Παραδοσιακά κτίρια και πολιτιστική παράδοση στην Λευκάδαhttps://aromalefkadas.gr
Οἱ πολιτιστικές ἐγκαταστάσεις καί ἡ θεματολογία τους, προσδιορίζει τό μορφωτικό ἐπίπεδο μιᾶς Κοινότητας ἀνθρώπων. Άλλά καί ἡ στέγαση τῶν πολιτιστικῶν αὐτῶν ἐγκαταστάσεων μπορεῖ νά καθορίζει τήν ἱστορική συνέχεια, ὃταν γιά αὺτές χρησιμοποιοῦνται προβεβλημένα κτίρια, πού δέθηκαν μέ τήν ἱστορία τοῦ τόπου. Τό σύστημα αὐτό χρησιμοποιοῦν σχεδόν ὅλες οἱ χῶρες, διασώζοντας τήν ἱστορία μέσα ἀπό σημαντικά κτίρια, μέ τήν μετατροπή τους σέ πολιτιστικά κέντρα.Κανονικά θά ἔπρεπε νά γίνει ἕνας προγραμματισμός τῶν άναγκῶν καί τῶν προσφερομένων χώρων μέ προτεραιότητα στά προβεβλημένα παραδοσιακά κτίρια καί νά προχωρήσει κανείς σην ὀργάνωση ἑνός μεγάλου δικτύου πολιτιστικῶν χώρων.
Οἱ χῶροι αὺτοί μέ σωστή οὶκονομική διαχείριση, ὥστε νά εἶναι οἱκονομικά αὐτόνομοι, θά μποροῦσαν νά προσφέρουν πολλές θέσεις ἐργασίας σέ νέα παιδιά πού τώρα τά καταδικάζουμε νά γίνουν γκαρσόνια, δηλαδή ὑπηρέτες ξένων. Καί συγχρόνως νά προσελκύσουμε ποιοτικότερο τουρισμό.
Άρκετά πιά μέ τίς ἀμμουδιές μας, τά φαγάδικά, τά ξενυχτάδικα, πού ἔχουν καταρρακώσει κάθε ἔννοια σοβαρότητας καί ἔχουν φθάσει στό ναδίρ τό μορφωτικό μας ἐπίπεδο.
Ποῦ; σέ μιά Λευκάδα μέ τέτοια μεγάλη παράδοση στόν μορφωτικό καί καλλιτεχνικό τομέα. Τά ξεχάσαμε ὅλα μπροστά στήν λεγομένη κατ΄εὐφημισμόν βέβαια, βαριά βιομηχανία τοῦ τουρισμοῦ πού φοῦ τῆς ἔκανε ὁ κορονοϊός καί χάθηκε.
Αὐτή τήν στιγμή στήν Λευκάδα ἀρκετά σημαντικά κτίρια χρησιμοποιοῦνται γιά πολιτιστικούς σκοπούς. Ὑπάρχουν ὅμως καί ἄλλα πού τά άφήνουμε νά φυτοζωοῦν καί ἄλλα πού θά μποροῦσε ὁ Δῆμος νά χρησιμοποιήσει καί διασώσει.
Τό κτίριο πρώην ΤΕΒΕ,(1850), ἕνα σημαντικό κτίριο τῆς ἁρχιτεκτονικῆς τῆς πόλεως, πού ἐδρεύει ὁ Μουσικοφιλολογικός Όμιλος «ΟΡΦΕΥΣ». Τό κτίριο μαζί μέ τό κτίριο Σερεπίσου εἶναι πλέον τά μόνα πού καταλαμβάνουν ὁλόκληρο οἱκοδομικό τετράγωνο καί ἔχουν τέσσερα ἀρμενάλια. Τό κτίριο τοῦ Ορφέα ἔχει καί ἕνα κεντρικό, συνολικά πέντε.
Εἰκ.:1. Κτίριο Μουσικοφιλολογικοῦ ὁμίλου ΟΡΦΕΑ τό1975. Εἶναι ἡ μόνη φωτογραφία πού ἔχω πού φαίνεται ὁλόκληρο τό κτίριο μιά καί δίπλα τότε εῖχε ἀρχίσει νά κτίζεται νέο κτίριο, πού σήμερα τό κρύβει.
