Eiισήγηση του Διευθυντή Σύνταξης της εφημερίδας Πελοποννήσου κ.Kωνσταντίνου Μάγνη στην παρουσίαση του βιβλίου "Πατρώ", της κ. Χαράς Παπαδάτου Γιαννοπούλου, 24-3-2018 στην αίθουσα Τεχνικού Επιμελητηρίου Πάτρας

Το "πσσστ" της ιστορίας

*Το παρακάτω κείμενο ήταν η εισήγηση του γράφοντος στην παρουσίαση του βιβλίου "Πατρώ", της Χαράς Παπαδάτου Γιαννοπούλου, βράδυ Σαββάτου, αίθουσα Τεχνικού Επιμελητηρίου.
 Στο πάνελ μετείχαν επίσης ο πρόεδρος των Αρχιτεκτόνων Γιάννης Πανταζόπουλος, ο αρχαιολόγος Μιχάλης Πετρόπουλος, ο αντιδήμαρχος Χρήστος Κορδάς, ο συγγραφέας Κώστας Λογαράς και η ίδια η συγγραφέας.

Εισήγηση  κ. Κωνσταντίνου Μαγνή 

Θα ξεκινήσω με μια σκηνή που έχει στοιχεία ψυχογραφικού θρίλερ. Θα περιγράψω, κάτι που σπανίως κάνει ο ομιλών, σε πρώτο ενικό. Βρίσκομαι στη μετεφηβεία και βολτάρω στην Κανακάρη, αναζητώντας ένα νόημα στη βόλτα μου αυτήν. Αλλά η Κανακάρη, χειμωνιάτικο και βροχερό απομεσήμερο δεν μπορούσε να σου δώσει και πολλά γύρω στις μέρες του 1980, εκτός από ανία και μελαγχολία. Και κάπου εκεί ακούω ένα πσσστ, σαν κάποιος να μου νεύει συριστικώς. Γυρίζω, κανείς. Αφαντα ακόμα και τα φαντάσματα. Ακολουθεί ωστόσο δεύτερο πσσστ και ύστερα τρίτο, και μετά τέταρτο, αλλά ψυχή ζώσα πουθενά. Πάνω που αισθάνομαι ότι έχω πέσει θύμα φάρσας ή παρενόχλησης (όρος που μου ήταν άγνωστος τότε) το μυστήριο ξεδιαλύνεται. Είναι ο ήχος από σιδερωτήριο καθαριστηρίου που είναι εκείνη την ώρα σε λειτουργία.

Περνάνε μερικά χρόνια και πέφτει στα χέρια μου το βιβλίο του Κώστα Λογαρά, για κάποια Σάββατα δίχως μύθο, και τρακάρω σε μια παράγραφό του, χωρίς υλικές ζημίες, όπου σκιαγραφούσε το τοπίο της Κανακάρη με συναίσθημα, φράσεις και υγρασία που αποτύπωναν απόλυτα την προσωπική μου εμπειρία από βόλτες αντίστοιχες στα ίδια μέρη, και ξεσηκώνομαι από αίσθημα οικειότητας, σαν να ανακαλύπτω έναν άγνωστό μου συγγενή, και ανακαλύπτω την πλάνη του μεσημεριού εκείνου. Δεν ήταν το σιδερωτήριο που μου έκανε το πσσσς. Ηταν το ξεφύλλισμα των σελίδων του Κώστα Λογαρά, διότι περπατώντας στον δρόμο εκείνο έμπαινα στο βιβλίο που προσεχώς θα γραφόταν.

Συγνώμη. Μιλάω για λάθος βιβλίο. Στην πραγματικότητα όμως, και καθώς καθένας μας βρίσκεται εντός του βιβλίου του άλλου, όλα είναι ένα βιβλίο. Όλοι είμαστε ένα βιβλίο. Καθένας μας περιέχει τους άλλους, περιέχουμε τα πρόσωπα και τους χώρους, και περιεχόμαστε από αυτούς. Διατελούμε σε μια αμφιμονοσήμαντη σχέση περιέχοντος και περιεχομένου με την πόλη, τους δρόμους, την ιστορία, την κοινωνία. Είμαι στην Κανακάρη και είμαι τμήμα της, αλλά αυτή η ίδια η οδός είναι τμήμα μου, διότι είναι φορέας μνημών, γεγονότων, θορύβων, ιστοριών, προσώπων, βιωμάτων που περικλείονται στη βαλίτσα μου, συνεπώς στη βαλίτσα καθενός μας.

