Η ΚΡΥΦΗ ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΟΞΥΛΟΥ





Tα μονόξυλα, τα πριάρια, οι ψαρόβαρκες. Οι φίλοι μας. Σαν μεθυσμένοι αλήτες λικνίζονται στο μώλο. Παρατεταγμένες στη σειρά λές και ετοιμάζονται για μάχη. Έτοιμες να πετάξουν, κόβοντας τα σχοινιά. Το χειμώνα έρμαια του γραιγολεβάντε. Και το καλοκαίρι αναζητούν το γλυκό το μαϊστράλι. Με την όστρια και τον γαρμπή ΄'συνομιλούν'. Με παρέα τους γλάρους. Αχώριστοι φίλοι των ψαράδων. Με μιά 'ερωτική' σχέση μεταξύ τους. Και αυτή η σχέση φαίνεται στην περίοδο κατα την οποία αρχίζουν οι μικροεπισκευές και τα χρωματίσματα. Με την ευλάβεια που τις ξύνουν απο την καρίνα ως τα ίσαλα. Χρησιμοποιώντας το καμινέτο και το μίνιο για να 'γιατρέψουν' τα τραύματα. Με ενα τραγούδι ψιθυριστά στο στόμα. Αλλά αξιοθαύμαστη ειναι και η τέχνη που τις βάφουν. Με την ευθεία γραμμή στα ίσαλα. Αλλά και την καλλιγραφία στο όνομα. Η 'Φανερωμένη'. ο 'Γλαύκος', η ΄Σοφία', ο 'Αη Λιάς', η 'Ελένη', ο 'Αη Νικόλας'. Τα μονόξυλα, τα πριάρια, οι ψαρόβαρκες. Οι φίλοι μας.




---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Αντιγράφω για το Πριάρι απο το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας:

Το πριάρι είναι ένα οξύπρυμνο σκάφος με επίπεδο πυθμένα που χρησιμοποιείται στις λιμνοθάλασσες και στις εκβολές των ποταμών στη Δυτική Ελλάδα. Το πριάρι ανήκει σε μια μεγαλύτερη οικογένεια σκαφών με επίπεδο πυθμένα που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα σε περιοχές των ελληνικών ακτών του Ιονίου πελάγους. Οι τρεις βασικές περιοχές, όπου υπάρχουν αυτά τα σκάφη είναι η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, ο Αμβρακικός και γύρω από την πόλη της Λευκάδας, όπου υπάρχουν εκτεταμένες περιοχές με αβαθή νερά. Τα πριάρια ανάλογα με το μέγεθός τους είχαν και διαφορετικές ονομασίες στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου. "Τα μικρά πριάρια λέγονταν γαΐτες, τα μικρότερα γαϊτοπούλες, τα δε μεγαλύτερα, υψηλά και πλατειά πισκαρέσες". Τα τελευταία χρησιμοποιούνταν ως μεταφορικά συνήθως για το φόρτωμα και το ξεφόρτωμα των ιστιοφόρων που δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν την πόλη του Μεσολογγίου. Τα πριάρια της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου κατασκευάζονταν στο Μεσολόγγι και το Αιτωλικό, τα πριάρια του Αμβρακικού κυρίως στην Πρέβεζα και πιθανώς σε άλλες μικρότερες πόλεις της περιοχής, ενώ στη Λευκάδα ναυπηγεία υπήρχαν στην πόλη της Λευκάδας και στο Νυδρί στις περιοχές Βλυχό και Στενό. Αν και η χρήση τέτοιου είδους σκαφών στις λιμνοθάλασσες του Ιονίου πρέπει να είναι αρκετά παλαιά, οι πληροφορίες που υπάρχουν από ιστορικές πηγές είναι ελάχιστες. Στο Μεσολόγγι, το Αιτωλικό και τη Λευκάδα αναφέρεται ότι από το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα έως τα μέσα του 18ου οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν κάποιου είδους μονόξυλα για την πλεύση τους στις αβαθείς περιοχές της θάλασσας. Τα πριάρια στο Μεσολόγγι αναφέρονται επίσης στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Τα σκάφη αυτά χρησιμοποιούντο κυρίως για ψάρεμα με διάφορους τρόπους. Από αυτούς, ο πιο χαρακτηριστικός στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου είχε ένα μεγάλο τετράγωνο δίχτυ που κρεμόταν διαγωνίως από δύο διασταυρωμένες κεραίες, οι οποίες με τη σειρά τους κρέμονταν από ένα άλλο ξύλο που στηριζόταν, σε οριζόντια περίπου θέση, σε ένα κοντό κατάρτι στην πλώρη του πριαριού. Το δίχτυ με όλο το σύστημα μπορούσε να πέσει απότομα στη θάλασσα ή να σηκωθεί το ίδιο γρήγορα, λειτουργώντας ουσιαστικά σαν μια μεγάλη απόχη. Με τον τρόπο αυτό παγιδεύονταν τα ψάρια στα αβαθή νερά, που στα περισσότερα σημεία της λιμνοθάλασσας δεν ξεπερνούσαν το μισό μέτρο βάθους.
Τα πριάρια είναι απλές κατασκευές που βασίζονται κυρίως στο περίγραμμα του επίπεδου πυθμένα τους. Ο σκελετός τους αποτελείται από νομείς καρφωμένους πάνω στον πυθμένα και σε ίσες αποστάσεις μεταξύ τους, οι οποίες ανάλογα με το μήκος του σκάφους ποικίλλουν από 30 έως 40 εκατοστά. Οι πλευρές των νομέων έχουν πολύ ελαφρές καμπυλότητες που διαμορφώνονται κυρίως με το σκεπάρνι ή με κατάλληλες πλάνες. Το πέτσωμα κάθε μιας πλευράς αποτελείται συνήθως από τρεις σανίδες καρφωμένες επάνω στους νομείς και με τις απολήξεις τους να στερεώνονται σε ειδικά διαμορφωμένες εγκοπές (ασσούς) πάνω στα ποδοστάματα.
Τα πριάρια έχουν περιορισμένο πλωριό και πρυμνιό κατάστρωμα και ένα περιμετρικό οριζόντιο σανίδι στο εσωτερικό του σκάφους και στο ύψος του καταστρώματος. Ο κεντρικός χώρος είναι ανοιχτός και συνήθως υπάρχει ξύλινο δάπεδο που στηρίζεται στην επάνω επιφάνεια των επίπεδων στρώσεων των νομέων.

Τα πριάρια της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου δεν έφεραν κουπιά, αλλά μόνο το σταλίκι, ένα κοντάρι με το οποίο ακουμπούσαν στον πυθμένα και έσπρωχναν το σκάφος. Το σταλίκι ήταν στρογγυλό και παχύτερο στο κάτω μέρος του που έμπαινε στη θάλασσα. Στο ίδιο άκρο καρφωνόταν μικρή ισοσκελής ξύλινη γωνιά για να αυξάνει η επιφάνεια επαφής με τον πυθμένα. Το μέρος αυτό από το σταλίκι ονομαζόταν σταλικοπόδι. Στα πριάρια της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου χρησιμοποιούσαν και ένα είδος πανιού σακολέβας πάνω σε ένα κοντό κατάρτι που μπορούσε να τοποθετηθεί κοντά στην πλώρη. Η ιδιόρρυθμη αυτή σακολέβα είχε ράντα και μια λοξή αντένα, αρκετά ψηλότερα από τη θέση που την είχαν οι σακολέβες της ανοικτής θάλασσας. Τα πριάρια του Αμβρακικού και της Λευκάδας έφεραν κουπιά αντί για σταλίκι για να μπορούν να κινηθούν σε πιο βαθιά νερά. Οι σκαλμοί για τα κουπιά αυτά υπήρχαν αρκετά έξω από το σκάφος σε ένα κάθετο ως προς το σκάφος δοκάρι στην πρύμνη του σκάφους. Τα πριάρια αυτών των περιοχών μπορούσαν επίσης να κινηθούν με ένα μικρό πανί σακολέβας, χωρίς ράντα, που έμοιαζε περισσότερο με τη γνωστή σακολέβα της ανοιχτής θάλασσας.