Εἰκ.:1. Κτίριο Μουσικοφιλολογικοῦ ὁμίλου ΟΡΦΕΑ τό1975. Εἶναι ἡ μόνη φωτογραφία πού ἔχω πού φαίνεται ὁλόκληρο τό κτίριο μιά καί δίπλα τότε εῖχε ἀρχίσει νά κτίζεται νέο κτίριο, πού σήμερα τό κρύβει.Τό κτίριο Ζουλίνου (1905), εἶναι ἕδρα τῆς Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας καί στόν ὅροφο ἐκτίθεται ἡ Συλλογή Μεταβυζαντινών Eἰκόνων Λευκάδας. Βέβαια θά πρέπει τονίσουμε ὅτι ἀπό ὅσο ξέρω ἡ βιβλιοθήκη ἔχει άνάγκη ἀπό χῶρο. Καί εἶναι κρίμα πού, τόσο ἀπό τήν Βιβλιοθήκη ὅσο καί ἀπό τόν Δῆμο δέν ἔγινε δεκτή ἡ μεγάλη προσφορά τοῦ κτιρίου Σερεπίσου, ἕνα ἅλλο ἱστορικό ἀπό πλευρᾶς ἀρχιτεκτονικῆς καί κατασκευῆς κτίριο, τό ὁποῖο μέ τήν Διαθήκη του, ἀφησε ὁ ἀείμνηστος Κ. Σερεπίσος στήν Βιβλίοθήκη ἤ στόν Δῆμο. Αὐτή τήν στιγμή δέν θά εἶχε κανένα πρόβλημα καί θά μποροῦσε νά ἀναπτυχθεῖ στό Μέγαρο αὐτό καί νά ἀναπτύξει καί πολλές δράσεις.
Εἰκ.:2. Οἰκία Ζουλίνου, Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας
Εἰκ.:3. Οὶκία Σερεπίσου (1864) ,μέ ἐμβαδόν 340 μ2 ἀνά ὄροφο. Ἐκτός ἀπό τά ἀρμενάλια.
Εἰκ.:2. Οἰκία Ζουλίνου, Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας
Εἰκ.:3. Οὶκία Σερεπίσου (1864) ,μέ ἐμβαδόν 340 μ2 ἀνά ὄροφο. Ἐκτός ἀπό τά ἀρμενάλια.(Φωτ.:1975). Θά μποροῦσε τώρα νά τό ἔχει ἡ Βιβλιοθήκη ἤ ὁ Δῆμος.
Ἔχω στήν διαθεσή μου τήν πρώτη ἔκδοση τῶν ἁπάντων τοῦ J. J. Rousseau στήν Γενεύη: Collection complete des Oeuvres de J. J,Rousseau 1782-1789. Genève, (published by Paul Moultou and du Peyron), 1782-1789, πρίν ἀπό 238 χρόνια,πού προέρχεται ἀπό τήν βιβλιοθήκη τοῦ πρώην δημάρχου Λευκάδος Άποστόλου Φατούρου, τήν ὁποία μοῦ ἐμπιστεύθηκε ὁ γιός του καί καλός μας φίλος, ἀείμνηστος καί αὑτός πλέον, Σταῦρος Φατοῦρος. Θεώρησα ὅτι ἔχει θέση στήν Δημόσια Βιβλιοθήκη, λόγω τῆς σπουδαιότητας τῆς ἐκδόσεως καί τῆς προελεύσεώς της. Πλήν ὅμως μοῦ εἶπαν ὅτι δέν εἶναι δυνατόν διότι δέν ὑπάρχει χῶρος. Ἔτσι θά ὁδεύσει σέ βιβλιοθήκη ἐκτός Λευκάδος.
Ἄρα άφοῦ δέν ἔγινε ἀποδεκτή ἡ τεράστια προσφορά τοῦ Σερεπίσου, ἡ βιβλιοθήκη ἔχει πρόβλημα χώρου, πού κάπου πρέπει νά βρεθεῖ. Ἴσως θά ἔπρεπε νά βρεθεῖ χῶρος γιά τήν Συλλογή τῶν Μεταβυζαντινῶν Εἱκόνων σέ κάποιο ἄλλο ἀξιόλογο κτίριο, ὥστε νά μπορέσει νά ἐπεκταθεῖ ἡ Βιβλιοθήκη στόν ἐπάνω ὄροφο. Θεωρῶ ὅτι ὑπάρχει χῶρος γιά τήν Συλλογή τῶν Μεταβυζαντινῶν Εἱκόνων. Θά ἀφήσω ὅμως νά τό σκεφθοῦν οἱ ἁρμόδιοι.
Ἐδῶ θά πρέπει νά άναφέρουμε ὅτι καί ἡ Χαραμόγλειος Βιβλιοθήκη, ἡ πρωτότυπη καί σημαντική γιά τήν Λευκάδα αὺτή Βιβλιοθήκη, στεγάζεται σέ ἓνα άμφιβόλου εὺσταθείας κτίριο. Καί αὺτή ἔχει πρόβλημα χώρου. Καί ὲδῶ θεωρῶ ὅτι ὑπάρχει θέμα μεταφορᾶς. Σέ συνδυασμό μέ τήν βιβλιοθήκη τοῦ Ν. Σβορώνου.
Τό κτίριο Αὶγιαλίδου, πού άνασκευάσθηκε πλήρως εἶναι ἕδρα τοῦ ἱστορικοϋ σωματείου τῆς Φιλαρμονικῆς.
Εἰκ.:4. Τό κτίρο Αἰγιαλίδου πού ἔχει πλήρως ἀνακατασκευασθεῖ.
Εἰκ.:4. Τό κτίρο Αἰγιαλίδου πού ἔχει πλήρως ἀνακατασκευασθεῖ.Ἡ πατρική οὶκία τοῦ Ἄγγελου Σικελιανοῦ μετατράπηκε σέ μουσεῖο Ἄγγελου Σικελιανοῦ. Ἦταν καί αὺτό ἕνα κεφάλαιο πού εὐτυχῶς ἔκλεισε.