Εάν η πόλη ήταν πρόσωπο, θα λεγόταν Πατρώ. Θα ήταν γένους θηλυκού όπως η ιστορία, η μνήμη, η αίσθηση, η ψευδαίσθηση, η αυταπάτη, η νοσταλγία, η θάλασσα, η αρχαιότης, η αυτοκρατορία, η ενετεοκρατία, η τουρκοκρατία, η νεότερη εποχή, η Λαϊκή Συσπείρωση. Εάν ήταν βιβλίο, θα ήταν βαρύ, παρά την ελαφρότητα των αιώνων και των ανέμων. Ογκώδες, στιβαρό σαν κτίσμα. Φονικό εργαλείο, εάν έπεφτε από ύψος, από κάποιον έβδομο όροφο της ματιάς του επιστήμονα. Η ιστορία είναι κάτι που πρέπει να προσέχει κανείς, να μην τον χτυπήσει απότομα, όμοια που συμβαίνει σήμερα στο ευρύ κοινωνικό μας πεδίο.

Ποιος γράφει την ιστορία; Ο ιστορικός, ελεύθερος ή εγκάθετος, ουδέτερος ή οπαδός. Ποιος παράγει την ιστορία; Ο άρχοντας ή η κοινωνία; Εφόσον υπάρχουν και οι δύο, εφόσον ρέουν και οι δύο, την παράγουν και οι δύο. Δεν μπορεί να εννοηθεί και να κατανοηθεί ο πολιτισμός χωρίς παράλληλη μελέτη των μεγάλων και των μικρών επιλογών οι οποίες προκάλεσαν βίαιες ή βαθμιαίες μεταβολές στην εξέλιξη ή στις εξελίξεις.

Η Πατρώ είναι η συνολική αφήγηση της περιπέτειας του τοπικού μας χώρου και των ανθρώπων του. Το σενάριό της είναι η μορφοποίηση ενός πολεοδομικού συγκροτήματος από αποφάσεις αρχόντων και δράσεις ομάδων και προσώπων, και, στον αντίποδα, η διαδρομή που το ίδιο το συγκρότημα επιβάλλει στην κοινωνική μάζα που παρεπιδημεί στους κόλπους της.

Ο εκάστοτε παρονομαστής, εξελισσόμενος συνεχώς, είναι οι μεταβολές που προκαλούν στο ιστορικό τοπίο οι συσχετισμοί των δυνάμεων και οι διακυμάνσεις τους, ο τεχνολογικός παράγοντας, η διαμόρφωση τάσεων και ρευμάτων και η ανάκλαση όλων αυτών στην οικονομική δραστηριότητα. Μέσα στο σύνθετο αυτό ντόμινο, οι πόλεις κινούνται προς το μέλλον με μια ιλιγγιώδη- στατική ταχύτητα. Την κίνηση αυτή την ανατυπώνουν, την ανασυνθέτουν, την εξερευνούν, την παρουσιάζουν και την ερμηνεύουν, οι αρχαιολόγοι και οι ιστορικοί. Η Πατρώ είναι ένα υπόδειγμα μιας τέτοιας συνοπτικής, αλλά και διεξοδικής ανασύνθεσης μέσα από την οποία ερμηνεύονται τα γιατί της ιστορίας μας και όλα τα από πού της ψυχής μας.