---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΥΓ: ΑΝΑΔΗΜΟΣΕΥΩ ΑΠΟ ΤΟ MYLEFKADA(http: //www. mylefkada.gr)/ ENA KATAΠΛHKTIKO KEIMENO TOY HΛ. ΤΣΑΚΑΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΓΑΤΖΙΑ -ΚΑΝΑΡΑ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ
Η Λευκάδα από παλιά είχε δυό μώλους. Τον Μώλο που έβλεπε κατά τον Μαΐστρο-Τραμουντάνα και ατένιζε το Ιβάρι, το Κάστρο, την Γύρα και τον Πίσω Μώλο που έβλεπε κατά τον Λεβάντε και ατένιζε τα τηγάνια της Αλυκής, Το Ποντίκι, τις Λάσπες, τον Αυλαίμονα και την Περατιά. Πώς έλαχαν έτσι κανένας δεν το γνώριζε σε αυτή την πόλη. Παλιά όλοι έβλεπαν σε τέσσαρα σημεία. Στην Φανερωμένη, στην Λάμια και πέρα μακριά στο βάθος δεξιά στην κορφή του Μέγα Όρους και αριστερά στην κουκίδα του Προφήτη Ηλία.
Αυτή ήταν η πόλη με τον στραβό δρόμο του Κάστρου που δεν σάχνει ποτέ, με το στενοσόκακα που σε οδηγούσαν στην ανέχεια των χαμηλών σπιτιών, με το Παζάρι, με την πλακόστρωτη Πλατεία, με τα μικρομάγαζα και τους βιοπαλαιστές, με τις ταβέρνες των ψαράδων και τα μαγέρικα των νεοφερμένων χωρικών. Αυτή ήταν η πόλη. Μια πόλη κατηφής την μια και την άλλη χαρούμενη. Φτωχιά την μια και την άλλη να τα πετάει. Σκεφτική την μια και την άλλη ανέμυαλη. Σε αυτήν την πόλη ζούσε κόσμος και κοσμάκης. Ψηλά στα διώροφα και τριώροφα κατοικούσαν οι κονομημένοι με τα λιοστάσα, τα περιβόλια και το υπηρετικό προσωπικό. Πιο ψηλά οι αρχόντοι με τους παλικαράδες, τις χοντρές περιουσίες και τις ασπρουλιάρες γυναίκες. Δίπλα οι επιστήμονες με τα ψηλά κολάρα, τα λεπτά γούστα, τις καλοντυμένες γυναίκες και τα μακριά χέρια. Παρακάτω οι μικρεμπόροι με τα μικρομάγαζα. Ακόμα πιο κάτω οι μπαξεβάνηδες του Αγίου Μηνά με τα οπωρικά τους, τις γυναικάρες τους, τις κοπελιάρες τους και την ελεγχόμενη φτώχεια. Ακόμα πιο χαμηλά οι χαλκωματένιοι ψαράδες του Π΄λιού και της συνοικίας των Μαύρων. Υπήρχε και πιο χαμηλά αλλά αυτή η κοινωνία δεν έβλεπε, δεν ήθελε να δει, δεν ενδιαφέρονταν να δει άλλο πιο κάτω.
Οι παλιότεροι κάτοικοι ήταν αυτοί του Π΄λιού. Ψαράδες στην πλειοψηφία τους. Ψαράδες του φτενού νερού του τενάγους που απλώνονταν από τους Μύλους ως το Φανάρι του Μελεούνη. Μάθανε από τους Μπουρανέλους της Βενετίας την τέχνη της ψαροσύνης των βολκών, των καλαμωτών και των διχτυών, πήρανε το όνομά τους και το δώσανε σε όλους κατοίκους της πόλης. Μπουρανέλοι!!!
Άνθρωποι σχεδόν άκακοι, χαροκόποι της ζωής, μ΄ ένα ποτήρι στο χέρι, σχεδόν σπουργίτια που ζούσαν στα μικρά φτωχικά σπίτια και που συχνά ένα τραμέντζο χώριζε τα μυστικά τους. Αυτόν τον κόσμο τον βρήκε έτσι ακριβώς ο Πόλεμος, η Κατοχή και η Απελευθέρωση. Σαν τελειώσαμε από αυτά και οι καιροί άλλαξαν, ο κόσμος άλλαξε, τα σπίτια άλλαξαν, οι άνθρωποι άλλαξαν μέχρι και η Λάμια άλλαξε και από φαλακρή έβαλε λίγη πράσινη τσίπα πάνω της και κάλυψε εκείνη την σταχτιά γύμνια της. Μαζύ μ΄ αυτά στα πριάρια μπήκαν μηχανές Μαλκότση, η προπέλα δούλεψε, η ταχύτητα αυξήθηκε, τα αυτοκίνητα αποστράτευσαν τον Γλάρο, τα ραδιόφωνα ένωσαν την οικουμένη, ο κόσμος μεγάλωσε και έφτασε ως την Αυστραλία και την Αμερική. Η Αθήνα έγινε ένα σάλτο και ο κόσμος χάθηκε απ΄ του Π΄λιού αφήνοντας πίσω του λίγους ψαράδες, λίγα πριάρια, λίγα δίχτυα απλωμένα στο μώλο και ένα κόσμο που κι αυτός χάθηκε μέσα σε χίλια δυό νέα επαγγέλματα. Σε πολλούς που άλλαξαν ζωή έμεινε η νοσταλγία της ήρεμης θάλασσας, η λάμπα της ασετιλίνης της πριάς, η Φώσσα, το Πλακερό, τα Διαβασίδια, ο Ντούσμανης, ο Αη Νικόλας το Νησάκι.
Αυτά τους μείνανε μαζύ με την μεγάλη τους καρδιά, την αθωότητα των αισθημάτων τους και την άδολη ανθρωπιά τους. Μείνανε λίγοι. Πολύ λίγοι. Κι αυτοί λιγοστεύουν και σώνονται και χάνονται μαζύ με τα πριάρια, τα καλαμωτά, τα χειροποίητα δίχτυα, τα τραμέντζα της ανθρωπιάς, τα χαμηλά σπιτάκια που χωρούσαν τόσα πολλά όνειρα. Και ο Αη Νικόλας στο Νησάκι πόσο θα αντέξει ακόμη στα κύματα και τα νερά που σηκώνονται να τον πάρουν στο βυθό της επερχόμενης θύελλας........ Έτσι είναι τα πράγματα. Ο Σουμίλας θέλει στρατό και η πόλη, όπως την ξέραμε, βυθίζεται ανάμεσα στις πολυκατοικίες και τους φαρδείς δρόμους που απομακρύνουν τους ανθρώπους και βυθίζουν τα αισθήματά τους και τη ζωή τους σε αυτό το καθρεφτάκι του συμφέροντος που αντανακλάει τον Ήλιο χωρίς να ζεσταίνει τις καρδιές τους.



-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΒΑΡΚΑΡOΛΑ
Στης νυχτιάς τη σιγαλιά
σχίζει η βάρκα τα νερά,
μεθυσμένο το φεγγάρι
αλητεύει στο Ιβάρι.

Έρχεται η βαρκαρόλα
ξεκινάει η καντάδα

του Αυγούστου φεγγαράδα
ομορφούλα μου Λευκάδα.
Έρχεται η βαρκαρόλα
τα μονόξυλα αμόλα
μια παρέα οι ψαράδες
με τις πίκρες φιλενάδες.
Στης νυχτιάς τη σιγαλιά
με τ' αστέρια συντροφιά,
πάμε μέχρι το Καρνάγιο
η ζωή θέλει κουράγιο,
με τραγούδια και κιθάρες
Πόντε μου, Πέντε καμάρες.
Βγάλτε δίχτυα και καμάκια
τα κουπιά ειναι μεράκια,
μια παρέα οι ψαράδες
με τις πίκρες φιλενάδες.
(στίχοι:Ηλίας Γεωργάκης
μουσική: Νίκος Θάνος-Μορίνας).

--------------------

O ΑΗ ΛΙΑΣ ΤΟ ΠΥΡΟΦΑΝΙ
(Στη μνήμη του πατέρα μου)

Ο Αη Λιάς ενα πριάρι
στον πίσω μώλο κατοικεί
ενας ξενύχτης που με χάρη
ακροβατεί με το σχοινί.
Εχει παρέα το Ιβάρι
και δίπλα του τη 'Μαριορή'
εχει στα ύφαλα χορτάρι
κι ενα στην πλώρη του γυαλί.
Κι όταν περνά τα Διαβασίδια
στού Αη Νικόλα τα νερά,
τρέμει αργά το πυροφάνι
στού φεγγαριού τη ζωγραφιά.

Καμάκι, απόχη και κουπιά
και η ζωή να προχωρά
σαν πυροφάνι στα ανοιχτά

στις αλυκές και στη Λυγιά.
Όρθιος στην πλώρη ο ψαράς
έκανε την πίκρα του σκοπό
μέσα στις φουρτούνες της ζωής

έχει το κουράγιο οδηγό.
Ο Αη Λιάς το πυροφάνι
τη νύχτα χάνει τα λογικά
τρελές οι σκέψεις
για τον βαρκάρη
κάνε Κυρά μου,
τα όνειρα μου

αληθινά.