Εἰκ.: 5. Μουσεῖο Ἄγγελου Σικελιανοῦ.
Εἰκ.: 5. Μουσεῖο Ἄγγελου Σικελιανοῦ.Ἡ οἰκία Ζαμπελίων, τό πιό ἱστορικό κτίριο τῆς Χώρας. Χρονολογεῖται ἀπό τό τέλος τοῦ 18ου αἰῶνα, εἶναι ἕνα ἔξοχο παράδειγμα τῆς λευκαδίτικης παραδοσιακῆς ἀρχιτεκτονικῆς μέ μοναδικές κατασκευαστικές λεπτομέρειες. Αὐτή τήν στιγμή ὰναπαλαιώνεται καί ἐλπίζουμε νά γίνει σεβαστή ἡ παραδοσιακή του μορφή καί νά μήν ἀλλοιωθεῖ.
Καί ακόμη εἶναι ἡ κατοικία δύο μεγάλων, πανελληνίου ἐμβελείας προσωπικοτήτων, τοῦ Ἰωάννη Ζαμπελίου (1787-1856), τοῦ θερμοῦ φιλικοῦ καί πρώτου δραματουργοῦ τῆς νεωτέρας Ἑλλάδας καί τοῦ γιοῦ του Σπυρίδωνα Ζαμπελίου (1813-1881), τοῦ μεγάλου ἱστορικοῦ πού πρῶτος ξεκίνησε τίς Βυζαντινές του μελέτες καί πρῶτος αὐτός καθόρισε τά τρία στάδια τῆς ἱστορίας τῆς Ἑλλάδας, τήν Ἀρχαία τήν Βυζαντινή καί τήν Νεωτέρα. Κάτι πού ἀπεδέχθηκε καί ὁ Παπαρρηγόπουλος καί ἔγραψε τό μνημειῶδες ἔργο του, τήν Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους.
Εἰκ.: 6. Οὶκία Ζαμπελίων (Φωτ.: 1975)
Εἰκ.: 6. Οὶκία Ζαμπελίων (Φωτ.: 1975)Φυσικά θά ἀφιερωθεῖ σέ αὺτούς ὰλλά καί σέ ἄλλους σπουδαίους λευκαδίτες, πού εἶναι πάρα πολλοί καί τούς ἔχει φάει τό μαῦρο (τουριστικό) σκοτάδι. Στό ἱσόγειο σύμφωνα μέ τίς χρήσεις πού ὁρίσθηκαν ἀπό τό Δημοτικό Συμβούλιο κατά τήν παράδοση τῆς Μελέτης μποροῦν νά ὰναπτυχθοῦν χῶροι ὲκθεσιακοί καί ὁ κῆπος ἔχει προγραμματισθεῖ νά γίνει κῆπος ἀλλά καί χῶρος ἐκδηλώσεων μέ ὅλες τίς μηχανολογικές καί ψηφιακές δυνατότητες γιά τήν διενέργεια πολλῶν εἰδῶν ὲκδηλώσεων. Μπορεῖ νά φιλοξενήσει περίπου 300 ἄτομα. Εἶναι δέ σέ σημεῖο πού ὑπάρχει ἀπόλυτη ἡσυχία, ὥστε νά μή ἐνοχλοῦνται οἱ ὅποιες ὲκδηλώσεις, ἀπό ἐξωτερικούς θορύβους. Ἐπίσης εἶχε προγραμματισθεῖ σέ αἴθουσα στό ἱσόγειο, Μουσεῖο τῆς Λευκαδίτικης ἀντισεισμικῆς κατασκευῆς.
Εἰκ.: 7. Προτεινόμενη διάμόρφωση ἰσογείου, κτιρίου Ζαμπελίων.
Εἰκ.: 7. Προτεινόμενη διάμόρφωση ἰσογείου, κτιρίου Ζαμπελίων.Ὑπάρχει καί τό κτίριο Ὰφέρωφ τό ὁποῖο χρόνια τώρα εὐρίσκεται σέ χειμερία νάρκη. Εἶναι κρίμα νά παραμένει ἀναξιοποίητο. Στά πλαίσια ἑνός εύρύτερου σχεδιασμοῦ γιά τίς πολιτιστικές ἐγκαταστάσεις θά ἔπρεπε νά χρησιμοποιηθεῖ. Ἀνάγκες ὑπάρχουν πολλές.Ὑπάρχουν ὅμως καί πολλά ἄλλα κτίρια πού θά μποροῦσαν νά καταγραφοῦν καί νά ἀποτελέσουν ἕνα μεγάλο δίκτυο πολιτισμοῦ. Μιά μεγάλη καί ὰνεξερεύνητη πηγή ἐσόδων γιά τό νησί.
Εἰκ.:9. Κτίριο Άβέρωφ, (1850-1860) .
Εἰκ.:9. Κτίριο Άβέρωφ, (1850-1860) .Φωτ.: 1975.
