελειώσουν και
οι επιχειρηματίες της Πόντης Βασιλικής, που ποιούν την Νήσαν και
μόνο η αρπακτή τους ενδιαφέρει και η κονόμα. Θα είναι ένα τσου-
νάμι που θα τα καταστρέψει όλα. Και πάλι όπως πάντα ο ελληνικός
λαός θα την πληρώσει.
Αντύπας Απόστολος
Πρόεδρος της Ένωσης Αγιοπετριτών Αττικής

Το κείμενο είναι αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα ΛΕΥΚΑ∆ΙΤΙΚΑ ΝΕΑ


ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΑΓΙΟΠΕΤΡΙΤΩΝ ΛΕΥΚΑ∆ΑΣ ΝΟΜΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΧΡΟΝΟΣ 38ος
 - ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 133 - Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2013 -