Μπασά- βγαλσά
χωρίς πανιά
ειν΄η δική μας μοίρα
μπασά-βγαλσά
πιό δυνατά
να φτάσουμε στη Γύρα.

(στίχοι:Ηλίας Γεωργάκης-μουσική:Νίκος Θάνος-Μορίνας)

" Σοφά " και Επτανήσια .





                         "Χαρές και πλούτη κι αν χαθούν, και τα βασίλεια κι όλα,
                                       τίποτα δεν είναι σαν στητή, 
                                         μένει η ψυχή κι ολόρθη."

Δ.Σολωμός






Χειρόγραφο του Διονυσίου Σολωμού από 
τους Ελεύθερους Πολιορκημένους [αρ.27 α,β.]
Αθήνα, Ακαδημία.
Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 24 Μαϊου 1998, σ. 28









Πως μας θωρείς ακίνητος; Που τρέχει ο λογισμός σου, τα φτερωτά σου τα όνειρα;
Γιατί στο μέτωπό σου να μη φυτρώνουν γέροντα, τόσες χρυσές αχτίδες όσες μας 
δίδ΄η όψη σου παρηγοριές κι ελπίδες;

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης




ΛΕΥΚΑΔΟΛΑΤΡΕΙΑ - Απόσπασμα από «To Οδοιπορικό» του Γιάννη Αθηνιώτη -


Posts Tagged 'Χωριά της Λευκάδας'

Φεβρουαρίου 2nd, 2011

ΛΕΥΚΑΔΟΛΑΤΡΕΙΑ - Απόσπασμα από «To Οδοιπορικό» του Γιάννη Αθηνιώτη - Αλέξανδρος

F1 Γράφει ο Αιθεροβάμων. ΛΕΥΚΑΔΟΛΑΤΡΕΙΑ1 Απόσπασμα από «To Οδοιπορικό» του Γιάννη Αθηνιώτη Αλέξανδρος! Κάποτε, κείνα τα λησμονημένα χρόνια, Ρήμαξε το χωριό θανατηφόρα αρρώστια.

Ιανουαρίου 20th, 2011

Το χωριό Κατούνα Λευκάδας.

katouna «ΚΑΤΟΥΝΑ: Προάστειον του τέως Δήμου Λευκαδίων, ώραν απέχον της πόλεως και συνοικισμός ανώμαλος. Κείται επί λοφοσειράς πλησίον των αλυκών Αλεξάνδρου, έχει κατοίκους 598, ων οι πλείστοι αλιείς, καλλιεργηταί αγρών και του άλατος. Προϊόντα έλαιον, οίνος και σταφίδα εις ελαχίστην ποσότητα. Κυριαρχούντα επίθετα: Γουρζής, Φωτεινός. Οι κάτοικοι φίλεργοι και φιλήσυχοι.» (Πηγή: Παναγιώτης Θ. Κουνιάκης: «Η νήσος [...]

Δεκεμβρίου 8th, 2010

Το Βλυχό στις αρχές του περασμένου αιώνα

«ΒΛΥΧΟ». Όρμος ευρύς και ασφαλέστατος κλειόμενος από οροσειράς και του δυτικώς αυτού ελαιώνος. Άλλοτε ονομαστός, διότι εντός αυτού αναυλόχει ο Ενετικός Στόλος της πανισχύρου Δημοκρατίας. Τον λιμένα τούτον ο Δαίρπφελδ θεωρεί καθ' όλα όμοιον με τον υπό του Ομοίρου περιγραφόμενον της αρχαίας Ιθάκης. Προ ετών το «Βλυχό» ήτο έρημον κατοίκων. Ήδη όμως έγινε συνοικισμός πολυάριθμος [...]

Νοεμβρίου 28th, 2010

Το «τζογολί», το γνωστό στη Λευκάδα είδος χαρτοπαιγνίου, λέτε να βγήκε απ' τον παπά - Τζοζολή;

«ΚΟΜΗΛΙΟ». Χωρίον του τέως Δήμου Απολλωνίων. Συγκοινωνία δι' αμαξιτής οδού Βασιλικής - Αγίου Πέτρου - Κομηλιού. Κάτοικοι (306). Προϊόντα οίνος. Κυριαρχούντα επίθετα: Μαραγκός - Βερρίκιος. Κείται εις την γραμμήν Δραγάνου - Αθανίου και σεισμόπληκτον. Κατά το 1914 - Νβριος υπέστη μεγάλην καταστροφήν εκ του σεισμού. Ο Ναός του Χωρίου κατέπεσε θραυσθείσης της τεραστίας δοκού της [...]

Νοεμβρίου 4th, 2009

Πίναξ της εις Δήμους διαιρέσως της Επαρχίας Λευκάδος

Νομός Κερκύρας Επαρχία Λευκάδος (1) Πίναξ της εις Δήμους διαιρέσως της Επαρχίας Λευκάδος κατά το Β. Δ. της 8ης Ιανουαρίου 1866 (Ε. Κ. αρ. φυλ. 9 της 28 Ιαν. 1866). 1). Λευκάδος (Β') Λευκάς - Απόλπενα, Φρύνι, Καλλιγόνι, Τσουκαλάδες, Καρυώτες, Κατούνα. 2). Σφακιωτών (Γ') (2) Λαζαράτα - Σπανοχώρι, Πινακοχώρι, Κάββαλος, Ασπρογερακάτα, Πρεμεντινού, Βουνόν. 3). Καρυάς [...]
 Posted in Χωρίς κατηγορία  Tags:   No Comments »
Ιουνίου 14th, 2009

Το χωριό Νικιάνα, ένα από τα τουριστικά θέρετρα του νησιού της Λευκάδας

Παίνεψε το σπίτι σου μην πέσει και σε πλακώσει! Η φετινή τουριστική σεζόν έχει αρχίσει, καιρός λοιπόν να κάνουμε και κάποια διαφήμιση στο χωριό μας αναρτώντας κάποιες φωτογραφίες του που έχω κατά καιρούς τραβήξει. Όχι βέβαια ότι το έχει κι ανάγκη, όμορφος και βλογημένος είναι ο τόπος μας -παρά τα όσα ενδεχόμενα μπορεί να έχω [...]

Παρά τις συκοφαντίες των τσορμπατζήδων Εγκλουβής επέτυχε στις κοινοτικές εκλογές ο Κομμουνιστικός Συνδυασμός

Το πιο κάτω άρθρο δημοσιεύτηκε την Κυριακή 11 Αυγούστου 1929 στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης». Αφορά στις δημοτικές εκλογές που είχαν γίνει πανελληνίως μια βδομάδα νωρίτερα, στις 4 Αυγούστου 1929, και στην εκλογική επιτυχία του «Εργατοαγροτικού Συνδέσμου» στο χωριό Εγκλουβή Λευκάδας, που είχε ως αποτέλεσμα να εκλεγεί, πριν από 80 περίπου χρόνια, ένα από τα πρώτα «κόκκινα» [...]

Φεβρουαρίου 22nd, 2009

Το εκκλησάκι τ' Αη Λιά στην Εγκλουβή

Το κοίταζα όταν ήμουν πιτσιρικάς από το χωριό μου -τα Κολυβάτα- και μου φαίνονταν από μακρυά σαν καραβάκι, με φουσκωμένα τα πανιά, που ακροβατεί στη γραμμή του ορίζοντα. Δεν είχα πάει τότε και ποτέ στο ξωκκλήσι τ' Αη Λιά, που είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.015 μέτρων, πάνω από το χωριό Εγκλουβή. Ο Εγκλουβησάνος Μιλτιάδης Δ. [...]
Φεβρουαρίου 7th, 2009

Οι φορατζήδες κάνουν επιδρομές (και) στα χωριά της Λευκάδας

Αναδημοσιεύουμε από το «Νέο Ριζοσπάστη». Μην σας ξενίζει το λογότυπο της εφημερίδας. Βρισκόμαστε στο 1932 -γραμματέας του ΚΚΕ είναι ο Νίκος Ζαχαριάδης- λίγα χρόνια μετά το περίφημο Βενιζελικό «Ιδιώνυμο» «περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών». Ο πρώτος αντικομμουνιστικός νόμος στην Ελλάδα. Στόχος του η δίωξη των κομμουνιστών. Έχουν αρχίσει ήδη οι [...]