Κλείνω τή μικρή αὐτή ἀναφορά μέ τά Κτίρια Δικαστηρίων καί Γυμνασίου (1830), ἰδιοκτησίας σήμερα τοῦ Δημοσίου. Δύο ἱστορικά κτίρια πού συνδέθηκαν μέ τήν πνευματική ζωή τοῦ Νησιοῦ ἀπό τό 1836 καί μετά. Εἶναι ἐπίσης δύο ἐξαιρετικά δείγματα τῆς ὰντισεισμικῆς κατασκευῆς τῆς Χώρας. Ὁ σεισμός τοῦ 1825 ὁδήγησε τούς τοπικούς μαστόρους νά ἐνισχύσουν τό ποντελάρισμα καί νά τό ὀργανώσουν καλλίτερα, κάτι πού βλέπουμε παραστατικά στά δύο αύτά κτίρια. Δέν εἶναι λοιπόν κατανοητό, τά σημαντικά αὐτά κτίρια νά ἀφήνονται νά καταρρέουν ὅπως ἔγινε, κατά τραγικό τρόπο, μέ τόν Ἁγ. Σπυρίδωνα, ὃταν μάλιστα ὑπάρχουν τόσες ἀνάγκες.
Εἰκ.:8. Κτίρια Γυμνασίου καί Δικαστηρίων.( Φωτ.: 1998).
Εἰκ.:8. Κτίρια Γυμνασίου καί Δικαστηρίων.( Φωτ.: 1998).Καί φυσικά θά πρέπει νά πῶ ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά ἔχουμε ὁλόκληρη πτέρυγα γιά τόν Λευκάδιο Χέρν, πού μεταξύ μας μπορεῖ γιά τούς Ίάπωνες νά εἶναι σημαντικός, μιά καί δέν ἔχουν φαίνεται κανέναν ἄλλον, γιά ἐμᾶς ὅμως δέν εἶναι τίποτε καί δέν καταλαβαίνω ὅλη αὺτή τήν φασαρία πού γίνεται γιά αὐτόν. Ἀποικία τῆς Ίαπωνίας εἴμαστε;
Παράλληλα δέ νά μήν ἔχουμε ἕνα τετραγωνικό μέτρο, οὔτε μιά ρίζα κισσό, γιά τόν πολύ – πολύ μεγάλο Ὰριστοτέλη Βαλαωρίτη. Έγώ προσωπικά ντρέπομαι βαθύτατα.
Θεωρῶ λοιπόν ὅτι τό κτίριο τοῦ Γυμνασίου, τό ὁποῖο συνδέθηκε μέ τήν παιδευτική ἱστορία τῆς Λευκάδας γενεές ὁλόκληρες καί πέρασαν ἀπό τά ἑδρανά του ὅλοι, μεταξύ αὐτῶν καί οἱ μεγάλοι τοῦ πνεύματος τοῦ νησιοῦ μας, πρέπει νά χρησιμοποιηθεῖ άνάλογα μέ τήν ὶστορία του. Κατά τήν ἄποψή μου στό κτίριο αὐτό πρέπει νά ὀργανωθεῖ Μουσεῖο Ὰριστοτέλη Βαλωρίτη. Καί δέν χρειάζονται πολλά πράγματα. Τό κτίριο εἶναι καλό, μόνο μιά συντήρηση θέλει. Ἐν ὄψει δέ καί τῶν ἑορτῶν γιά τά 200 χρόνια ἀπό τό 1821, εἶναι νομίζω ἐπιβεβλημένη ὑποχρέωσή μας.
Βέβαια άπέχουμε πολύ ἀπό τήν έποχή τοῦ 1925 πού ἡ Λευκάδα σύσσωμος μέ ἐπί κεφαλῆς τόν Σύλλογο Λευκαδίων Ἀθηνῶν καί Πειραιῶς αἰσθάνεται τήν ὑποχρέωση νά κατασκευάσει προτομή πρός τιμήν του, στόν Παραλιακό Ανθῶνα καί ἔκανε ἔρανο γιά αὐτό.
Τώρα βρισκόμαστε στήν ἐποχή τῶν βανδαλισμῶν. Δέν εἶναι μόνο ὁ Ἁγ. Σπυρίδων εἶναι καί ὁ Βαλαωρίτης, μή ποῦμε καί τήν τραγική κατάσταση πού εἶχε περιέλθει τό ἱστορικό κτίριο Ζαμπελίων πρίν άρχίσει νά ἀναπαλαιώνεται. Καί ὲκεῖ ὁδεύουν καί τά δύο κτίρια τῶν Δικαστηρίων καί τοῦ Γυμνασίου ὅπως καταδείχθηκε πρόσφατα καί στό πολύ ἐνδιαφέρον ἄρθρο τῆς παρούσας ὶστοσελίδας. Ἄρωμα Λευκάδας.
