Βιολέττα Σάντα • 26 Δεκέμβριος, 2016Share 2
Ιστορική έρευνα από τον Γεώργιο Δέλλα, Αρχιμανδρίτη του Οικουμενικού Θρόνου και τον Στυλιανό Ντίνο, Αντιπρόεδρο της Αμφικτιονίας…
Ο Ιωάννης Απόκαυκος ήταν Μητροπολίτης Ναυπάκτου την περίοδο 1200-1232 μχ. Από την αλληλογραφία που είχε με επισκόπους, αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για την κοινωνική και θρησκευτική ζωή των κατοίκων της περιοχής μας. Είναι τα μοναδικά έγγραφα για μια μακρινή και «σκοτεινή» χρονική περίοδο. Μέσα από αυτές τις επιστολές αναπτύσσεται το μεγαλείο και η σωστή επιβολή νομοθεσίας. Οι επιστολές Απόκαυκου είναι η καλύτερη απάντηση σε όλους τους «ξένους» οι οποίοι χαρακτήριζαν την τότε Ελλάδα ως χώρα χωρίς νόμους, χωρίς κοινωνικές αξίες, χωρίς διοικητική και στρατιωτική οργάνωση.
Ο Απόκαυκος είχε συχνή αλληλογραφία με τους επισκόπους της Βόνδιτζας και θεωρούσε ότι μόνο στην Βόνδιτζα και στα Γρεβενά ομιλούν την αρχαία Ελληνική γλώσσα.
Η ομάδα εργασίας αποτελείται κυρίως από φιλόλογους οι οποίοι μεταφράζουν τα αρχαία κείμενα και από άλλους συνεργάτες οι οποίοι συνδέουν τις πληροφορίες των αρχαίων κειμένων με τα τότε γνωστά ιστορικά γεγονότα.
Η ομάδα των φιλόλογων αποτελείται από τους:
Αντωνίου-Τυπάλδου Χαρά, Βασιλάκου Ειρήνη, Καλέντζου Δέσποινα, Μπογόρδου Γεωργία και Σπαθή Μαίρη, Τσούκα Αικατερίνη.
Σήμερα σας παραδίδουμε ένα σημείωμα φόνου, του οποίου την μετάφραση επιμελήθηκε η φιλόλογος Λευκάδας Κα Αντωνίου-Τυπάλδου Χαρά. Πρόκειται για μια συμπλοκή μέσα σε μια Λευκάδια οικογένεια, συμπλοκή η οποία κατέληξε σε φόνο.
Η υπόθεση έχει ως εξής:
Ο Κωνσταντίνος Καλίγης προχώρησε σε γάμο με την Παγκαλώ, παρά την διαφωνία που είχε η μητέρα του και ο πατέρας του, ο Βασίλειος Καλίγης. Μεταξύ του Κωνσταντίνου και της Παγκαλώ υπήρχε αγάπη και έρωτας.
Οι νεόνυμφοι ζούσαν μαζί με τους γονείς και τα προβλήματα είχαν ένταση με σοβαρές παρεμβάσεις κυρίως της μητέρας του Κωνσταντίνου κατά της νύφης Παγκαλώ.
Όταν ο Κωνσταντίνος ξενιτεύτηκε, η Παγκαλώ έμεινε με τους γονείς του και σε αυτό το διάστημα υπήρξε βάναυσος συμπεριφορά της πεθεράς προς την νύφη.
Γυρίζοντας ο Κωνσταντίνος από την ξενιτιά, η Παγκαλώ του εκμυστηρεύτηκε όσα άσχημα έζησε. Ο Κωνσταντίνος πήρε το μέρος της Παγκαλώ, ενώ ο πατέρας του πήρε το μέρος της μάνας του Κωνσταντίνου και συζύγου του.
Μέσα στην ανταλλαγή των λόγων, η κατάσταση εκτράπηκε με αποτέλεσμα ο πατέρας του Κωνσταντίνου να πάρει μια πέτρα μεγάλη όσο η παλάμη του και να την πετάξει προς το μέρος του γιού του. Δυστυχώς το κτύπημα ήταν σοβαρό και ο Κωνσταντίνος απεβίωσε.
Ο Βασίλειος Καλίγης απευθύνθηκε στον Μητροπολίτη Ναυπάκτου για να ζητήσει την τιμωρία του, για την πράξη που έκανε και τον άθελο φόνο που επήλθε. Για την κίνηση του Βασίλειου στο να απευθυνθεί στον Μητροπολίτη Ναυπάκτου και όχι τον αντίστοιχο της Λευκάδας, απαντήσεις μας δίνει μια άλλη επιστολή του Απόκαυκου προς τον Μητροπολίτη Λευκάδας, επιστολή της οποίας την μετάφραση σύντομα θα δημοσιεύσουμε.