Μονή των Ασωμάτων (Αγίου Μιχαήλ Αρχαγγέλου) στη Βαυκερή Λευκάδας

Η Μονή των Ασωμάτων βρίσκεται πιο πάνω από το ορεινό χωριό (υψόμετρο 750 μ.) Βαυκερή. Πηγαίνοντας από το δρόμο Καρυάς ή Πλατυστόμων προς τη Βαυκερή, στην είσοδο του χωριού, εκεί που βρίσκονται οι βρύσες, θα πρέπει ο επισκέπτης να στρίψει δεξιά. Υπάρχει οδική πινακίδα που δείχνει το δρόμο. Μετά λίγα χιλιόμετρα θα συναντήσει το μοναστήρι [...]
Νοεμβρίου 17th, 2008

Ο μικρός οικισμός Κοκλάτα (Κιάφα) της πρώην κοινότητας Αλεξάνδρου

Ο μικρότερος από τους οικισμούς που απάρτιζαν την πρώην ανεξάρτητη κοινότητα Αλεξάνδρου  είναι τα Κοκλάτα ή Κιάφα όπως ονομάστηκε ο μαχαλάς αργότερα. Οι άλλοι οικισμοί του σημερινού ομώνυμου διαμερίσματος του Δήμου Λευκάδας είναι, όπως έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερες αναρτήσεις, τα Μαυρογιαννάτα, τα Κολυβάτα και η Νικιάνα. Στα Κοκλάτα έμεναν μέχρι πριν λίγες δεκαετίες γύρω στις [...]

Σεπτεμβρίου 14th, 2008

Αποκαλυπτήρια αναθηματικής στήλης στην Εγκλουβή Λευκάδας

Έγιναν σήμερα το μεσημέρι, παρουσία αρκετών παρευρισκομένων, απλών ανθρώπων και επισήμων προσκεκλημένων, στη θέση Λυμπιά της Εγκλουβής, τα αποκαλυπτήρια της αναθηματικής στήλης στη μνήμη των τριών ηρωικών γυναικών -Λουκίας Θερμού και των δυο ανήλικων κοριτσιών της, Αγγελικής 14 και Ελπινίκης 11 ετών- που έχασαν τη ζωή τους πριν 40 χρόνια, στις 17 φεβρουαρίου 1948, σε [...]

Παλιές σφραγίδες πρώην Κοινοτήτων της Επαρχίας Λευκάδας

Μετά την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, που έγινε το Μάιο του 1864, η Επαρχία Λευκάδος του Νομού Λευκάδος -ο νομός περιλάμβανε τη Λευκάδα, την Ιθάκη και τα νησάκια Κάλαμο, Καστό και Μεγανήσι και θα καταργούνταν ένα χρόνο αργότερα- διαιρέθηκε σε 8 συνολικά Δήμους, όλους Β' τάξεως. Οι Δήμοι κατατάσσονταν τότε σε τάξεις ανάλογα [...]

Το κεφαλοχώρι Καρυά Λευκάδας

Το μεγαλύτερο κεφαλοχώρι του νομού Λευκάδας είναι η Καρυά, έδρα του ομώνυμου Δήμου. Κοντά στα χίλια άτομα μένουν εκεί σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2001. Στο Δήμο Καρυάς ανήκουν επίσης τα χωριά Εγκλουβή -το πιο ορεινό της Λευκάδας- και Πηγαδησάνοι. Το χωριό βρίσκεται στο βορειοκεντρικό τμήμα του νησιού και απέχει 14 περίπου χιλιόμετρα από [...]

Το ορεινό χωριό Εγκλουβή

Το χωριό Εγκλουβή βρίσκεται στην κεντρική ορεινή Λευκάδα. Είναι χτισμένο πάνω σε μικρούς λόφους σε υψόμετρο 730 μέτρων περίπου. Είναι το πιο ορεινό χωριό στο νησί. Έχει διατηρήσει τον παραδοσιακό του χαρακτήρα, τα περισσότερα σπίτια είναι πέτρινα. Το έδαφος εδώ πάνω είναι βραχώδες, γεμάτο χαράδρες. Μια άγρια ομορφιά που ξαφνιάζει ευχάριστα τον επισκέπτη. Τα λιγοστά [...]

Η αρχαία αγροικία στον Πόρο Λευκάδας

Ο Πόρος είναι ένα παλιό ορεινό χωριό που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του νησιού της Λευκάδας. Είναι χτισμένο σε μια απότομη πλαγιά με γυρισμένες τις πλάτες του στη θάλασσα. Απέχει 27 χιλιόμετρα από την πόλη της Λευκάδας. Στη θέση Πυργί, σε ένα ύψωμα πάνω από το χωριό και σε απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου, βρίσκονται τα ερείπια [...]

'Χωριά της Λευκάδας'

Ιουλίου 25th, 2008

Τα χωριά του Δ. Δ. Αλεξάνδρου από ψηλά

Το ορεινό χωριό Κολυβάτα του Δ. Δ. Αλεξάνδρου από το Κατούνι, έναν βραχώδη και απότομο λόφο που δεσπόζει της περιοχής, ΒΔ του χωριού. Το χωριό Μαυρογιαννάτα του Δ. Δ. Αλεξάνδρου. Οι φωτογραφίες έχουν ληφθεί από τους Σκάρους και την τοποθεσία Ξεροχώρι. Πιο παλιά ήταν το μεγαλύτερο χωριό της πρώην κοινότητας Αλεξάνδρου και νυν Δ. Δ. [...]


http://www.kolivas.de

Ηλίας Γεωργάκης ΟΙ ΦΑΡΣΕΣ ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΗ


ΟΙ ΦΑΡΣΕΣ ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΗ 
Λένε οτι έφταιγε το νερό της Σπασμένης Βρύσης. Επικρατούσα ειναι και η άποψη οτι η μοναδικότητα των χαρακτήρων οφειλόταν σε γονίδια μιας άλλης εποχής στην οποία κυριαρχούσε η ειλικρίνεια και η αλληλεγγύη.