Τά Δικαστήρια τώρα. Στό ἱσόγειο εἶναι τά ἐξαιρετικῆς σημασία ΓΑΚ Λευκάδας. Θεωρῶ ὅτι ὅλο τό κτίριο πρέπει νά δοθεῖ στά ΓΑΚ, ὥστε νά έπεκταθοῦν καί στόν πρῶτο ὄροφο. Τά ΓΑΚ Λευκάδας εἶναι πολύ σημαντικά διότι παρά τούς σεισμούς διασώθηκαν καί ἔχουν πολύτιμες ὶστορικές μαρτυρίες, προσφέρουν δέ μιά τεράστια ὑπηρεσία στήν τοπική ἱστορική ἔρευνα, καί ὄχι μόνον. Τά Γενικά Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους ἔχουν τήν δυνατότητα άναπτύξεως σημαντικῶν δράσεων σέ συνδυασμό καί συνεργασία μέ άνάλογα ἱστορικά άρχεῖα τῆς Ἑλλαδας καί τοῦ Ἐξωτερικοῦ καί νά ἔχουν καί αὺτἀ ὅπως ὅλες οἱ πολιτιστικές δράσεις, πολλά ἔσοδα.
Τό θέμα δέν ἐξαντλεῖται μέ τά παραπάνω. Ἡ Λευκάδα διαθέτει γιά τό μέγεθός της ἀρκετούς χώρους κλειστούς καί ἀνοιχτούς. Ἀλλά γιά τήν ἀποτύπωση τοῦ ἱστορικοῦ της παρελθόντος δέν εἶναι ἀρκετοί. Καλόν εἶναι νά τό σκεφθοῦμε. Ἰδιαίτερα δέν τό Μουσεῖο Βαλαωρίτη.
Βεβαίως γιά τήν ὑλοποίηση τοῦ παραπάνω μεγάλου προγράμματος ζητοῦνται μορφωμένοι ἄνθρωποι. Ὑπάρχουν;
Ἔχω τίς ἐλπίδες μου στήν νέα γενιά. Διότι ἠ μεταδιδακτορική ἀρχοντοχωριάτικη γενιά, ὑπῆρξε μιά χαμένη γενιά γιά τήν Ἑλλάδα.
Ὁ Καποδίστριας ἑνώνει γιά πρώτη φορά ὅλη τήν Ἑλλάδα κατά τῶν Τούρκων. Λευκάδα 1807.
charapapadatou.gr/kapodistrias-nonei-gia-proti-fora-li-tin-llada-kata-t-n-toyrkon-leykada-1807/
Τό ἄρθρο δημοσιεύθηκε στήν ἐφημερίδα ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ τῶν Πατρῶν, στίς 5.4.2021
Τά Ἑπτάνησα δέν κατακτήθηκαν ἀπό τούς Τούρκους, ἐκτός τῆς Λευκάδας, πού τούς ὑπέστη γιά 200 χρόνια. Ὁ λόγος ἦταν ἡ ἐγγύτητα τού νησιοῦ πρός τήν στερεά καί ἡ δυνατότητα αὐτοῦ, πού θά τό κατεῖχε, νά ἐλέγχει στεριά καί θάλασσα. Οἱ Τοῦρκοι κατάφεραν μέ τήν κατάκτηση τοῦ νησιοῦ νά ἔχουν τήν δυνατότητα αὐτή καί μετέτρεψαν τό φρούριο του σέ «ἀπαισία φωλεά πειρατῶν», πού καταλήστευαν καί κατατρομοκρατοῦσαν τήν ναυσιπλοϊα τῆς ἐποχῆς. Ὅταν ἡ Ἑνωμένη Εὐρώπη τό 1684, ὑπό τον Μοροζίνη, κήρυξε τόν πόλεμο κατά τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας, οἱ ἐπιχειρήσεις ἄρχισαν ἀπό τό στρατηγικό αὐτό σημεῖο, τήν Λευκάδα. Ἡ ἀπελευθέρωσή της σήμανε καί τήν ἀπελευθέρωση τῆς δυτικῆς Στερεᾶς καί σέ λίγο τῆς Πελοποννήσου καί φυσικά καί τῆς Πάτρας. Ἔκτοτε οἱ Τοῦρκοι προσπάθησαν πολλές φορές νά ξαναπάρουν τήν Λευκάδα.