Ο Απόκαυκος επιβάλλει ποινή πέντε ετών (επιτίμιο πέντε ετών) κατά τήν οποία ο ακούσιος φονιάς:
• Να στέκεται στην είσοδο του κεντρικού ναού, να έχει ασκεπή την κεφαλή του και να ομολογεί σε κάθε ένα που εισέρχεται ή εξέρχεται από τον ναό: «Ευχηθείτε και συγχωρήστε με τον εγκληματία». Αυτό θα γίνει επί τρείς συνεχόμενες Κυριακές. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειώσουμε μια έκφραση η οποία υπάρχει στο επιτίμιο και αναφέρει «να στέκεται έγκαιρα στον πρόναο». Αυτό μας οδηγεί σε συμπέρασμα ότι πρέπει να είχε παρατηρηθεί σε άλλα επιτίμια, την ενέργεια των τιμωρούμενων να παρουσιάζονται στην είσοδο του ναού προς το τέλος της Θείας Λειτουργίας.
• Για πέντε χρόνια να απέχει από την Θεία Κοινωνία. Αν όμως σε αυτά τα πέντε χρόνια βρεθεί κοντά στον θάνατο, τότε να του επιτραπεί να μεταλάβει των αχράντων μυστηρίων. Στο σημείωμα ο Απόκαυκος ονοματίζει την Θεία Κοινωνία με την φράση «το θείο εφόδιο».
• Η διατροφή του να μην περιέχει κρέας, τυρί και αυγά. Τις Τετάρτες και τις Παρασκευές να τρέφεται μόνο με ψωμί και νερό. Τις Δευτέρες και Τρίτες να τρώγει χόρτα και όσπρια με λάδι. Τις Πέμπτες να τρώγει ότι θέλει από αυτά που ορίστηκαν για τις ημέρες Δευτέρα-Τρίτη-Τετάρτη και Παρασκευή και επιπλέον να πίνει κρασί. Τα Σάββατα και Κυριακές μπορεί να τρώγει ψάρια και να πίνει κρασί.
• Καθημερινά να κάνει ενενήντα βαθιές μετάνοιες και σε κάθε μία να αναφωνεί το: «Ο θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ και ελέησόν με». Οι μετάνοιες και οι αναφωνήσεις δεν θα γίνονται τα Σάββατα τις Κυριακές και τις Δεσποτικές εορτές.
• Στο δωδεκαημέρο πρίν τα Χριστούγεννα και κατά την εβδομάδα του Πάσχα να μην τρώγει κρέας, τυρί και αυγά αλλά μόνο τα υπόλοιπα τρόφιμα και μπορεί να πιει κρασί.
• Η κυριότερη ποινή είναι ο εμφανής σπαραγμός του σώματος και της ψυχής του και το βαρύ πένθος , καθώς να θρηνεί μέρα και νύχτα έτσι ώστε και η αμαρτία του να συγχωρεθεί.
• Μετά την πάροδο των πέντε ετών καλείται να παρουσιαστεί για να λάβει την λήξη των επιτίμιων. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να προσέξουμε την φράση που χρησιμοποιεί ο Απόκαυκος για το σε ποιόν πρέπει να παρουσιαστεί ο τιμωρούμενος για να λάβει το έγγραφο της απαλλαγής. Ο Απόκαυκος για πρώτη φορά χρησιμοποίει την φράση «να παρουσιαστεί ενώπιον του επισκόπου εκείνης της ημέρας». Για αυτή την φράση έχουμε την δυνατότητα να την ερμηνεύσουμε με την έμμεση προστασία του τιμωρούμενου από κάθε άλλη πρόσθετη τιμωρία. Το ότι ο Βασίλειος Καλίγης απευθύνθηκε στον Απόκαυκο και όχι στον Μητροπολίτη Λευκάδας, αυτό σήμαινε ότι ο Βασίλειος Καλίγης ζητούσε μια ανεξάρτητη κρίση και όχι κρίση σταθμισμένη από τοπικά συμφέροντα ή τοπικές παρεκκλησιαστικές συνεργασίες. Ετσι η λήξη των επιτιμίων πρέπει να γίνει στην Μητρόπολη Ναυπάκτου, ανεξάρτητα το ποιος θα είναι τότε Μητροπολίτης. Μια άλλη σκέψη, για αυτή την φράση, μπορεί να μας οδηγήσει στην σκέψη ότι ο Απόκαυκος είχε διαπιστώσει ότι από την μία πλευρά η ασθένειά του, από την άλλη οι συγκρούσεις που είχε με τους Κομνηνούς, προμήνυε το τέλος της καθοδήγησης του ποιμνίου του.
Παραθέτουμε την μετάφραση του αρχαίου κειμένου.