Και παρά τη φτώχεια, τους πολέμους και τις κακουχίες πλάστηκαν άνθρωποι με κουλτούρα, χιούμορ, ενεργητικότητα και άποψη για τη ζωή. Άνθρωποι που μοιραζόταν αυτά που δεν ειχαν. Κρατάω τη δεύτερη άποψη αν λάβω υπόψη το φωτεινό παράδειγμα του νονού μου Ηλία Λογοθέτη ή Φρουφαλου ο οποίος στη βάπτιση μου εδωσε(το 1961) το δικό του όνομα αντί του παππού μου(του Νιόνιου) οπως ειχαν συνεννοηθεί. Και λίγα χρόνια αργότερα τον έβαλαν σε ενα λεωφορείο και έγινε σπουδαίος ηθοποιός. Τόσο απλά αν έχεις ταλέντο. Και φυσικά μιλάμε για μια εποχή οπου στις φάρσες συμμετείχαν και οι δικαστές σε σημειο πολλες δίκες να ασφυκτιούν απο κόσμο. Στο πάνθεον των μπρανέλων- που άφησαν στο διάβα τους ανεξίτηλα αποτυπώματα -συγκαταλέγεται και ο Ζαχαρής Κατωπόδης. Ο άνθρωπος- χαμόγελο. Ο μεγαλύτερος φαρσέρ της παλιάς Λευκάδας. Σατανικό μυαλό. Μοναδικό χιούμορ. Μυθικές οι φάρσες του. Γεννήθηκε το 1910 και πέθανε το 1992. Λάτρεψε οσο κανείς άλλος τη Λευκάδα μας. Διετέλεσε δήμαρχος, πρόεδρος δημοτικού συμβουλίου. δημοτικός σύμβουλος καθως και πρόεδρος της 'Φιλαρμονικής''. Φυσικά ήταν ο πρωταγωνιστής στο ΄''Πάνθεον'' και στα καρναβάλια καθως και σε κάθε φάρσα της εποχής(σσ Ο αλησμόνητος Βούλης Βρεττός περιγράφει στιγμιότυπο απο το φλεγομενο 'Πανθεον΄΄:''... Σόλο χορό τραγούδι, σκέτς μα ξέχωρα ο Γιώργος ο Βερδίκης, στις άφθαστες ταυρομαχίες του, ο Λώλος Μαλλιαρής ως Σαρλώ, ο Κεφάλας γυναίκα του δρόμου με την ομπρέλα του πάντα, κι ο Ζαχαρής στα ζεμπεκικα και χασάπικα, ανεβασμένος στους ώμους του Δήμου Σάντα και Τζετζέκου, κάνοντας εκείνους τους απίθανους μορφασμους και γκριμάτσες''.).
''Κι ο Ζαχαρής μέγας φαρσέρ
πατούσε και βροντούσε
και πάντοτε τη 'ρεζεντά''
στα κέντρα τραγουδούσε!''(Βούλης).
Παιδιά του αξέχαστου Ζαχαρή, ο Γιαννης- ο οποίος έφυγε νέος και τόσο αδικα νικημένος απο την επάρατο- και ο Βαγγελης με το μοναδικο του γέλιο, ενθερμος Λευκαδολάτρης, με το ΄Πόρτο Γαλήνη΄΄ και την σημαντικη του προσφορά στον τουρισμό. Χωρίς ίχνος υπερβολής δεν υπάρχει βιβλίο ή αφήγηση για την παλιά Λευκάδα που να μην ειναι πρωταγωνιστής ο Ζαχαρης. Κατα γενική ομολογία η καλυτερη φάρσα που σκάρωσε(Πρωταπριλιά του 1973) ειχε σχέση με εμπόριο με γάτες. Ναι με γάτες. Για καιρο σχεδίαζε αυτη τη φαρσα. Με μεθοδικότητα. Στην αρχη ελεγε για τα Ιταλικά καράβια που ερχονται να πάρουν χέλια απο το Ιβάρι. Μιλησε για τις σχεσεις του με Ιταλους εμπόρους και διέδωσε εντέχνως οτι του ανεθεσαν την οργανωση μια ξεχωριστης λαικης αγοράς στη Λευκάδα. Κυκλοφορησε, λοιπον- παραμονή Πρωταπριλιάς- στην πολη και στα χωριά ενα φειγ βολάν που εγραφε τα εξης: ''Ιταλική Λαική Αγορά. Σας ανακοινούμεν οτι αυριον ερχεται στη Λευκάδα και θα παραμεινει 24ωρες μια περίεργη Ιταλική Λαική Εταιρεία η οποία θα διαθέτει προς πώληση διάφορα ενδιαφέροντα ειδη λαικής τέχνης. Εχει πχ σπουδαια μηχανηματα που θα εκθέσει εις κινηματογραφοθέατρο 'Τσιριμπαση. 'Ενα αλλος ειδος που θα διαθέσει ειναι πολλά και διαφορα ειδη σκυλιών παγκοσμίου προελεύσεως. Ο ιδιος ομιλος ενδιαφέρεται και θα αγοράσει απο δω ο,τι εντόπιο προιον της αρεσκειας του. Το ενδιαφέρον θα ειναι για ολους μας αρκει να σημειωθεί οτι θα προβουν εις αγοράν και ζωων πχ γάτες κλπ. Πληροφοριες παρέχει ο κ. Γ...Λ...(καφενείον). ''. Αυτο ηταν το περιεχομενο του φειγ βολάν. Εξυπνα γραμμένο. Και φυσικά σε κανένα δεν περασε απο το μυαλο οτι προκειται φαρσα. Το νεο κυκλοφορησε παντού, Σε ολο σχεδον το νησί. Και εγινε της κακομοιρας. Ολοι ετρεχαν να πιάσουν γάτες. Τσουβάλια με γάτες, αυτοκινητα με γάτες, φορτηγάκια με γάτες. Στην πολη ενας εβγαλε απο την κάμαρα τα παιδιά του και τις γέμισε με γάτες. Αλλος εκλεισε σε τσουβάλια γάτες και οταν η ανυπτοπτη γυναικα του ανοιξε την πορτα επεσε λιποθυμη γιατι νομισε οτι το σπιτι γέμισε φαντάσματα. Ταξί απο χωρια του νησιου ηρθαν πολη γεμάτα γάτες. Πολλοι ηταν και οι αγρότες που κουβαλησαν και τους σκύλους τους. Τα παιδια στους δρόμους που δεν αφηναν τις γάτες στην ησυχια τους, δεν σταματουσαν να μαζευουν γατες. Εφεραν γάτες ακομη και απο τη Βονιτσα, το Ξηρόμενο και την Πρέβεζα. Ενα πραγματικο πανδαιμονιο. Η Κυριακη της Πρωταπριλιάς ηρθε. ο Ζαχαρής - με υποσχέσεις για χρήματα- επεισε τους συνεργατες του να κουβαλησουν καρέκλες και τραπεζια στο 'Φοινικα΄, το θερινο κινηματογράφο στην παραλια. Και ολοι περιμεναν με αγωνια το αυτοκινητο της Ιταλικής εταιρειας. Ο Ζαχαρής(... ως γατα), τη΄κοπάνησε΄για την Αθηνα. Και οσο περνουσε η ωρα ο κόσμος αρχισε να δυσανασχετούσε. Και μεσα σε λίγες ωρες οταν εγινε αντιληπή η φάρσα γεμισε η Λευκάδα απο αδεσποτους σκύλους και γατες. Το γεγονος ειναι αληθινό. Και δειχνει οτι η παλιά Λευκάδα ηταν θρυλική. Και ανεπανάληπτη.
2. Υπάλληλος του ΤΕΒΕ θέλησε να κάνει τον έξυπνο και πείραξε τον Ζαχαρή που αμέσως πάει και βρίσκει τον παλιό καφετζή Γιάννη Βλάχο και του λέει:
-Επειδή σ΄αγαπάω και σε σέβομαι, όπως με σέβεσαι και εσύ και σου έχω και εμπιστοσύνη θα σου πώ ενα μυστικό αλλά θα μου δώσεις το λόγο σου πως δεν θα το πεις σε κανέναν. Να εδώ και 6 μήνες στους συνταξιούχους του ΤΕΒΕ που πολεμήσανε στην Αλβανία δίνουνε μια έκτακτη ενίσχυση απο 500 δραχμές το μήνα αλλά τις κρατάει ο τάδε υπάλληλος, Εγώ το έμαθα τυχαία στην Αθήνα, πήγα και ζήτησα τα λεφτά μου και τα πήρα αναδρομικά! Τα ιδια και με ανάλογο τρόπο είπε και σ΄αλλους δυο-τρείς κι ενας-ενας πήγαινε και ζητούσε τα... καθυστερούμενα με αποτέλεσμα να βρει τον μπελά του ο υπάλληλος γιατί κανένας δεν πίστευε τους.. όρκους του πως δεν είχε ιδέα! Μάλιστα για να το γλεντήσει ο Ζαχαρής πήγε και ο ίδιος και προεβαλλε τις αξιώσεις του κι όταν προσπάθησε ο υπάλληλος να τον διαβεβαιώσει οτι δεν σταλθήκανε τέτοια χρήματα ο Ζαχαρής τον αποστόμωσε. Ξέρω εγώ, ειναι απο τα.. μυστικά κονδύλια! Βρέθηκε μάλιστα κάποιος ζόρικος να απειλήσει τον υπάλληλο, που στην απόγνωση του πήγε νύχτα στο σπίτι κάποιου κουμπάρου του και κατάφερε με χίλια παρακάλια να βγάλει το μυστικό! Κι απο τότε, όταν βλέπει τον Ζαχαρη... αλλάζει καντούνι.!!!
3--Μια αλλη ιστορία: Ο Ζαχαρής, πήγε για δουλειά στην Αθήνα παρέα με έναν συνάδελφο του δερματέμπορα, λίγο αφελή και πολύ τσιγκούνη. Καθίσανε να φάνε. Βλέποντας ο Ζαχαρής μια γύφτισσα λέει πως θα πάει στην τουαλέτα. Σε διάστημα λίγων λεπτών τη συναντάει κρυφά και την ενημερώνει σχετικά με το... ιστορικό του φίλου του! Η πανέξυπνη γύφτισσα αρπάζοντας την ευκαιρία ήρθε στο τραπέζι τους.
-Να σε πώ την μοίρα σου;
-Αει ξεφορτώσου μας να φάμε την μακαρονάδα γιατί μας τάραξε η πείνα,
πετιέται ο Ζαχαρής.
-Εγώ λέω το κύριο να το πώ τη μοίρα του, πώχει σεβντά μεγάλο. Άνοιξε το χέρι
σου. Τρία παιδιά έχεις, το ενα δεν ειναι καλό.
-Τι λέει αυτή πετιέται πάλι ο Ζαχαρής. Διώξτην να ησυχάσουμε.
-Οχι λέγε, λέγε!
-Ασήμωσε να σε πώ!!!.
Ο Ζαχαρής παράτησε το φαΐ και προσποιούνταν τον κατάπληκτο ενώ η γύφτισσα αράδιαζε χαρτί και καλαμάρι, όλα τα οικογενειακά, κατάλληλα διανθισμένα, του θύματος της φάρσας που τάχε χαμένα κι ασήμωνε και ξανασήμωνε. Λέγεται, μάλιστα, πώς όταν γύρισε στη Λευκάδα, τσακώθηκε με τον αδελφό του γιατί η γύφτισσα του είπε πως τον κλέβει!!
4. Ο Ζαχαρής επαιζε την πρεφουλα του στο ιστορικο καφενειο της Μηλιάς στην Κουζούντελη. Ειχε εφτα κούπες και τέσσερις ασσους. Αλλα φαινεται πως καραδοσκουσανε, γιατι πριν προλάβει να απολαυσει το θριαμβο του, καταφθάνει τρέχοντας ενας μούλος και φωνάζει δυνατά.
-Τρέξτε επιασε φωτιά το δημαρχείο!
Οι αλλοι θαμώνες δεν κουνηθήκανε αλλα μυημενοι αλλοι κάνοντας τη σκέψη πως ηταν δουλειά της Πυροσβεστικής αλλα ο Ζαχαρής πρωην δημαρχος, αγαπώντας πραγματικά τη Λευκάδα και το Δημο, πέταξε με πόνο ψυχής τα χαρτιά κι ετρεξε δρομαίως στο δημαρχείο για να διαπιστωσει οτι του τη σκάσανε.
ΣΣ: Στοιχεια του αφιερώματος προέρχονται απο το βιβλίο του Τακη Μαμαλούκα με τίτλο: ΄Λευκαδίτικα ευθυμογραφήματα''(1992).

«ΤΟ ΕΝΑΛΙΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ


Άννα Πετροχείλου: Το ενάλιο σπήλαιο Μεγανησίου ένα από τα ωραιότερα στον κόσμο

«ΤΟ ΕΝΑΛΙΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ

ένα από τα ωραιότερα στον κόσμο»
ΓΡΑΦΕΙ Η ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΟΣ κ. ΑΝΝΑ ΠΕΤΡΟΧΕΙΛΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ»
kλίκ στην εικόνα

Το περίφημο σπήλαιο Μεγανησίου «Παπανικολής», το μεγαλύτερο ενάλιο στον κόσμο (Φώτο: Ν. Κατωπόδης)
Πριν ακριβώς ένα χρόνο ήρθε σε φως ένα μεγαλόπρεπο σπήλαιο στους πρόποδες της Φανερωμένης, προκαλώντας έτσι τεράστιο θόρυβο γύρω από το νησί μας. Η σπηλαιολόγος κ. Πετροχείλου που το εξερεύνησε απεφάνθη ότι πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα σπήλαια που υπάρχουν στην Ελλάδα και το διεθνή χώρο. Τώρα για δεύτερη φορά η διακεκριμένη σπηλαιολόγος αναφέρεται εκτενώς για ένα άλλο σπήλαιο της Λευκάδος το σπήλαιο Μεγανησίου. Συγκεκριμένα εις το τεύχος 63 Ιανουαρίου - Μαρτίου 1972 του περιοδικού «Φυσιολατρικός Κόσμος» εκδόσεως φυσιολατρικού συνδέσμου Πατρών η κ. Άννα Πετροχείλου χαρακτηρίζει το Μεγανησιώτικο σπήλαιο διεθνούς τουριστικού ενδιαφέροντος αναφερόμενη μεταξύ των άλλων και στα εξής:

kλίκ στην εικόνα

«Το ενάλιο σπήλαιο Μεγανησίου ένα από τα ωραιότερα στον κόσμο»
  1. Είναι το μεγαλύτερον μέχρι σήμερον ενάλιον εις όλον τον κόσμον με πανύψηλον οροφήν.
  2. Ευρίσκεται εις τοποθεσίαν γραφικωτάτην με ονειρώδη διαδρομήν από Νυδρί με βενζινόπλοιον -απόστασις 7 μίλια- μέσα από καταπράσινες νησίδες και ακτές της Λευκάδος και Μεγανησίου, αφάνταστης ομορφιάς.
  3. Είναι εντυπωσιακόν τόσο από την εξωτερικήν πλευράν αλλά ιδιαίτερα στο εσωτερικό όπου η γοητεία του δεν αφήνει αδιάφορο και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.
  4. Συνδέεται με την ιστορίαν της Ελλάδος κατά τον τελευταίον πόλεμον.
  5. Ευρίσκεται στο θαυμάσιο νησί Μεγανήσι που διαθέτει τόσα αξιόλογα τουριστικά στοιχεία όπως του γραφικού κόλπου Βαθύ, το λιμάνι του Σπαρτοχωρίου, το σπήλαιο Δαιμόνων κ.ά.
  6. Δεν απαιτείται δαπάνη για τουριστική αξιοποίησιν παρά μόνο προβολήν και συγκοινωνιακήν οργάνωσι προς όφελος των κατοίκων της Λευκάδος και γενικότερα της Εθνικής Οικονομίας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κ. Πετροχείλου μιλάει για το Μεγανησιώτικο σπήλαιο. Συγκεκριμένα πέρυσι επ' ευκαιρία της αποκαλύψεως του σπηλαίου στους πρόποδες Φανερωμένης είχε σημειώσει τα εξής:
«Το Μεγανήσι έχει δύο αξιόλογα σπήλαια που συνδέονται με την ιστορία μας. Το ένα είναι του Κύκλωπα Πολύφημου κάτω από το Σπαρτοχώρι και το άλλο ενάλιο στα νότια του νησιού. Εισχωρεί τόσο βαθιά στην ξηρά, που χρησιμοποιήθηκε κατά τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο ως ορμητήριο από το υποβρύχιο «Παπανικολής». Στην ομορφιά και μέγεθος ξεπερνά το ονομαστό σ' όλο τον κόσμο «Γαλάζιο Σπήλαιο» του Κάπρι.»
Αυτά λέει για το νησί μας και τα σπήλαιά του μια διακεκριμένη επιστήμων όπως η κ. Άννα Πετροχείλου και την οποία η Λευκάδα ειλικρινά ευχαριστεί κι ευγνωμονεί.
Το θέμα ωστόσο δεν εξαντλείται εδώ. Τώρα ίσα-ίσα ορθώνεται απαιτητικό το πρόβλημα ενώπιον των υπευθύνων. Η γρήγορη διευθέτησι και τουριστική αξιοποίησι τούτων των σπάνιων ευρημάτων, παράλληλα με μια γενικώτερη προετοιμασία και εν γένει οργάνωσι χώρων και άλλων προϋποθέσεων εξυπηρετήσεως των επισκεπτών (ξενώνες, εστιατόρια, διακίνησι κ.λ.π.) θα φέρουν το νησί μας αναμφισβήτητα στα πρώτα πλάνα της διεθνούς τουριστικής προβολής. Ο τοπικός τουρισμός, ο Δήμος και κάθε υπεύθυνος και αρμόδιος ας ενώσουν τις προσπάθειές τους, προς την κατεύθυνσιν εκείνην που θα οδηγήση στην λύσι που επιβάλλεται και που θα δώση την δυνατότητα στην Λευκάδα να βγη από το μισοσκόταδο της αφάνειας και να σταθή πλάϊ σε άλλους ελληνικούς χώρους που ενώ διαθέτουν ολιγώτερα φυσικά προσόντα είναι ωστόσο παγκοσμίως γνωστοί.
Πηγή:Ηχώ της Λευκάδος (Μηνιαία Εφημερίς των Απανταχού Λευκαδίων), Έτος 2, Αρ. Φύλ. 15, Μάρτιος 1972.
kλίκ στην εικόνα