Ἕνα ἀπό τά σοβαρότερα πολεμικά ἐπεισόδια πρίν τό 1821, διαδραματίζεται κατά τήν διάρκεια τοῦ πρώτου ἠμιαυτόνομου ἑλληνικοῦ κρατιδίου, τῆς Ἑπτανήσου Πολιτείας (1800-1807), ὑπό τήν προστασία τῆς Ρωσίας. Στά πλαίσια τοῦ κράτους αὐτοῦ ὁ Καποδίστριας εἰσέρχεται στήν πολιτική. Ἀπό τό 1801 καταλαμβάνει σημαντικές θέσεις στήν διοίκηση τῆς Ἐπτανήσου Πολιτείας, ὅπου καταφαίνεται ἡ μεγάλη του διοικητική του ἰκανότητα καί ἡ ἀποτελεσματικότητά του. Μετά τήν ἐπιδείνωση τῶν σχέσεων Ρωσίας καί Τουρκίας, ἀναπτερώνονται οἱ ἐλπίδες τοῦ ἐπικίνδυνου Ἀλῆ Πασᾶς γιά τήν κατάληψη τῆς Λευκάδας. Ἀπό τό 1806 προετοιμάζεται γιά ἐπίθεση κατά τοῦ νησιοῦ δηλαδή ἐπίθεση κατά τῆς Ἑπτανήσου Πολιτείας καί κατ’ ἐπέκτασιν ἐναντίον τῆς Ρωσίας. Ζήτησε μάλιστα βοήθεια ἀπό τόν Ναπολέοντα. Ὁ Ναπολέων τοῦ ἔστειλε 40 πυροβολητές καί δύο ἀνωτάτους ἀξιωματικούς. Ὁ Ἀλῆ Πασᾶς εἶχε συγκεντρώσει 7.000 Ἀλβανούς στήν περιοχή τῆς Ἅρτας γιά τό σκοπό αὐτό. Ἀρχίζουν ἑκτέρωθεν μεγάλες προετοιμασίες καί κυρίως ἡ κατασκευή ὀχυρωματικῶν ἔργων.
Στό νησί ἐντοπίζονται ὅλες οἱ πιθανές θέσεις, σέ ὅλο τό νησί, πού θά μποροῦσε νά χτυπήσει ὁ Ἀλῆ Πασᾶς καί δημιουργοῦνται ντόπιες φρουρές. Ἐπίσης φρυκτωρίες (ὅπως στήν ἀρχαιότητα) μέ τίς ὁποίες συνδέθηκε ἡ πόλις καί τά χωριά γιά νά συνεννοοῦνται γρήγορα μεταξύ τους, μέ ἀναλυτικές τοπογραφικές θέσεις καί ὁδηγίες, ὅπως βλέπουμε σέ ἔγγραφο στό Ἀρχειοφυλακεῖο Λευκάδας. Ὑπῆρξε γενική κινητοποίηση. Τό νησί βρισκόταν μπροστά σέ γενική ἐξολόθρευση, διότι ὁ Ἀλῆς ἀπειλοῦσε ὅτι δέν ἀφήσει οὔτε «παιδί στήν κοιλιά». Ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ, ἄρχισαν καί πολλές ἐπιθετικές ἐνέργειες, πού οἱ κάτοικοι τόσον τοῦ νησιοῦ ὅσον καί οἱ ἀρματωλοί τῆς Στερεᾶς ἀντέκρουαν μέ συντονισμένες ἐνέργειες. Κυρίως ὁ Κίτσος Μπότσαρης καί ὁ Κατσαντώνης, σέ συνεννόηση μέ τήν Ἑπτάνησο Πολιτεία, ἀναγκάζουν τόν Ἀλῆ Πασᾶ νά ἀποσύρει περίπου 4.000 ἄνδρες γιά νά τούς ἀποκρούσει. Οἰ πολεμικές ἐνέργειες τοῦ Ἀλῆ ἀναπτύσσοντσι τόσο στήν ἔναντι Στερεά ὅσο καί στήν εἴσοδο τῆς Λευκάδας στό φρούριο Τεκέ, πού ἔφθασαν 1.000 Ἀλβανοί. Ἀπό δέ τό Φρούριο τοῦ Ἀγ. Γεωργίου (ἀπέναντι ἀπό τήν Λυγιά) πού κατασκεύασε, βομβαρδίζει ἀκαταύπαυστα τό νησί.
Ἐπειδή τά πράγματα γινόταν ὅλο καί πιό σοβαρά ἡ Ἑπτάνησος Πολιτεία τό 1807, ἀπεφάσισε νά στείλει στήν Λευκάδα τόν Ἰωάννη Καποδίστρια, ὡς Ἔκτακτο ἐπίτροπο τῆς Κυβερνήσεως μέ συνεργάτη του τόν Ἰγνάτιο Οὐγκροβλαχίας, πρώην Ἐπίσκοπο Ἄρτης, ὁ ὁποῖος κατέφθασε στήν Λευκάδα ἡγούμενος σώματος Σουλιωτῶν. Συνοδευόνταν ἐπίσης ἀπό τόν γάλλο μηχανικό Μισσώ, πού ἦταν στήν ὑπηρεσία τῆς Ρωσίας. Στόν Καποδίστρια ἡ κεντρική διοίκηση τῆς Ἑπτανήσου Πολιτείας δίνει ἔκτακτες ἐξουσίες. Ἦταν δηλαδή ὁ Κυβερνήτης πού ἀποφάσιζε γιά ὅλα. Εἶχει φθάσει ἤδη Ρωσική φρεγάτα καί 4 λόχοι Σουλιωτῶν πού εἶχαν ἐσωματωθεῖ στόν ἑπτανησιακό στρατό. Μέ τήν ἀνακήρυξη τῆς Ἑπτανήσου Πολιτείας, ὡς ἡμιαυτόνομου κράτους τό 1800, συστάθηκε στρατός σέ ὅλα τά νησιά. Στήν Κέρκυρα κυρίως ἐκπαιδευθήκανε καί οἱ κατά καιρούς ἁρματωλοί πού κατέφευγαν κυνηγημένοι ἀπό τούς Τούρκους στήν