Στην ησυχία της ανάγνωσης σε κυριεύουν οι απόηχοι του παρελθόντος, και οι μεθυστικές εικασίες για ιστορίες ανθρώπων, ιστορίες της Ιστορίας που έρχονται να μας υποδείξουν πως το μεγαλείο ενός τόπου και ενός λαού μπορεί και πρέπει να είναι η αλήθειά του. Μέσα από την αλήθεια των ανθρώπων, πέρα από θρύλους, μύθους, παραποιήσεις, διαγραφές γεγονότων, υπερβολές, στρεβλώσεις και αναζητήσεις τεκμηρίων που ικανοποιούν την ανασφαλή ανάγκη μας για κομπορρημοσύνες, μπορεί να προκύψει γυμνή, κοφτερή, αυθεντική και εν τέλει αστραφτερή ως γήινο διαμάντι, η πραγματική μας ταυτότητα. Και αυτή, επιτέλους, να γίνει η βάση ενός γνήσιου, υγιούς και ατσάλινου νέου πατριωτισμού που θα δώσει ένα καινούργιο και παραγωγικό νόημα στο ανήκειν και στο προέρχεσθαι καθενός μας ως προσώπου και όλων ως συλλογικότητα και ως γένος. Αυτός ο νέος πατριωτισμός, ο πατριωτισμός της αλήθειας και της παραδοχής γεγονότων, παθών και λαθών, προτερημάτων και μειονεκτημάτων, κατακτήσεων και υστερήσεων, είναι ίσως το μόνο εργαλείο που επιτρέπει να φτιάξουμε μια βιώσιμη πραγματικότητα ως πόλη, ως κοινότητα, ως πατρίδα.

Χρειάζεται, τώρα περισσότερο από ποτέ στο πρόσφατο παρελθόν, να αντισταθούμε στα σιδερωτήρια που επιδίδονται σε τεχνητές τσακίσεις της αλήθειας και της ιστορίας, να ανοίξουμε το μπαούλο της μνήμης και να συζητήσουμε με τον ιστορικό εαυτό μας γενναία και φιλικα

Η Πατρώ είναι μαζί και πρόταση και μέσο. Κάθε κεφάλαιό της, είναι και μια εφημερίδα μιας ιστορικής εποχής. Θα μπορούσε να συνοδεύεται από τον υπότιτλο Ελα Να Μάθεις Τι θα Πει Πατρινός, αλλά το πρόλαβε άλλος, πλανώμενος και πλανώντας, θύμα της εμμονής μας για μεγαλαυχίες. Μητέρα της Κρίσης ήταν η άρνησή μας για αλήθεια και η ιλαροτραγική δίψα μας να υποδυόμαστε τους επιγόνους βυζαντινών πριγκίπων που εκθρόνισε η δύση. Και υπήρξε οικτρή μοίρα για μια πόλη να απαρνηθεί τη δύση, όταν στη δύση εύρισκε την ανατολή της.

Κλείνω από το σημείο από όπου ξεκίνησα. Από την Κανακάρη και σε πρώτο ενικό.

 Η Πατρώ, πετυχαίνει αυτό ακριβώς, την ενεργοποίηση του πρώτου ενικού καθενός μας, μέσα από την ενσωμάτωση της γνώσης του χώρου στον χρόνο, μια ενσωμάτωση που επιτρέπει και επιβάλλει μια ανοιχτή ακρόαση των μακρινών και των νεότερων φωνών της ιστορίας στη συνείδηση και την αίσθηση του εαυτού μας, του ονόματος των δρόμων μας, των ίδιων μας των ονομάτων.
Η γνώση και η συναίσθηση ταυτότητας συνθέτουν ένα πνεύμα πόλης, με τις δασείες και τις ψιλές του, που χορεύουν πάνω από τα φωνήεντα του λόγου που χρησιμοποιεί η Χαρά Παπαδάτου, ενώ τις λέξεις της καταβρέχουν οι οξείες και γυαλίζουν οι περισπωμένες, καθώς η γλώσσα της κατάγεται από τους καιρούς των κάστρων, και επιστρατεύει τόνους και πνεύματα σαν οπλιτες που θα υπερασπίζονται αυτά τα κάστρα της μνήμης, σαν ένα σουρεαλιστικό αίτημα για αλήθεια, γενναιότητα και αγνότητα.
Ομοια με τους ιππότες, αλλά και η ιπποσύνη είναι γένους θηλυκού, πάντων όλων η μήτρα είναι γυναίκα, η πόλη γράφει την ιστορία της με τη μορφή της Χαράς Παπαδάτου- Γιαννοπούλου,

Κυρίες και Κύριοι, ιδού μια Ακρίτας της ελληνικότητας, μία Ιππότης του Χρόνου.

http://www.pelop.gr