Κείμενο-Φωτογραφίες: Χρυσούλα Σκλαβενίτη
http://www.mylefkada.gr/
Πλατεία της πόλης της Λευκάδας, δυτικά της κεντρικής αγοράς της πόλης μεταξύ των οδών Ιωάννου Μαρίνου, Αναστασίου Σκιαδαρέση και Λοχαγού Νικ. Ροντογιάννη.
Πήρε το όνομά της από την ιταλική λέξη “mercato” που θα πει αγορά. Γιατί ακριβώς εκεί ήταν η Δημοτική αγορά της πόλης μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘30, λίγο πριν χτιστεί στο σημείο αυτό το Δημοτικό Σχολείο της χώρας της Λευκάδας.
Ο “Μαρκάς”, η αγορά, ήταν ένα μεγάλο ορθογώνιο κτίριο με πρόσοψη στο δρόμο που πάει προς τα δικαστήρια (οδός Σκιαδαρέση). Έδινε τη δυνατότητα στους “αστέγους” επαγγελματίες ευπαθών προϊόντων (ψάρια – κρέατα – λαχανικά) να έχουν ένα μόνιμο πόστο, μια «μπάγκα» (banca) όπως λέγανε. Επίσης στέγαζε και τα σφαγεία των ζώων.
Εκτεινόταν νοτιοανατολικά, σύρριζα με το μαντρότοιχο του κτιρίου της Δημόσιας Βιβλιοθήκης και έφτανε μέχρι τη νοτιοδυτική γωνία του. Η άλλη παράλληλη σειρά οριοθετούνταν από τη σημερινή οδό Σκιαδαρέση.
Ο “Μαρκάς” αποτελούνταν από δυο παράλληλες σειρές συνεχόμενων μαγαζιών. Τα μαγαζιά ήταν ισόγεια, με μια πόρτα και ένα χαμηλό πλατύ παράθυρο στην πρόσοψη, ενώ στο πίσω μέρος είχαν στενόμακρους φωταγωγούς ψηλά με κάθετη σιδεριά.
Η στέγη του ήταν κεραμοσκέπαστη και προεξείχε περίπου ένα μέτρο από το κτίριο, σχηματίζοντας υπόστεγο που υποβάσταζαν ξύλινες κολώνες. Εκεί που τελείωνε το «πεζοδρόμιο» που σχημάτιζε το υπόστεγο και σε όλο το μήκος της σειράς των μαγαζιών, ένωναν τοιχάκια, σε ύψος περίπου 1.50 μέτρο, που στη μέση τους, δυο ψηλές πετρόχτιστες κολώνες, άφηναν ανάμεσα τους περάσματα για εισόδους περίπου 1 – 1.20 μ που έκλειναν με ψηλά σιδερένια πορτόνια.
Πάνω από τα τοιχάκια, από τις τέσσερις γωνίες των σειρών των μαγαζιών μέχρι τις κολώνες των εισόδων, υπήρχαν κιγκλιδώματα από όρθιες σιδερένιες βέργες, σε σχήμα λόγχης, που στήριζαν δυο οριζόντιες εντοιχισμένες σιδερένιες τραβέρσες.
Στη μέση περίπου της πλατείας, στο χώρο που έμενε ανάμεσα από τα μαγαζιά, υπήρχε μια ψηλή πέτρινη τετράγωνη βρύση. Κάτω από τη βρύση μια τετράγωνη γούρνα δεχόταν τα νερά, που με δυο αυλάκια κατέληγαν στα κεντρικά αυλάκια, που ήταν μπροστά στη σειρά των μαγαζιών.
Λένε ότι όταν πρωτοφτιάχτηκε ο “Μαρκάς” ήταν στεγασμένος με τζαμαρία που όμως καταστράφηκε. Επίσης, στο χώρο που υπήρχε στο πίσω μέρος του, εκεί που ήταν το υπόστεγο της ψαραγοράς, υπήρχε μέχρι τη δεκαετία του 20, χτιστό, πυργωτό, τετράπλευρο ρολόι, που όταν έπεσε, ο μηχανισμός του μεταφέρθηκε στον Άγιο Νικόλαο.
Σήμερα δεν υπάρχει ούτε αγορά ούτε σχολείο. Το Δημοτικό Σχολείο κατεδαφίστηκε το 1983 ως ετοιμόρροπο. Ως απομεινάρια του σχολείου υπήρχαν μέχρι πρόσφατα μεγάλοι ευκάλυπτοι, τους οποίους ο Δήμος Λευκάδας απομάκρυνε το 2012.
Πλέον, στη θέση του σχολείου υπάρχει μια μάλλον συμπαθητική πλατεία, που φιλοξενούσε το Διεθνές Φεστιβάλ Φολκλόρ Λευκάδας από το 1983 μέχρι το 1989 και που γύρω της την «πνίγει» ο πολιτισμός και η θρησκευτική παράδοση του νησιού.
Στην βόρεια πλευρά της φιλοξενείται, στο άλλοτε κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Λευκάδας με τον μεγάλο κήπο της. Στα ανατολικά της η Χαραμόγλειος Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη, η Αίθουσα Τέχνης του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λευκάδας «Θεόδωρος Στάμος» και το κτίριο του ΚΑΠΗ.
Οι Ιεροί Ναοί των Αγίων Αναργύρων και της Παναγίας των Ξένων συμπληρώνουν το σκηνικό γύρω από το χώρο της πλατείας.
Στην πλατεία τις εντυπώσεις «κλέβουν» το συντριβάνι και τα δυο γλυπτά, η προτομή του Ιστορικού Νίκου Σβορώνου (έργο του Μέμου Μακρή) και το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.
Το καλοκαίρι του 2014 στην πλατεία έλαβε χώρα το 1ο Φεστιβάλ Γαστρονομίας της Λευκάδας, το οποίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Πηγές:
Παναγιώτη Τ. Ματαφιά (Νότη Μπρανέλου) “Απ΄τον Άη Μηνά ίσαμε τον Πόντε” Αθήνα 1992
http://enirikos.blogspot.gr/2013_05_15_archive.html
http://2lyk-lefkad.lef.sch.gr/new/_files/project/dromoi.pdf