Ἑπτάνησο, στό μόνο ἐλεύθερο ἑλληνικό ἔδαφος. Ἡ περίπτωση μέ τόν Ἀλῆ Πασᾶ ἦταν ἀπό ἐξωτερικῆς πολιτικῆς δύσκολη καί εὔθραυστη, ἐξ΄ αἰτίας τῶν ἰσορροπιῶν πού ἔπρεπε νά διατηρηθοῦν λόγω τῆς ἐμπλοκῆς στόν εὐρωπαϊκό χῶρο τῶν μεγάλων δυνάμεων τῆς ἐποχῆς. Ἡ θητεία τοῦ Καποδίστρια στήν προκειμένη περίπτωση εἶναι στήν οὐσία ἡ προεικόνιση τῆς μετέπειτα θητείας του ὡς Κυβερνήτου τῆς ἐλεύθερης Ἑλλάδας. Ἐκτός βέβαια τῆς δολοφονίας του. Ὁ Καποδίστριας σέ πολύ λίγο διάστημα συμπλήρωσε τήν ἄμυνα τοῦ νησιοῦ κατά ἐξαιρετικό τρόπο. Πέραν τῶν πολλῶν ὀχυρωματικῶν ἔργων σέ ἐλάχιστο χρόνο, συγκεντρώθηκαν στήν Λευκάδα, ἐκτός τῆς ρωσικῆς δυνάμεως καί τῶν λευκαδίων, μαχητές ἀπό ὅλη τήν Ἑπτάνησο ἀλλά κυρίως πέρασαν στήν Λευκάδα 900 περίπου κλεφταρματωλοί, ἀπό τήν Ἤπειρο καί Στερεά. Μεταξύ αὐτῶν: Δημήτριος Καραΐσκος, Γεώργιος Βαρνακιώτης, Κατσαντώνης, Λεπενιώτης, Φώτος Τζαβέλλας, Κίτσος Μπότσαρης, Χρηστάκης Καλόγερος, Δράκος Γρίβας, Χριστόφορος Περραιβός, Νότης Μπότσαρης, Αναγνωσταράς, Χρυσοσπάθης, Π. Δημητρακόπουλος, Ι. Φαρμάκης, Σκυλοδήμος, Κουμπάρης καί ὁ στρατηγός ἐμμανουήλ Παπαδόπουλος ἀρχηγός τῆς «Πεζικῆς Λεγεῶνος τών ἐλαφρῶν Κυνηγετῶν», ποὐ εἶχε ἕδρα τήν Κέρκυρα. Καί τέλος ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μέ το πλοῖο του ἀπό τήν Ζάκυνθο. Βλέπουμε γιά πρώτη φορά τήν Ἑλλάδα ἑνωμένη κατά τῶν Τούρκων. Μιά γενική πρόβα πρίν τήν μεγάλη στιγμή. Ἡ ἐποποιία τῆς Λευκάδας, ὅπως τήν ἀποκαλεῖ ὁ ἱστορικός ἐρευνητής Γεώργιος Σκλαβοῦνος.
Ἡ συνάντηση μέ τούς ἀρματωλούς ἔγινε στήν περιοχή Μαγεμένου στήν Νικιάνα. Ὁ Καποδίστριας, γράφει σέ ἐκθεσή του πρός τήν κυβέρνηση: «Τήν μεσημβρία παρέθεσα εἰς ἅπαντας γεῦμα, ὑπενθυμίζον μοι, τά συμπόσια τῶν Ὁμηρικῶν ἡρώων, εἶτα δ’ ἐπακολούθησαν ἡρωϊκά ἄσματα καί χοροί». Καί κατά τόν ζακύνθιο ἱστορικό Γ. Βερύκιο, «ἐν τῷ συμποσίῳ ἐκείνῳ, (ὁ Καποδίστριας) ὅστις κατεῖχε τήν τιμητική θέσιν, καταλειφθείς ὑπό πατριωτικοῦ ἐνθουσιασμοῦ, ἠγέρθη καί ἀπηύθηνε πρός τούς συνηγμένους ἐκεῖσε ἐκ τόσων χωρῶν τῆς Ἑλλάδος πολεμιστάς, ἐνθουσιώδη προσφώνησιν, τονίσας, ὅτι ἔν οὐ ἀπομεμακρυσμένῳ μέλλοντι ἡ σάλπιγξ τῆς Πατρίδος θά καλέσει αὐτούς, ἵνα χύσουν καί τήν τελευταίαν ρανίδα τοῦ αἵματός των ὑπέρ σκοποῦ πολύ σπουδαιοτέρου ἐκείνου, δι’ ὅν εἶχον συναθροισθεῖ ἐν Λευκάδι, ἐκεῖνοι δ’ ἐγερθέντες καί ὑψώσαντες γυμνά τά ξίφη, ὥμοσαν ἐπί τῆς ὡραίας ἐκείνης ἀκτῆς τῆς Λευκάδος τόν πρῶτον φοβερόν ὅρκον ν΄ ἀποθάνουν, δηλαδή, μαχόμενοι ὑπέρ τῆς ἀνεξαρτησίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους».Τότε γράφει ὁ Ἀριστ. Βαλαωρίτης «ὁ Καποδίστριας συγκινηθείς μέχρι δακρύων, ἐνηγκαλίσθη καί ἠσπάσθη ἀδελφικῶς ὅλους, μάρτυρες δέ αὐτόπται τῆς ὡραίας ἐκείνης σκηνῆς ἐβεβαίουν, ὅτι εἶδον κλαίοντα τά κεραυνοβόλα ὄμματα τῶν γενναίων Ἑλλήνων ὁπλαρχηγῶν καί ὅτι ἠκοῦοντο μακρόθεν ὑπό τά λογγομένα στήθη τῶν λεόντων ἐκείνων οἱ βροντώδιες παλμοί τῆς καρδίας των». Ὁ Ἀλῆ Πασᾶς τελικά σταμάτησε τίς ἐχθροπταξίες καί δέν τόλμησε νά ἐπιτεθεῖ στό νησί, ἀναγνωρίζοντας ὅτι δέν μποροῦσε νά τό κατακτήσει. Εἶχαν ἤδη μεταβληθεῖ καί οἱ εὐρωπαϊκές ἰσορροπίες.