Σημείωμα (φόνου)
Ο Βασίλειος ο Καλίγης αφού ήλθε σε μας από το νησί της Λευκάδας έδωσε εξηγήσεις. Η οικογένειά του, είπε, αποτελούμενη από τη σύζυγό του, το γιο του Κωνσταντίνο, τη σύζυγο του γιου του Παγκαλώ και αυτόν τον ίδιο το Βασίλειο μάλωσε και φιλονίκησε από το τίποτα. Η πεθερά μάλιστα πολύ περισσότερο ακούστηκε να μιλάει εναντίον της νύφης της διότι ο γιος της ερωτεύτηκε με έρωτα παράτυπο την Παγκαλώ και την έκανε σύζυγό του, ενώ στους γονείς του αυτή δεν άρεσε καθόλου. Έτυχε δε, είπε, ο γιος του αμέσως να ξενιτευτεί από το σπίτι του και όταν επανήλθε, επειδή βρήκε την Παγκαλώ σκυθρωπή εξαιτίας της σοβαρότητας της πεθεράς απέναντί της, στενοχωρήθηκε όπως ήταν φυσικό και είπε: <<Εάν εγώ υποβάλομαι σε κόπους για χάρη της , αυτή όμως με κάθε τρόπο κακοποιείται από τους γονείς μου και την μεταχειρίζονται σαν σκουπίδι, είναι προτιμότερο και εγώ ο ίδιος να υποστώ τα χειρότερα παρά να βλέπω τη σύζυγό μου να υποφέρει με δυσφορία και πάντα να βρίσκεται σε άσχημη διάθεση>>. Σ’ αυτό ο Βασίλειος υπερασπίστηκε τη σύζυγό του εναντίον του γιου του. Και από τους λόγους και τους αντιλόγους ο πατέρας θύμωσε πάρα πολύ εναντίον του γιου του, ως πατέρας που ήταν. Και τάχα για να τον σωφρονίσει και να τον εμποδίσει να εναντιώνεται απέναντι στον πατέρα του, αφού σήκωσε μια πέτρα μεγάλη όσο χωρούσε στο χέρι του, την πέταξε με ορμή κατά του ίδιου του γιου του. Και η πέτρα τον πέτυχε στον κρόταφο και τον σκότωσε επί τόπου. Και έγινε στις μέρες μας ο Βασίλειος φονιάς του ίδιου του παιδιού του και εχθρός του σπλάχνου του. Και υποβλήθηκε μεν στην ανάλογη τιμωρία ως εκούσιος δολοφόνος, επιπλέον όμως αυξήθηκε ο χρόνος διάρκειας της ποινής του, επειδή ο Βασίλειος σκότωσε το ίδιο το παιδί του. Και οφείλει επί πέντε συνεχή χρόνια αρχίζοντας από τη 15η του Αυγούστου του τρέχοντος έτους να εκτελεί τα εξής: Να στέκεται έγκαιρα στον πρόναο του επισκοπικού ναού με ακάλυπτη την κεφαλή επί τρεις συνεχείς Κυριακές και να αναφωνεί απευθυνόμενος στους εισερχόμενους και εξερχόμενους το εξής: <<Ευχηθείτε και συγχωρήστε με τον εγκληματία>>. Να απέχει από την θεία Κοινωνία κατά τα πέντε έτη που αναφέραμε, εκτός αν φτάσει να είναι ετοιμοθάνατος, τότε να λάβει αυτό το τελευταίο αγαθό εφόδιο. Να μην τρώει κρέας, τυρί και αυγά στα προαναφερθέντα πέντε έτη, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή να ζει μόνο με ψωμί και νερό, κάθε Δευτέρα και Τρίτη να τρώγει χόρτα και όσπρια με λάδι, κάθε Πέμπτη να τρώγει τα ίδια και επιπλέον να πίνει κρασί, κάθε δε Σάββατο και Κυριακή μπορεί να τρώγει ψάρια και να πίνει κρασί. Κάθε μέρα να κάνει ενενήντα (90) βαθιές μετάνοιες και σε κάθε μία να αναφωνεί το: <<Ο θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ και ελέησόν με>>, εκτός από τα Σάββατα τις Κυριακές και τις Δεσποτικές εορτές κατά τις οποίες δεν δίνουμε εντολή για γονυκλισία. Στη διάρκεια δε του δωδεκαημέρου και κατά την εβδομάδα του Πάσχα να μην τρώγει κρέας, τυρί και αυγά αλλά μόνο τα υπόλοιπα τρόφιμα και μπορεί να πιει κρασί. Υπεράνω δε όλων των ποινών πρέπει να επιδείξει σπαραγμό του σώματος και της ψυχής του, με βαρύ πένθος και κατήφεια να σέρνεται και για το φόνο που διέπραξε ο ίδιος εναντίον του γιου του να θρηνεί μέρα και νύχτα έτσι ώστε και η αμαρτία του να συγχωρεθεί και τη θεία χάρη να επικαλεστεί για τον εαυτό του. Αφού περάσουν τα προαναφερθέντα πέντε έτη θα επανέλθει στη Ναύπακτο και αφού παρουσιαστεί ενώπιον του επισκόπου εκείνης της ημέρας, θα δεχθεί την απαλλαγή της τιμωρίας του.
Για την Αμφικτιονία Ακαρνάνων
Ο Αντιπρόεδρος
Ντίνος Στυλιανός
Ο Υπεύθυνος του Project
Γεώργιος Δέλλας
Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου
Ευχαριστούμε την Κυρία
Χαρά Αντωνίου-Τυπάλδου
Φιλόλογο Λευκάδας
http://aromalefkadas.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου