ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΤΗ Ν Ι ΡΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

 ΣΠΥΡΟΥΙ.ΑΣΔΡΑΧΑ

Ανάμεσα στα κατάλοιπα του Λευκαδίτη λόγιού Ιωάννη Σταματέλου, (1822-1881),
απόκεινται στη Βιβλιο-θήκη της Βουλής (κωδ. 128)1, υπάρχουν
και τ'απόγραφα από τέσσερα χρονικά σημειώματα αναφερόμενα στη μονή
 του Αγίου Νικολάού στη Νιρά - ένα κτίσμα του 17ου αιώνα στην περιοχή
 του χω-ριού Αθάνι της Λευκάδας. Τα χρονικά έχουν γραφεί στα 1766
από τον ηγού-μενο της μονής Γερβάσιο Κορφιάτη. Στο απόγραφο του
Σταματέλου κατέχουν τα φύλλα 58' - 59" τον 6ου από τα 13 τεύ-χη του κώδικα.
 Στα φύλλα 59" - 60' κα-ταχωρίζεται αντίγραφο της Πρόθεσης της μονής
που περιέχει 27 ονόματα.
Ο Σταματέλος προτάσσει στο απόγραφό τον την ένδειξη:
Σημειώσεις
 Εξ ανεκδότου χειρογράφου συντεθεί-σαι υπό Γερβάσιου
Ιερομονάχου Κορφιάτη, ηγουμένου του Αγίου Νικολάου Εις Ιράν κατά το 1766,
Δεκεμβρίου 17, ημέρα Κυριακή.
Αντικείμενο των χρονικών είναι
η ιστο-ρία της μονής από την ίδρυσή της (1637) ως το έτος 1726
 και αναπαράγουν ή κα-ταγράφουν μερικώς άλλα παλαιότερα χρονικά,
 όπως προκύπτει από τα γρα-φόμενα του ίδιου του χρονικογράφου: "
και καθώς τα ηύρα γεγραμμένα εις ένα βιβλίον τα εμετέγραφα" (χρον. Ι),
 "ταύ-την την ιστορίαν ηύρα γεγραμμένην εις ένα παλαιόν βιβλίον από
 τίνα ιερομόνα-χον Κεφαλληναίον, Παρθένιον το όνομα, ο οποίος
 εστάθη ηγούμενος εις την αυ-τήν μονήν έτει από Χριστού 1726" (χρον.ΙΙΙ).
 'Ετσι πριν από το Γερβάσιο ένας Κε-φαλλονίτης ηγούμενος της
 μονής Παρ-θένιος είχε γράψει ένα ή περισσότερα σύντομα χρονικά
 που οι πληροφορίες τους περνάνε και στο ΙΙ και ΙΙΙ χρονικά του Γερβάσιου.
 Το IV χρονικό, εκτενέστε-ρο και με περισσότερες ειδήσεις,
 βασί-ζεται κι αυτό στα σημειώματα του Παρ-θένιου, σε προφορικές
 μνήμες και, τέλος, χρησιμοποιεί κι ένα χωρίο από τη γεω-γραφία
 τον Μελέτιου που κάνει λόγο για την αρχαία ιστορία της περιοχής
της μονής. Τα ονόματα της πρόθεσης δεν έχουν γραφεί, τουλάχιστον όλα
, από το Γερβάσιο, αφού ύστερα από το δικό του ακολουθούν άλλα 17.
 Τα χρονικά Ι και Ιν αναφέρουν ότι τις ειδήσεις τους τις αντλούν από
ένα "βιβλίο", δηλαδή χει-ρόγραφο, όπου ήταν καταγραμμένα τα περιουσιακά
 στοιχεία της μονής.
Πρό-κειται για τον κώδικά της, στον οποίο είχε
 καταχωρήσει και τα σημειώματά του ο Παρθένιος. Το "βιβλιαράκιον"
 με τα σημειώματα
 Θα πρέπει να ήταν ένας ανακαινισμένος κώδικας
της μονής, όπου ο Γερβάσιος, μαζί με την καταγραφή των περιουσιακών
στοιχείων, έγραψε και τα δικά του χρονικά.
 Στον ίδιο ανακαινισμέ-νο
κώδικα είχαν καταχωριστεί από τον ίδιο το συντάκτη των χρονικών,
ως ένα σημείο, και από άλλους αδελφούς της μονής κατόπιν, τα ονόματα
 των νεκρών μοναχών, 27 στο σύνολο.
 Η σημασία των χρονικών
 δεν συνιστά-ται μόνο στο ότι διασώζουν την ιστορία της μονής από το
 χρόνο της ίδρυσής της (1637) ως τα 1726:
η εύρεση της εικό-νας που
 στάθηκε η αφορμή να χτιστεί. το αρχικό οικοδόμημα, η άφιξη ενός
Δωδεκανήσιου ιερομόναχου που το φρόντι-σε από τα 1667 ως τα 1682,
η επέκτα-ση του μοναστηριού και η διοργάνωσή τον από τον επίσκοπο
 Παραμυθίας Κλή-μεντα2 που, άγνωστο γιατί, άφησε ή έχα-σε το θρόνο
του για να μονάσει στον Αγιο Νικόλαο στη Νιρά από τα 1682 περίπου ως
τα 1707, τέλος οι δωρεές κτημάτων στη μονή και οι συμπεριφορές των
 μο-ναχών, όλα αυτά αποτελούν μερικευμέ-να τεκμήρια για φαινόμενα
τυπικά, αλλά και γι' αυτό ιστορικά, που συνδέονται με τη δημιουργία των
μοναστικών πυ-ρήνων.
Σημειώνουμε τη διακίνηση, για την οποία τα
χρονικά μας δίνουν περισ-σότερες από μία μαρτυρίες, την αναχώ-ρηση
με την οποία μπορεί να κλείσει μια εκκλησιαστική σταδιοδρομία,
τον τρόπο δημιουργίας της μοναστηριακής περιου-σίας, με τη μέθοδο των
δωρεών στη πε-ρίπτωσή μας, όπου δεν σημειώνεται καμιά αγορά.
 Αλλά
 και σε δύο άλλα ση-μεία τα χρονικά παρουσιάζουν ενδιαφέ-ρον: στην
 μαρτυρία τους για ορισμένη επίδραση που ασκεί η Γεωγραφία του
 Μελέτιου και στη μαρτυρία τους για μια συγκεκριμένη περίπτωση ιδιοποίησης
ης μοναστηριακής ιδιοκτησίας που εκ-δηλώνεται με τη μετατροπή μιας
 αμε-λημένης μονής σε πατρωνία ιδιωτικού δικαίου.
 Η επίδραση του
 Μελέτιου, η σύνδε-ση του ιστορικού της μονής με τις αρ-χαιότητες
του τόπου και τα Θρυλούμε-νά του δείχνει μια φάση ιστορισμού που
εύλογα μπορεί να αναχθεί στην επίδρα-ση ενός έργου με έντονο το
 στοιχείο αυτό, καθώς η Γεωγραφία του Μελέτιου. Τίποτε, ωστόσο,
δεν λέει ότι πρόκειται για πρωτογενή επίδραση του Μελέτιου: εκείνο
 που αυτού του είδους τάσεις για ιστορισμό δείχνουν είναι μια ετοιμότητα
 για αναφορά προς την αρχαιότητα, της οποίας ετοιμότητας έκφραση είναι
και ο Μελέτιος. Ο Γεωγράφος γνωρίζει την ύπαρξη του μοναστηριού και
το μνημονεύει στο έργο του  3, αφού προηγούμενα κάμει λόγο
 για το ναό του Απόλλω-νος Λευκάτα και τις καθαρτήριες
τελε-τές που γίνονταν στην αρχαιότητα στο
ακρωτήριο: "καλείται τώρα ετούτος ο τόπος Ιερά, όπου είναι Μοναστήριον
 επ'ονόματι τον Αγίου Νικολάου".
 Ο Γερβάσιος στο Ιν χρονικό συσχετίζει
 το λόγιας κατασκευής τοπωνύμιο Ιερά με το ιερό του Απόλλωνος και
 συμπεραίνει ότι το Νιρά είναι παραφθορά του πρώτου:
 "και από το ιερόν   εκαλέσθη και ο τόπος Ιερά,
 υπό δε των εντοπίων καλείται χυ-δαιότερον Νιρά". 
'Ετσι μπορεί να διακρί-νει κανείς πώς εκδηλώνεται η επίδραση του βιβλίου. 
Αρχικά σαν ερεθισμός σε μια στοιχειώδη ιστορική αίσθηση και κατό-πιν
, στο σύντομο χρονικό του Γερβάσιου, σαν παροχή ενός πληροφοριακού
 στοι-χείού, που χρησίμευσε για να δοθεί ιστο-ρικό βάθος σε μια ασύνδετη 
με το πα-ρελθόν της περιοχή.
Τη διαδικασία της μετατροπής της μονής σε 
πατρωνία ιδιωτικού δικαίου την παρακολουθούμε συνδυάζοντας τη μαρ-τυρία 
των χρονικών με τις αντίστοιχες ενός εγγράφον4 του 1723.
 Σύμφωνα με τα
 χρονικά η περιουσία της μονής δια-μορφώθηκε στην περίοδο της ηγουμε-νίας
 του Κλήμεντος (περ. 1632-1707), στα τελευταία δηλαδή χρόνια της
 τουρ-κοκρατίας (1499-1684) και στα πρώτα της βενετοκρατίας (1684-1707)
 στο νησί: "και εις αυτόν τον καιρόν (:του Κλήμε-ντος) αφιέρωσαν 
οι χριστιανοί το άνω-θεν πράγμα, το οποίον ύστερα οι Ρομπο-τιάδες 
δνναστικώς επήραν δια γιους πα-τρονάτο..." (χρον. ΙΙ). Το Ιν χρον. 
παρα-δίδοντας λεπτομερέστερα το περιστα-τικό, αναφέρει ότι μετά 
το θάνατο του διαδόχου του Κλήμεντος στην ηγουμενία Σαββάτιον
 (1707-1713), "έμεινε ηγούμε-νος ο κυρ Γρηγόριος. Και διατί ήτον
 δο-σμένος εις τα σαρκικά πάθη, ανεχώρη-σεν... και αυτός άφησε
 διάδοχον αυτού τινά ιερομόναχον Ιωακείμ, και αυτός πηγαινάμενος
εις την Αγίαν Μαύραν απέΘανε εκεί εις την χώραν από Χριστού 
αφκ = 1 720 και έμεινε το μοναστήριον έρη-μον.
 Και ετότες επήραν οι Ρομποτιάδες το πράγμα του
 μοναστηρίου και το εξεγύμνωσαν παντελώς, επήραν και τα χαρτία.
.." Το έγγραφο που μνημονεύτηκε πιο 
πριν, ένα διάταγμα εκδομένο στις 20. ΙΧ. 1 723 από τον Ανώτερο 
Προνοητή Λευ-κάδας Πέτρο Magno, προσφέρει πληρο-φορίες που,
διασταυρωνόμενες με τις παραπάνω των χρονικών, διασαφηνί-ζουν
 τον τρόπο με τον οποίο έγινε η υπαγωγή της μονής σε πατρωνία ιδιω-τικού 
δικαίου: ήδη στα 1714, αναφέρει ο Magno στο διάταγμά τον, οι οικογέ-νειε
 Ρομποτή, Κατσιγιάννη, Κουτσα-ντώνη, Μπογόρδου, Ζαχαράτου και
 Κα-μιδάβλη, που όλες κατοικούσαν στο χωριό Αθάνι, είχαν 
αναγνωριστεί με διά-ταγμα του Ανώτερου Προνοητή Λευκά-δας Βίκτωρα
 Οι Mosto ως ιδιοκτήτριες της μονής. Το δικαίωμα ιδιοκτησίας
 ανα-γνωρίσθηκε ξανά από τον Da Mosto, που είχε διαταχθεί να
 κάμει έλεγχο όλων των τίτλων των μονών του νησιού. Ο μονα-δικός
 τίτλος που παρουσίασαν οι παρα-πάνω οικογένειες ήταν το διάταγμα 
του Βίκτωρα Ο Mosto, αλλά και αυτός ο τίτ-λος δεν πέρασε στα αρχεία του Magno,
 γιατί, όπως γράφει, τον είχε χάσει ο βοη-θός του, ένας Πομπήιος Κονιδάρης. 
'Ετσι στο σκεπτικό του αρκέστηκε να σημειώ-σει ότι πείστηκε για τα
 δικαιώματα ιδιο-κτησίας των πέντε οικογενειών του Αθα-νιού από
 το γεγονός ότι ασκούσαν "μα-κροχρόνια κατοχή" πάνω στη μονή
. Η καταστροφή άλλωστε του αρχειοφυλα-κείού τον εμπόδιζε να
 κάμει έλεγχο με βάση τα κατάστιχα των μονών. Τώρα φωτίζεται 
το παράθεμα από το Ιν χρο-νικό: η ιδιοκτησία της περιουσίας της μονής
 δεν έγινε μετά το Θάνατο του Γρη-γορίού, όπως μπορούσε να εξαχθεί
 από τη διατύπωση του χρονικού, συνεπώς η φράση "και ετότες επήραν 
οι Ρομποτιά-δες το πράγμα..." δεν υπαινίσσεται το χρόνο του Θανάτου τον
 Γρηγορίου, αλλά τα πρώτα χρόνια (1713-14) διάστημα της ηγουμενίας
 του ή του διαδόχου του Ιωακείμ. Η φράση πάλι "επήραν και τα χαρτία...
" υπαινίσσεται την εξαφάνιση κάθε αποδεικτικού στοιχείου, πού Θα μπορούσε
 να ματαιώσει τη μετατροπή της μονής σε ιδιωτική πατρωνία.
 'Ετσι εξηγείται η έλλειψη τίτλων από την πλευρά των πέντε οικογενειών: 
κάνο-ντας αυθαίρετη κατοχή στη μονή σε μια στιγμή που είχε εγκαταλειφθεί
 από τον ηγούμενό της, ή αλλάζοντας μια καλλιερ-γητική σχέση σε σχέση
 ιδιοκτησίας, ήταν επόμενο να μην διαθέτουν κανένα νόμι-μο τίτλο
 οι ίδιες και αντίθετα να έχουν λόγους να εξαφανίσουν όσούς υπήρχαν. 
Από τη διαδικασία της ιδιοποίησης προ-κύπτει ότι ίσως η μονή δεν υπαγόταν 
στον επίσκοπο Λευκάδας, αλλά στο Πατριαρχείο, γιατί αλλιώς δεν
 Θα ήταν τόσο εύκολο να μεταβληθεί σε ιδιωτική πατρωνία. 
Πίσω από την ευκολία με την οποία αναγνώρισαν οι βενετικές αρχές τις
 απαιτήσεις των οικογενειών, ενδεχο-μένως δεν υπάρχει μόνο κάποια 
ελαστι-κότητα ή αδυναμία ελέγχου, αλλά πολι-τική σκέψη: η τυπική
 τακτική Domina-nte ν'αποκόβει τις κτήσεις της από την επίδραση
 του Πατριαρχείου, φαίνεται ότι πρόσφερε το πλαίσιο που επέτρε-ψε
την ενέργεια του Βενετού Ανώτερου Προνοητή. Η μικρή άλλωστε 
σημασία της μονής και η έλλειψη ισχυρών ενδια-φερομένων εξηγούν, 
γιατί δεν προκλή-θηκε αντιδραση και δεν επιζητήθηκε πα-ρέμβαση του Πατριαρχείου. 
Στο εξής το μοναστήρι μνημονεύεται σαν ιδιόκτητο5: το εισόδημά του το
 καρπώνονται οι ιδιο-κτήτες, που κάθε διετία εκλέγουν δύο
 ή περισσότερους επίτροπους, τον ηγού-μενο και τον εφημέριο. 
Το καθεστώς άλ-λωστε της πατρωνίας ιδιωτικού δικαίου εξασφάλιζε
 το κληρονομικό δικαίωμα και στούς κατιόντες συγγενείς 
και έτσι η ιδιο-κτησία δεν κινδύνευε να χαθεί από τις οικογένειές τους. 

ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 

Εκδίδονται εδώ σύμφωνα με την ανάγκη του Ι. Σταματέλου, 
αλλά με συγχρο-νισμένη την ορθογραφία, που ήδη έχει διορθωθεί
 στο απόγραφο, και αποκατα-στημένη τη στίξη.
Σε υπόμνημα στο   κάθε χρονικό καταχωρίζονται
 οι αποκατα-στάσεις και οι σημειώσεις
 του Σταματέ-λου.
 Μετά τα χρονικά ακολουθούν τα ονόματα της
 Πρόθεσης και τέλος όσα σχόλια Θεωρήθηκαν απαραίτητα. 
(1) 85Τ Αυτό το πράγμα εξουσιάζει το αυτό μοναστήριον και 
όποιος το αποξε-νώσει να είναι αφορεσμένος και ασυγ-χώρητος
 και μετά Θάνατον άλυτος. Δια-τί εχάθησαν τα χαρτία, και οι 
αφιέρο-σες... ερημώθη πολύν καιρόν το μονα-στήριον και μη 
ευρίσκοντας εγώ κανένα φως, τα έγραψα εις το παρόν βιβλιαρά-κιον 
να ευρίσκονται γεγραμμένα πάντο-τε έως το τέλος του κόσμου. 
Εγγράφη το παρόναψξς', Δεκεμβρίου 17, ημέρα Κυριακή. Γερβάσιος
 Ιερομόναχος Κορφιάτης ηγούμενος του Αγίου Νικολάου έγραψα 
το παρόν και βεβαιώνω.
Ο Ι. Σταματέλος σημειώνει: "ου κα-τάλογον 
προτάσσεr και ον κρίνομεν ανωφελές να αντιγράφωμεν". 

(ΙΙ) 58" Πρώτον εστάθησαν κτήτορες εις το αυτό μοναστήριον
 Κλήμης ο Παρα-μυθίας επίσκοπος, ο οποίος το εστόλι-σε και 
το εκαλλώπισε. Και εις αυτόν τον καιρόν αφιέρωσαν οι χριστιανοί 
το άνω-θεν πράγμα, το οποίον ύστερα οι Ρομπο-τιάδες δυναστικώς 
{επήραν} δια γιους πατρονάτο, όμως δεν ηξεύρω ποιος το αφιέρωσε.
 Και καθώς τα ηύρα γεγραμ-μένα εις ένα {βιβλιον} τα εμετάγραψα. 
Γερβάσιος Ιερομόναχος {επήραν}: προσθήκη Σταματέλου {βιβλίον}:
προσθήκη Σταματέλου 

(ΙΙΙ) Κλήμης ο της Παραμυθίας επίσκοπος ετελεύτησε εκ τήσδε
 προσκαίρου και εδιάβη προς την αιώνιον ζωήν έτει από κτίσεως
 κόσμου ζσιε' = 7215, από δε Χρι-στού 1707 = αψς" και ετάφη
 εις την αυ-τήν σεβάσμιαν μονήν του Αγίου Νικο-λάου έξωθεν 
της εκκλησίας ως ταπεινό-φρων οπού ήτον. Του οποίου ο τάφος 
φαίνεται έως την σήμερον, έχων και το όνομα αυτού γεγραμμένον
 επάνωθε του τάφού. Και μετά τον Θάνατον ερημώθη το μοναστήριον
 πολύν καιρόν. Ταύτην την ιστορίαν ηύρα γεγραμμένον εις ένα παλαιόν 
βιβλίον γεγραμμένον από τινα ιερομόναχον Κεφαλληναίον,
 Παρθένιον το όνομα, ο οποίος εστάθη ηγούμένος εις την αυτήν
 μονήν έτει από Χριστό 1726, αρχιερατεύοντος του κυρ Ευγενίου
και όντας το βιβλίον πολλά παλαιόν και χαλασμένο, τα εσήκωσα 
και τα έγραψα εις το παρόν βιβλίον διά να φυλάττω-νται μέχρι της
 συντέλειας του αιώνος. Αμήν αΨξς
Ο ταπεινός ηγούμενος της αυτής
 μο-νής Γερβάσιος Ιερομόναχος 

(Ι) 59Γ Ιστορία παλαιά δια το κάστρον εις τον κάβον Δε - Δουκάτον,
 σηκωμένη από την Γεωγραφίαν του κυρ Μελετίου, του ποτέ Μητροπολίτον 
Ναυπάκτου και Άρτης. Η δε ιστορία ούτως έχει... Και από το ιερόν 
εκαλέσθη και ο τόπος Ιερά, υπό δε των εντοπίων καλείται χυδαιότερον 
Νιρά. Ο δε τόπος είναι του χωρίου Αθά-νι. Και διατί επερι{είχε} 
το αυτό βιβλίον το πράγμα τον μοναστηρίου και τον Θά-νατον του
 κυρ Κλήμεντος, του ποτέ επι-σκόπου Παραμυθίας και πρώτου κτήτο-ρος 
της αυτής μονής του Αγίου Νικολάου, διά τούτο έγραψα και την
 παρόν ιστορίαν και ακόμα

Θέλω γράψει και πότε εκτίσθη το ιερόν μοναστήριον και πόσοι εστάΘησαν 
κατά καιρούς προε-στοί της μονής. Εκτίσθη το ιερόν μονα-στήριον
 έτει από Χριστού χιλίους εξα-κοσίους τριάντα έξη, επειδήτις και να
 ευρέθη μια εικόνα μικρή εις τόπον όπου είναι η εκκλησία σήμερον,
 την οποία ει-κόνα ευρίσκοντας ένας ποιμήν προβά-των, ήγούν πιστικός
, και κτίζοντας αυ-τός μικρήν εκκλησίαν έθεσεν την ιεράν εικόνα
 εκεί, και ήρχονταν από το χωρίο ιερείς και ελειτουργούσαν 
πέντε - δέκα φορές τον χρόνον. Και μετά παραδρο-μήν χρόνων
 τριάκοντα εξαπέστειλεν ο Θεός ένα ιερομόναχον από τα

 Δωδ{κά-ν}ησα και εστάθη εις την αυτήν εκκλη-σίαν 
χρόνους δεκαπέντε και ετελεύτησε από Χριστού έτος αχπβ' = 1682. 
Και μετά ταύτα ερχόμενος ο άνωθεν Κλήμης, ο της Παραμυθίας
 επίσκοπος, αντα/μώς με τον ιερομόναχον Γρηγόριον και τον 
πνευματικόν {Σαβ}βάτιον, έκτισαν την εκκλησίαν μεγαλύτερην,
 καθώς ευρίσκε-ται έως την σήμερον, εις τον οποίων τας ημέρας 
αφιέρωσαν οι χριστιανοί χωρά-φια και αμπέλια και ελιές εις την 
αυτήν εκκλησίαν, διά να είναι μοναστήριον, να έχουν κι αυτοί
 μνημόσυνον αιώνιον. Και μάλιστα ο κυρ Σωτήρης ο Χωραφάς

 και Ιωάννης Κατηφόρης, οι οποίοι αφιέρω-σαν το χωράφι εις τα Μαλά.
 Εκοιμήθη εν Κυρίω ο άνωθεν Κλήμης έτος από Χρι-στού αψζ" = 1707
 και μετά παραδρο-μήν χρόνων έξη ετελεύτησε και ο κυρ Σαββάτιος
 και έμεινε ηγούμενος ο κυρ Γρηγόριος. Και διατί ήτον δοσμένος εις
 τα σαρκικά πάθη, ανεχώρησεν αρχιερα-τεύοντος του κυρ Ανθίμου
 και άφησε διά-δοχον αυτού τινά ιερομόναχον Ιωακείμ. 
Και αυτός πηγαινάμενος εις την Αγίαν Μαύραν απέθανε εκεί εις
 την χώραν από Χριστού αψκ' = 1720 και έμεινε το μο-ναστήριον έρημον.
 Και ετότες επήραν οι Ρομποτιάδες τα πράγματα του μονα-στηρίου
και το εξεγύμνωσαν παντελώς, επήραν και τα χαρτία... μετά ταύτα
 ήλθε τις Παρθένιος ιερομόναχος... ούτως έχει: σημείωση Σταματέλου:
 "παραλείπομεν αυτήν ως γνωστήν. Αντι-γράφομεν δε τας μετ?αυτήν
 σημειώ-σεις". ιερόν: το απόγραφο έχει ιερόν (του Απόλλωνος), 
η παρένθεση όμως είναι σιωπηρή προσθήκη του Σταμ. Δωδε{κά-ν}ησα: 
στο χφ. Δωδενήσα αποκατάστα-ση Σταμ. μάλιστα: στο απόγραφο
 μαλί-στα παραδρομήν: στο απόγραφο παρα-δομήν {Σαβ} βάτιον: 
στο χφ. βάτιος απο-κατάσταση Σταμ. Παρθένιος ιερομόνα-χος 
σημείωση Σταμ.: "τα λοιπά λείπου-σι". 

(V) Πρόθεσις της Ιεράς μονής Του Αγίου Νικολάου εις την Νιράν 
ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΑΡΧΙΕΡΕΩΣ Γρηγορίου ιερομονάχου 50 Σαββατίου
ιερομονάχου Παρθενίου ιερομονάχου Παγκρατίου ιερομονάχου
 Αντωνίου ιερομονάχου Θεοδοσίου ιερομονάχου Ιγνατίου ιερομονάχου 
Ζαχαρίου ιερομονάχου Γερβασίου ιερομονάχου Νικολάου ιερέως 
Αναστασίου ιερέως Βασιλείου ιερέως Αγαπίου ιερομονάχού Γερμανού
 μοναχού Αβερκίου μοναχού Ανανίου μοναχού Ανθίμου μοναχού
 Αθανασίου μοναχού Δαμασκηνού μοναχού Ευθυμίου μοναχού 
Γερασίμου ιερομονάχου Βασιανού ιερομονάχου Ιωακείμ ιερομονάχου 
Νικοδημίου ιερομονάχου Σεραφείμ ιερομονάχου Ιωαννικίου ιερομονάχου 


ΣΧΟΛΙΑ 

Κλήμης επίσκοπος Παραμυθίας: 
Δεν αναγράφεται στους καταλόγους. 
Στην Παραμυθιά είχε μεταφερθεί η έδρα του επίσκοπου "Βουθροντού και Γλυκέως".
 Το όνομα της νέας έδρας υποτίθεται ότι προστέθηκε στη φήμη του 
κατά το 17756, τα χρονικά όμως αποδεικνύουν ότι στα τέλη του 
17ου αιώνα ο επίσκο-πος φημιζόταν ως "Παραμυθίας".
 Αρχιε-ρΙΧΤΣύΟνΤΟς του ΚUρ Ευγενίου (ΙΙΙ χρον.):
Ο Ευγένιος Μαρίνος, μητροπολίτης Λευ-κάδας από τα 1710 ως τα 1732'.
 Η ιστο-ρία ούτως έχει αν χρον.): 
Βλ. Μελέτιος, Γεωγραφία παλαιά και νέα, εκδ. Β', τ. 2, Βιέννη 1807, σ. 299-300.
 Αρχιερατεύο-ντος του κυρ Ανθίμου:
 Ο Άνθιμος Μαρί-νος ασκεί το λειτούργημά του στη Λευ-κάδα τα έτη 1686 - 1704$,
 ενώ ο Γρηγό-ριος γίνεται, σύμφωνα με το χρονικό, ηγούμενος στα 1713, 
όταν πεθαίνει ο Σαββάτιος, δηλαδή κατά την αρχιερα-τεία του Ευγένιου Μαρίνου (1 710-1737). Ανάμεσα σε αυτόν και τον Ανθιμο, ο Θεο-φάνης Δανίας, (1704 -1710).
 Αν δεν πρό-κειται για παρανάγνωση του Σταματέ-λον (Ανθίμου αντί Ευγενίου),
 είναι πιθα-νό να πρόκειται για μνημονικό σφάλμα του
 Γερβάσιου (1766) που δε διακρίνει τα ονόματα των δύο Μαρίνων.
 Σ' αυτή την περίπτωση οι πληροφορίες σχετικά με το Γρηγόριο
 δε Θα πρέπει να προέρ-χονται από κάποιο χρονικό του Παρθέ-νιου,
 ο οποίος γράφέι (1726) στα χρόνια της αρχιερατείας του Ευγένιου. 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 

1 Περιγραφή του κωδ. Ο Σπ. Λάμπρος, Κα-τάλογος κωδίκων της 
Βιβλιοθήκης της Βουλής, "Νέος Ελληνομνήμων", 5 (1908), σ. 311-6,
 για τα φ. όπου τα χρονικά, σ. 315. - Για τον Ιωάν. Σταματελο βλ. 
το φυλλάδιο: Ιωάν. Σταματέλος. Βιογραφική αφήγησις και λόγοι 
εκφωνηθέντες εις την κηδείαν και εις το μνημόσυνον αυτού, 
Ζάκυνθος 1881 (στις σ. 3-10 μελετήματα του Χιώτη και Δε Βιάζη).

 2 ΒΑ. τα σχόλια που ακολουθούν τα χρονικά.

 3 Μελέτιος, Γεωγραφία παλαιά και νέα, εκδ. Β'. τ. 2, Βιέννη 1807, σ. 299-300,
 φυσικά το χω-ρίο έχει καταχωρηθεί στον κώδικα της μονής
 από την πρώτη έκδοση (1728).
 Δε φαίνεται πολύ πιθανό ότι ο 
Μελέτιος γνώριζε το μονα-στήρι, επειδή αυτό είχε κάποια φήμη, 
είναι λο-γικό να το κρατούσε στη μνήμη του ή στα χαρ-τιά του, 
επειδή Θ"άκουσε στα Γιάννενα ή στην Αρτα (1691-1697 Φεβρ.) 
τα σχετικά με τον Κλή-μεντα.
Η γεωγραφία γράφηκε από το έτος
 1697 ως το 1707, σε μια εποχή όχι απομακρυσμένη από την άφιξη 
του Κλήμεντα στη Λευκάδα και την ηγουμενία του. 
Για τα χρονολογικά της Γεω-γραφίας, Κ. Δ. Μέρτζιος, 
Το εν Βενετία ηπειρω-τικόν αρχείον,"ΗπειρωτικάΧρονικά",
11 (1936), σ. 323, πβ. Ευλ. Κουριλας, Ηπειρωτικά ανάλε-κτα,
 Ιωάωινα 1956, σ. 75 κε., Ν. Α. Β8, Μ1-1105
 Mitros aus Janina υπ ie Chronik νοη More α,
 "Byzantinisch - Neugriechische )ahrbucher", 7 (1944), σ. 96 κε
.
4 Το δημοσιεύει σε μετάφραση από το ιτα-λικό ο Κ. Γ. Μαχαιράς,
 "ναοί και Μοναί Λευκά-δος", Αθήναι 1957, σ. 335-6, τα σχετικά
 με τη ρύθμιση των εκκλησιών και των μονών στην
 Επτάνησο, όπως τελικά διατυπώθηκαν με το νόμο του 
Sagredo (26. νπι. 1754 - επικύρωση του 18.1,1755),
 αυτ. σ. 25-35 (εκκλησίες), 220-6 (μονές) το ιταλικό
 κείμενο του νόμου του Sagre do στον G. Pojago, Le leggi municipali ι11 Isole Jonie,
τ. 1, Corfu 1848, σ. 157-170 (εκκλησίες: 159-164, 168-170, 
μονές: 164-168). Πβ.
 Από τη σχετική βιβλιογραφία τον Διον. Στεφάνου,
 "Περί ενοριών ή συναδελφικών ναών κατά το κρατή-σαν
 προ της Ενώσεως της Επτανήσου σύστη-μα, εν σχέσει 
προς το εν τη λοιπή Ελλάδι, "Πρα-κτικά του εν Κερκύρα 
Πρώτου Πανιονίου Συνε-δρίου, εν Αθήναις 1915,
 σ. 90-5". 5 Κ. Γ. Μαχαιράς, ε.α., σ. 232, 243, 278,
 όπου αντίστοιχες μνείες του μοναστηριού ως ιδιόκτη-του
σε έγγραφα των ετών 1805, 1804, 1820. 6 Δ.Α. Παναγιωτδης,
 Χρονολογικός κατάλο-γος των επισκόπων Παραμυθίας, 
"Νεολόγου Εβδομαδιαία Επιθεώρησις", 2 (1893), σ. 310,
 Γερμανός μητροπολίτης Σάρδεων, Επισκοπικοί κατάλογοι
 των εν Ηπείρω και Αλβανία επαρ-χιών του Πατριαρχείου
 Κ/πόλεως, "Ηπειρωτι-κά Χρονικά", 12 (1937), σ. 31, 32, 79, 81-13. 7
 Π. Χιώτης, Ιστορικά Απομνημονεύματα Επτανήσου, τ. 6 (σειράς),
 εν Ζακύνθω 1887, σ. 157. Κ. Γ. Μαχαιράς, ε.α., σ. 373. 8
 Π. Χιώτης, ε.α., τ. 6. σ. 157. Κ. Γ. Μαχαι-ράς, ε.α., σ. 373. 


Ιερείς στον Αγιο Πέτρο


Του Επαμεινώνεα Κούρτη

Θα ήθελα να διευκρινίσω, πριν αναφερθώ στο κύριο Θέμα τον παρόντος, ότι  ,ούτε τον ιστορικό θέλω να παραστήσω ούτε το δημοσιογράφο.
Απλώς Θέλω να καταγράψω τούς ανθρώπους που ιερούργησαν στο χωριό μας τον αιώνα που πέρασε και κάποια χρόνια πριν.
Να βρίσκονται τα ονόματά τους για τον μελλοντικό ιστορικό, 
που ίσως θελήσει κάποτε να ασχοληθεί με τη θρησκευτική
 Ζωή του Αγίου Πέτρού.
Κι αυτό, γιατί στη Μητρόπολη Λευκάδος δεν υπάρχει καταγραφή, που να αναφέρει τους εκάστοτε ιερείς τον χωριού μας.
Τις πληροφορίες και τα ονόματα που αναφέρονται εδώ πήραμε από ηλικιωμένους χωριανούς μας, που κι αυτοί τις έμαθαν από τους γονείς τους ή από άλλες πηγές.
Γι' αυτό, αν υπάρχει λάθος στο όνομα ή τις χρονολογίες και κάποιος γνωρίζει περισσότερα για οιονδήποτε αναφερόμενο στο κείμενο αυτό, ας μας το επισημάνει να το διορθώσουμε. 
Οι χρονολογίες γέννησης και Θανάτου (όχι όλων) αναφέρονται στα Δημοτολόγια της πρώην κοινότητας Αγ. Πέτρου, γι' αυτό και είναι ελλιπείς.
Οι ιερωμένοι αυτοί ήταν μαζί με τους δασκάλούς πριν από καμιά εκατοστή χρόνια οι πνευματικοί άνθρωποι του χωριού. Αντιμετώπισαν τον πόνο και το κλάμα στα πέτρινα εκείνα χρόνια, που κυριάρχησαν δυο παγκόσμιοι πόλεμοι και μνημόνευσαν παιδιά νέα που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα.
Γιατί ασφαλώς κηδείες δεν έγιναν, αφού χάθηκαν αυτά τα παιδιά στη Μακεδονία, τη Μ. Ασία, την Αλβανία και αλλού.
Οι ιερείς όλοι ήταν και είναι συμπαραστάτες στο χωριανό, στο γείτονα, τον ξωμάχο, για τί ξέρουν τον καθενός την κατάσταση. Ο παπάς-ΠΑΠΑΣ το λέω με κάθε σεβασμό στο σχήμα και το πρόσωπό τον - είναι εκείνος που έρχεται σε άμεση επαφή με το ποίμνιό του, με το λαό, με τον πόνο, το δάκρύ, το παράπονο, τον κόσμου την αδικία. Μακριά πολλές φορές από την οικογένειά τους, στις ενορίες των γύρω χωριών, πηγαίνοντας ποδαρόδρομο νυχτιάτικα, για να βρεΘούν στην ώρα τους στην εκκλησία.
Η αμοιβή τους πριν από τη μισθοδοσία τους από την πολιτεία ήταν 
η "προαίρεση" το Πάσχα, 
"στο τρισάγιο", στον "Αγιασμό", το λάδι, το στάρι,
 αλλά και ο σεβασμός του κόσμου στο ράσο και το πρόσωπο του παπά.
Αυτά ήταν που απολάμβανε ο ίδιος.
Στο βιβλίο τον αείμνηστου Γερ. Δρακονταειδή "ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑ-ΦΙΚΑ ΑΓ. ΠΕΤΡΟΥ" στη σελίδα 32 ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ 1684-1797 αναφέρεται ότι μεταξύ άλλων που διώχθηκαν από τους τούρκους από την Πρέβεζα το 1815 και έφθασαν στον Άγιο Πέτρο ήταν και ο ιερεύς Κατσιγιάννης.
Στη σελίδα 57 "ΕΚΚΛΗΣΙΑΙ - ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ" σημειώνει:
"Ως εφημέριος το 1863 προσελήφθη ο εκ Ζακύνθου πρωτοσύγγελος Κ. Κόντος". Στη σελίδα 58: "εφημέριοι υπήρχσν εκ περιτροπής, από τας οικοyενείαςΚαΒΒαδία, Ρομποτή, Ζαχαράτον και Αντύπα, ιεροδιάκονος Γ. Κατηφόρης, ιερομόναχος, αποβιώσας εις Βενετίσν.
" Στη σελίδα 60:
Γνωστοί εφημέριοι εις Αγ. Αποστόλους:
1770-1805 Ι.Α. Δρακονταειδής.
1840    Ι. Μπελόνιας
1890   Ι. Σίδερης
1901  Τ. Ζαχαράτος
1914-1960    Ε. Ι. Καββαδίας
Ο Βασίλης Σίδερης μας μίλησε για τον ιερέα Θεόδωρο Σίδερη. Γεννήθηκε στο Αθάνι, αλλά εγκαταστάθηκε στον Άγ. Πέτρο, όπου έκανε οικογένεια.
"Ενα από τα παιδιά του, ο Γιάννης Σίδερης, ακολούθησε και αυτό το ιερατικό στάδιο.
"Εμεινε κάποια χρόνια στον Άγιο Πέτρο και μετά το 1820 κατέβηκε στη Βασιλική, όπου έζησε τα υπόλοιπα χρόνια του.
 Ο Γρηγόρης Ψωμάς μας ανέφερε τονΣτάΘη Καrnφόρη (παπά Σταθέλο), τον παπα -Πατρίκιο Μπελόνια, το Γιάννη Δρακονταει-δή (τους αναφέρει και ο Γερ. Δρακονταειδής), και τον παπά Παύλο Κατηφόρη.

Η κ. Μαρία Μαραγκού από τα Δημοτολόγια μας έδωσε τα παρακάτω ονόματα.
 Δημήτριος Παν. Βλασσόπονλος 1848, 
Θουκυδίδης Καrnφόρης 1863-1932; (Γιος  τον παπά Παύλού Κατηφόρη). 
Γιώργος Ρομποτής - Ζαχαράτος 1864-1939; 
Τηλέμαχος Ρομποτής - Ζαχαράτος (Γιος του παπά Γιώργη Ρομποτή) Ευάγγελος Ι. Καββαδίας 1884-6-1-1973, 
Πάνος Ευαγ. Βλασσόπονλος 1888-4-10-1980
 Χειροτονήθηκαν από το Μητροπολίτη Δανιήλ (ο ιερέας Καββαδίας το 1916 στη Φανερωμένη).
 Γιώργος Νικολ. Κατηφόρης 1908  -31-10-1996 
χειροτονήθηκε διάκος στον Άγιο Πέτρο και ιερέας στο Δράγανο, όπου έμεινε ως τη συνταξιοδότησή τον, έχοντας κάποιο διάστημα και τις ενορίες Αθανίου. 
Γεράσιμος Νικ. Αρβανίτης 1912-4-3-1994. 
Χειροτονήθηκε ιερεύς στο Μαρανεοχώρι στις 31-7-1955.
 Υπηρέτησε εκτός του Αγ. Πέτρου, και στις ενορίες Μανάση, Νικολή, Ρονπακιά, και στα Χαραδιάτικα αρκετά χρόνια. 
Οι ιερείς Γ. Καrnφόρης, Γερ. Αρβανίrnς και Ερωτόκριτος Ρομποτής χειροτονήθηκαν από τον Μητροπολίτη Δωρόθεο. 
Θωμάς Γ. Κοντοπύριας 10-8-1942.Χειροτονήθηκε από το Μητροπολίτη Νικηφόρο και είναι τοποθετημένος στο Μανάση, Νικο-λή Ρονπακιά. 
Σήμερα στον Άγιο Πέτρο υπηρετεί ο παπα-Ερωτόκριτος Ρομποτής. Γεννήθηκε στο Αθάνι 23-3-1936. 
Χειροτονήθηκε διάκονος στον Αγ. Νικόλαο Λευκάδος στις 21-5-1962 και ιερέας στις 11-11-1962 στον Άγιο Μηνά Λευκάδος. 
Μετά τη χειροτονία του υπηρέτησε στα Χαραδιάτικα και Νεοχώρι μέχρι τις 30-4-1966, οπότε μετετέθη στον Άγιο Πέτρο όπου υπηρετεί ως σήμερα. 
Γραπτά κείμενα εκτός τον Γερ. Δρακονταειδή βρήκαμε μόνο του παπά Οουκυδίδη Κατηφόρη.
 Από το ημερολόγιό του, που μας παρεχώρησε ο Σπ. Λεων. Κατηφόρης, αντιγράφούμε:
 "Άθίνα 3 Νοεμβρίου 1894 εχειροτονήθην αρχιδιάκονος εις την εκλλησίαν κοιμήσεως Θεοτόκου επιλεγομένης Ρόμβης.
 4 Νοεμβρίου 1894 εχειροτονήθην ιερεύς υπό επισκόπον Νάξου Γρηγορίου εις την ως άνω εκλλησίαν. 12 Νοεμβρίου 1894 παρέλαβα εφημέρtος εις το εξωκκλήσιον της Αγίας Ελεούσα ς. 
Από  1-4-1897 έχω λάβει 151 δρχ. από την Αγ. Ελεούσα και έχω να λάβω ακόμα 29 δρχ. όλον τον Σεπτέβριον. 
6 Σεπτεμβρίου 1901 (είναι διαγραμμένη η λέξη) αποτεφρώθη η Αγ. Παρασκευή, κατεστράφη ολοσχερώς και έμεινα ορφανός. 
1916 εχειροτονήθη ο Ευάγγελος Καββαδίας εις την ιεράν Μονήν Φανερωμένης." 
Μέσα στο ημερολόγιο υπάρχει και η παρακάτω επιστολή: "Αιδεσιμότατον Θουκυδίδην ιερέα Κατηφόρrιν 
Αιδεσιμότατε πάτερ Μετά δέους και ευλαβείας προσέρχομαι ίνα με καθοδηγήσετε εις τα Θεία και ιερά τον Κυρίου. 
Εν Αγίω Πέτρω 21 Νοεμβρίού 1911 Ευάγγελος Καββαδίας
" Για το έργο και τη διακονία του παπα  Θουκυδίδη και την πυρκαγιά της Αγίας Παρασκευής μας μίλησε και η σχεδόν εκατόχρονη Ολγα Πολίτη. 
Από το ημερολόγιο αυτό πληροφορηθήκαμε γεγονότα που, όπως είπαμε πιο πάνω, ούτε και στη Μητρόπολη δεν μπορέσαμε να μάθουμε. 
Μάθαμε για την αμοιβή τον στην Αγ. Ελεούσα. 
Μια ολόκληρη δραχμή την ημέρα. 
Για τη διαγραμμένη λέξη πυρπόλησης της Αγ. Παρασκευής. Άραγε είχε υποψία για κάτι τέτοιο; Για τη χειροτονία τον παπα Βαγγέλη. Δεν μάθαμε, όμως, γιατί ο ίδιος χειροτο-νήθηκε στην ΑΘήνα και όχι στη Λευκάδα. Αυτά είναι όσα μπορέσαμε να πληροφορηθούμε για τους ιερωμένους που διακόνησαν το χωριό μας, ντόπιους και ξένους, και καταγράψαμε σ' αυτότο κείμενο, πιστεύοντας ότι παρ' όλες τις ατέλειες που πιθανόν υπάρ-χουν, κάποια χρησιμότητα προσφέρουμε. Επίσης ας είναι το κείμενο αυτό ένας φόρος μνήμης στους ανθρώπούς αυτούς που συμπαραστάθηκαν στις Θρησκευτικές υποχρεώσεις, τόσο των προγόνων μας όσο και τις δικές μας. 
Και ένα ευχαριστώ σ' αυτούς που σήμερα μας καθοδηγούν εις τα "Θεία και ιερά του Κυρίου", όπως αναφέρει ο παπα - Καββαδίας στην επιστολή τον. 
Τελειώνοντας, θέλω να ευχαριστήσω όλούς όσούς με τις πληροφορίες τους βοήθησαν στην καταγραφή του περιεχομένού αυτών των σελίδων.