«. Η κ. Άννα Πετροχείλου γεννήθηκε στη Σμύρνη και παντρεύτηκε σε ηλικία 17 ετών τον Ιωάννη Πετρόχειλο, πρωτοπόρο γεωλόγο και σπηλαιολόγο. Οι δυο τους υπήρξαν ιδρυτικά μέλη της «Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας» (Ε.Σ.Ε.). Μετά τον θάνατο του ανδρός της και επί 20 χρόνια η κ. Πετροχείλου διετέλεσε Πρόεδρος, ενώ παρέμεινε επίτιμος Πρόεδρος μέχρι το θάνατό της.
Είναι η πιο διακεκριμένη Ελληνίδα σπηλαιολόγος. Έχει εξερευνήσει πάνω από 1.000 σπήλαια, βάραθρα και υπόγειους ποταμούς σε όλο τον κόσμο. Έχει εξερευνήσει τα μεγαλύτερα σπήλαια της Ευρώπης, της Κίνας και της Ν. Αμερικής. Στις επιτυχίες της συμπεριλαμβάνονται δυο διανυκτερεύσεις στο σπήλαιο «Τandal hohle" της Αυστρίας, στα 6.000 μέτρα μήκος και στα 300 μέτρα βάθος με 0° θερμοκρασία και 100% υγρασία·
Έχει τιμηθεί με πληθώρα μεταλλίων και περγαμηνών, όπως από το Υπουργείο Τουρισμού, την Ακαδημία Αθηνών, τη Σπηλαιολογική Εταιρεία Κούβας, την Ακαδημία Τσεχοσλοβακίας και δεκάδες Δήμους, Οργανώσεις, Συλλόγους, Σωματεία του εξωτερικού και εσωτερικού. Τον Ιανουάριο του 2001, τιμήθηκε από το Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο, με το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος.
Η ζωή και το έργο της είναι συνδεδεμένα με τους θησαυρούς που κρύβονται στα έγκατα της γης. Ήταν η Ελληνίδα που είχε καταγράψει εκατοντάδες σπήλαια, την ομορφιά τους, τους θρύλους και τις παραδόσεις τους.
Η Μεγάλη Κυρία των Βουνών και των Σπηλαίων, έφυγε ήσυχα από κοντά μας στις 13.02.2001 και κηδεύτηκε στο Πρώτο Κοιμητήριο Αθηνών.» (Πηγή: http://www.mani.org.gr/spilaia/petroheilou/petrohilou.htm)
Για τα σπήλαια της Λευκάδας έχουμε αναφερθεί και στην εδώ ανάρτησή μας: Εξερεύνηση σπηλαίων στα Επτάνησα

Η Μεγάλη Βρύση – Γράφει ο Νίκος Βαγενάς

By Βιολέττα Σάντα On Τρίτη, Απριλίου 30th, 2013

Η Μεγάλη Βρύση – Γράφει ο Νίκος Βαγενάς

IMG_0362
Η Fontanone* των Βενετσιάνων, αιώνες ολόκληρους υδροδοτούσε τη Χώρα και άρδευε τα περιβόλια της, ιδίως εκείνα που ευρίσκοντο από το σταυροδρόμι του Αγίου Μηνά, μέχρι και πιο πέρα από το Καλλιγώνι, στη θέση «Πέραμα», ενώ οι συνεχόμενες πεδινές εκτάσεις εποτίζοντο από τα νερά της «Σπασμένης» Βρύσης των νέων Καρυωτών.
Επρόκετο για μια πηγή (σήμερα έχει σφαλιστεί) στους πρόποδες του λοφίσκου που υψώνεται, δίπλα από το ’ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής (ή της «Μεγαλο-βρυσιώτισσας») ακριβώς στα δεξιά του δρόμου, οδεύοντας προς το Καλλιγώνι.
Η μορφολογία του εδάφους απέτρεπε την χάραξη του δρόμου σε άλλη θέση, αφού το εξερχόμενο νερό, οδηγείτο σε μια τεράστια τεχνητή λίμνη, σ’ ένα νεροκράτη όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, τέτοιο έργο, στο τοπικό γλωσσάριο.
Το βάθος εκείνης της λίμνης ανήρχετο περί τα 2 μέτρα (ίσως και παραπάνω) ενώ ο πυθμένας ήταν λασπώδης, γλοιώδης και ρυπαρός, εξ’ αιτίας των σαπροφύτων που υπερ-αφθονούσαν στις παρυφές της. Έτσι, η μόνη σταθερή θέση για τον δρόμο ευρίσκετο στους πρόποδες του λόφου, όπου η ροή της πηγής για να μην καθιστά προβληματική τη διέλευση, διευθετήθη σε μορφή τοιχοκτίστου αυλακιού, το οποίο στη συνέχεια υπερκαλύφθη με ισχυρές λιθόπλακες, δημιουργώντας ένα τυπικό γεφυράκι.
Το εξερχόμενο νερό από το στόμιο του γεφυριού, μέσω δυο χανδακιών κατευθύνετο προς διαφορετικές τοποθεσίες. Το ένα, το ανατολικό, ήταν μικρού μήκους και με τοιχόκτιστες όχθες, οδηγούσε το νερό προς την λίμνη, επιτυγχάνοντας έτσι την σταθερή στάθμη της συγκεντρωμένης ποσότητας, αφού η πλεονάζουσα εξήρεχετο δι’ ενός άλλου χανδακιού το οποίο στη συνέχεια διεκλαδίζετο είτε προς τα περιβόλια είτε προς τους νερομύλους του Καλλιγωνίου.
Τα διάφορα αρχαία κατάλοιπα στην πεδιάδα του Καλλιγωνίου και της Χώρας, που παραπέμπουν σε αγροτο-βιοτεχνικές εγκαταστάσεις ή αγροικίες διαφόρων περιόδων (κλασσικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής) είναι αδιάψευστοι μάρτυρες ότι, από τότε, η Μεγάλη Βρύση έδινε ζωή στην περιοχή. Γι’ αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο η τεχνική λίμνη να ήταν ένα έργο πανάρχαιο και κατά πάσα πιθανότητα, η πλησιόχωρη κατακλυζομένη έκταση (όπως δι’ ανασκαφών απεδείχθη) στη κλειστή στροφή του Καλλιγωνίου, όπου επ’ αυτής ανηγέρθησαν τα (νεοφτιαγμένα) κτήρια που παρατηρούνται σήμερα, να ήτο ένα παρόμοιο έργο.
Το άλλο χανδάκι, εστερείτο τοιχοκτίστων παρειών, και οδηγούσε το νερό προς την πόλη, όχι για την ύδρευσή της αλλά για τα πλησιόχωρα προς αυτήν περιβόλια.
megalh brysh
Την κεφαλή, την κυρία έξοδο της πηγής, σηματοδοτούσε εν εγκάρσιο, προς τον δρόμο, τοιχάριο, το οποίο απέληγε σε λιθόκτιστο υπερυψωμένο πεσσό, παρόμοιο με τοιχόκτιστο κίονα μεθ’ επιστέψεως. Στη φωτογραφία ** εμφαίνονται στα αριστερά του δρόμου δυο μικροί τετράπλευροι οικίσκοι (τα αντλιοστάσια), ενώ στο βάθος, όπου η βάση του καμπαναριού, το κελλί όπου διέμενε ο/οι ιερωμένος/οι σε κάποιο όχι και τόσο κοντινό παρελθόν. Απέναντι από το καμπαναριό υπήρχε ένας μεγάλος πλάτανος όπου οι έμμισθοι οδοποιοί, φρόντισαν να «μας απαλλάξουν» από την παρουσία του, καθώς επίσης την αυτή χρονική περίοδο «εξηφάνισαν» και τον αντίστοιχο της Σπασμένης Βρύσης.
Βλέπετε, οι σβέλτοι της ασφάλτου και οι αργο-ξυπνημένοι κρατικάνθρωποι, έπρεπε να είναι το συντομότερο δυνατόν στις υπηρεσίες τους, παρέχοντάς τους την δυνατότητα, της ιλιγγιώδους ταχύτητας.
Ήδη από τα μέσα του 19ου αι. σε αγγλικό σχεδιάγραμμα, με ιταλικούς τίτλους και επεξηγήσεις ομοίως στα Ιταλικά, εμφαίνεται η περιοχή της Μεγάλης Βρύσης και ο εν λόγω πλάτανος.
Μάλιστα ο ινζενιέρος (μηχανικός) τον προσδιορίζει ως βασικό στοιχείο αποκαλώντας τον ως Gran Platano. Από αυτό τεκμαίρεται ότι το δένδρο από τότε εχαρακτηρίζετο ως μεγάλο, το οποίο μάλιστα κατά την κοπή του είχε ήδη δημιουργήσει μεγάλο κούφωμα (κουφάλα), φανερώνοντας την μεγάλη ηλικία του.***
Η αιτιολογία γνωστή! Εθυσιάσθη χάριν της αναπτύξεως, όπως πιθανότατα θα υποστηρίζουν οι αντιθέτως φρονούντες, αλλά όμως εκείνο το οποίο χαρακτηρίζει την ανάπτυξη, να μη συνάδει, πρωτίστως, με τα, καλώς εννοούμενα, συμφέροντα ομάδας ατόμων ή φορέων. Δεν κοστίζει τίποτε στο να παρατηρήσει κανείς την κακάσχημη εικόνα που έχει διαμορφωθεί από το Καλλιγώνι μέχρι τον Άη Γιάννη. Μια κακόγουστη-άναρχη δόμηση και χαράξεις δρόμων, με πολλά ερωτηματικά, συνετελέσθησαν… βάσει Νόμου. Ξέφυγε το θέμα όμως!
Από την τεχνητή λίμνη, ξεκινούσε ένα άλλο αυλάκι, δηλαδή ένα κτιστό χαντάκι, επιμελημένης κατασκευής, το οποίο εκτός από τις τοίχινες όχθες του είχε τοίχινο και τον πυθμένα του. Από τα ελάχιστα ίχνη που ανευρέθηκαν, εφάνη ότι το κτιστό αυτό αυλάκι, εξετείνετο παράλληλα με τον επαρχιακό δρόμο και δη κατά την έννοια της αριστερής πλευράς τους, οδεύοντας προς το Καλλιγώνι.
Επί της, τότε, κλειστής στροφής και νυν κόμβου Καλλιγωνίου, το κτιστό αυλάκι διεχωρίζετο σε τρεις κλάδους. Ο μικρότερος, οδηγούσε προς τα αριστερά του πεδινού συνοικισμού του Καλλιγωνίου, προς την τοποθεσία «Βούρκος» εξ’ αιτίας του, κατά εποχές κατακλυζομένου, εδάφους. Επειδή το αυλάκι αυτό απέληγε στην ανωτέρω τοποθεσία, απεκαλέσθη ομοίως ως «Βούρκος».
Το δεξιό σκέλος, εξετείνετο κατά μήκος του επρχιακού δρόμου και απέληγε κάτω στην τοποθεσία «Πέραμα» κοντά στα Σουλαϊδοπουλέϊκα, ενώ το κεντρικό σκέλος διέσχιζε κατά μήκος τον πεδινό συνοικισμό του Καλλιγωνίου και αφού κινούσε δυο νερόμυλους, απέληγε στη θάλασσα. Το κεντρικό αυλάκι, καλούμενο και ως «μυλαύλακο» άρχιζε από τον σημερινό κόμβο στηριζόμενο πάνω στο καταρρευμένο αρχαίο τείχος.
Στα κενά του αρχαίου τείχους, συνεπεία της διαρπαγής του υλικού κατά το παρελθόν, έγινε η απαραίτητη συμπλήρωση με το ίδιο υλικό, σε δεύτερη χρήση. Το νερό οδηγείτο προς τον πρώτο νερόμυλο και συντελούσε στην κίνηση της μεγάλης, εξωτερικής, φτερωτής, η οποία περιστρέφετο όρθια, σύμφωνα με τον ρωμαϊκό τύπο φτερωτής.
Σύμφωνα με την μαρτυρία του κατοίκου Περικλή Χαλικιά, ο νερόμυλος δεν άλεθε μόνο δημητριακά και καλαμπόκι, αλλά άλεθε επίσης και τον ελαιόκαρπο.
Το περισσεύον νερό οδηγείτο, μέσω της επεκτάσεως του ιδίου μυλαυλάκου προς τον παράκτιο νερόμυλο, ο οποίος διέφερε στη λειτουργία από τον προηγούμενο, αφού ηφτερωτή του ήτο εσωτερική και περιστρέφετο οριζοντίως. Φυσικά, δεν θα γίνει αναφορά στην υπάρχουσα κατάσταση των νερομύλων, καθ’ ότι το απαραβίαστον της ιδιωτικής περιουσίας και η αδιαφορία των παραγόντων περί πολιτισμικής ή παραδοσιακής κληρονομιάς, δεν συνηγορούν προς βελτίωση της εικόνας των.
Το χανδάκι που οδηγούσε προς την πόλη, αφού διέσχιζε την τοποθεσία «Μόρφη», η οποία σημειωτέον μετεπήδησε στο ειπωμένο χανδάκι, απέληγε στην περιοχή του Άη Μηνά, πίσω από τα μετέπειτα χάνια, και μέχρι την πρώτη δεκαετία του 19ου αι. στο «Χαντάκι», δηλαδή τη μεγάλη περιφερειακή τάφρο που προστάτευε τη Χώρα κατά το μέτωπο της εξοχής.
Τα στόμια της τάφρου («Χαντάκι») ευρίσκοντο κατά πλάτος της Χώρας, όπου το μεν βόρειο γειτνίαζε με την απομακρυσμένη, τότε, συνοικία του Αγίου Αντωνίου, το δε ανατολικό κοντά, στη σημερινή Αγία Κάρα. Έργο των Γάλλων του Μ. Ναπολέοντα, ένωνε τα νερά των δυο θαλασσών, φέροντας άγνωστο αριθμό γεφυρών. Πάντως η κεντρική ευρίσκετο στον Άγιο Μηνά κατ’ επέκταση της κεντρικής αγοράς, αφού σ’ εκείνο το σημείο συνέκλιναν οι στενοί, τότε, δρόμοι που οδηγούσαν προς το εσωτερικό του νησιού.
Επί Τουρκοκρατίας, υπήρχε δίκτυο υδρεύσεως, το οποίο εξεκινούσε από τη Μεγάλη Βρύση, δίχως όμως να υπάρχει σαφής εικόνα ή μαρτυρία της πορείας του. Πάντως, δεν πρέπει να απείχε και πολύ από τον σημερινό επαρχιακό δρόμο αν κρίνει κανείς, ότι τμήμα του, επεκαλύφθη στο οικόπεδο Γιάννη Κουνιάκη (Σκουλήκης) κατά την διενέργεια σωστικών ανασκαφών κατά το 1992, αλλά και παλαιότερα κατά το 1965-66 όπου αναινίσθη το δημοτικό δίκτυο υδρεύσεως.http://www.kolivas.de
Μεσούσης της δεκαετίας του 1950, η Μεγάλη Βρύση είχε χάσει την μεγάλη κίνηση που είχε, αφού η συντήρηση της πηγής είχε ελαττωθεί λόγω των νέων έργων αντλήσεως του νερού. Παρ’ όλα αυτά όμως εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται από τις λαϊκές γυναίκες όπου με μπόγους στο κεφάλι, πήγαιναν για πλύσιμο χονδρορούχων, μαλλιών ακόμη και ασπρορούχων κάνοντας μάλιστα και τη χρήση του (ξυλο)κόπανου για ορισμένες κατηγορίες απ’ αυτά. Οι, γνωστές, σούδες είχαν αρχίσει να χορταριάζουν και ανάλογα με τις εποχές τις επισκέπτονταν οι κυνηγοί για νερόκοττες ή μπεκάτσες.
Καμμιά φορά στην τεχνική λίμνη «έπεφταν» ως και παπιά ακόμα, όπου τα κτυπημένα πουλιά τα έβγαζαν με τη βοήθεια του σκύλλου. Επίσης μαζί με το εξερχόμενο νερό της πηγής, έβγαιναν χέλια (και κάπως σπάνια) ως και ένα είδος παγουριών (καβούρια), τα οποία στην προσπάθειά τους να γλυτώσουν, εκρύβοντο μέσα στα κάρδαμα, που εφύτρωναν μέσα στις σούδες και στις όχθες.
Ως συνήθως, σύμφωνα με τη ρήση του Ηρακλείτου «τα πάντα ρει», έτσι κι εδώ τα πάντα έρρευσαν και αποξεχάστηκε μια εποχή έντονης και παραγωγικής δραστηριότητας, που απευθυνόταν προς όλους. Σήμερα η εικόνα δεν θυμίζει απολύτως τίποτε από ’κείνο το παρελθόν και ίσως ο χώρος να είναι γνωστός μόνον στους παλιούς, όσοι έχουν απομείνει, κοιτάζοντας το καμπαναριό της Μεγαλοβρυσιώτισσας.
(*) Fontana = Πηγή – φυσική και ενίοτε τεχνητή κρήνη.
Fontanone = Η μεγάλη πηγή – κρήνη – βρύση
(**) Η φωτογραφία προέρχεται από το Λεύκωμα του «Ορφέα» που εξέδοσε στα 1954 υπό τον τίτλο «ΛΕΥΚΑΣ». Στα δεξιά, απαθανατίζεται ο «Gran Platano» και τα κτίσματα κάποιου βυρσοδεψείου, το οποίο τότε είχε πάψει, ήδη, να λειτουργεί.
(***) Το σχεδιάγραμμα του χάνδακα της «Fontanone» υπάρχει στο Ιστορικό αρχείο Λευκάδας.

http://www.kolivas.de