Ὁ πρώην πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας Π. Παυλόπουλος καταθέτει στέφανο στίς ἐπετειακές ἐκδηλώσεις εἰς ἀνάμνησιν τοῦ γεγονότος στοῦ Μαγεμένου
Πέραν ὅμως τῆς ἐπιτυχοῦς ἐκβάσεως τοῦ ἐπικίνδυνου αὐτοῦ ἐπεισοδίου ὑπάρχουν σημαντικά θέματα γιά τόν Καποδίστρια.
Ὁ Ἰω. Καποδίστριας, ἀναλαμβάνει γιά πρώτη φορά στήν πολιτική του καριέρα ἕναν τόσο σημαντικό ρόλο. Ἀποστέλεται στό νησί ὡς Ἔκτακτος Ἐπίτροπος τῆς Κυβερνήσεως μέ ἔκτακτες ἐξουσίες. Δηλαδή ὡς ἀπόλυτος Κυβερνήτης. Ἧταν μόλις 31 ἐτῶν.
Ἀντιμετωπίζει πολεμικά, γιά πρώτη φορά καί μόνη, τούς Τούρκους, ἐπικεφαλῆς τῶν ἑνωμένων δυνάμεων τῆς Ἑλλάδας.
Γνωρίζει γιά πρώτη φορά τούς κλεφταρματωλούς πού τόν ἐντυπωσίασαν καί ἔκτοτε τούς ὀνομάζει Μεγάλη Πολιτεία τῶν γεναίων Ἑλλήνων.
Μετά τό πέρας τῆς ἱστορίας αὐτῆς κάνει κάτι πού δέν τοῦ ζητήθηκε. Περιοδεύει τό νησί, μιλᾶ μέ τούς κατοίκους καταγράφει τά προβλήματά τους καί ἐδῶ πράγματι ὡς Κυβερνήτης, ὑποβάλλει στήν Διοίκηση Λευκάδας ἕνα ὑπόμνημα σέ τρεῖς ἄξονες: Α. Σχετικά μέ τίς ἐξωτερικές σχέσεις μετά τῆς γείτονος Στερεᾶς Β. Ἀναφορικά μέ τήν Συμπεριφοράν τῆς διοικήσεως πρός τήν Μεγάλην Πολιτείαν τῶν γεναίων Ἐλλήνων ἁρματολῶν. Γ. Ἀνάλυση καί προτάσεις γιά τήν πορεία τῆς διοικήσεως (Ἀγορανομεία, Οἰκονομία,Δικαιοσύνη). Ἕνα πλῆρες δηλαδή σχέδιο γιά ὅλες τίς ἐπιμέρους διοικητικές καί οἰκονομικές ἀνάγκες τοῦ νησιοῦ. Μιά ἐντυπωσιακή κίνηση ἑνός ἀνερχομένου πολιτικοῦ μέ μεγάλες προσδοκίες.
Κατά τήν διάρκεια τῶν παραπάνω γεγονότων (1807) ἕνα μεγάλο ἱστορικό γεγονός λαμβάνει χώρα πού τιμᾶ τοῦ Ἑπτανησίους. Καί δείχνει ὅτι στήν καρδιά τοῦ γένους δέν ἔπαψε ποτέ νά ζεῖ τό ψυχικό σθένος ἔναντι τῶν ἰσχυρῶν. Ἡ λιλλιπούτειος Ἑπτάνησος Πολιτεία τόλμησε νά κηρύξει τόν πόλεμο κατά τοῦ κοσμοκράτορος Ναπολέοντος τοῦ Α΄. Τά ἀδικήματα τοῦ Ναπολέοντα κατά τῆς Ἑπτανήσου Πολιτείας ἦταν πολλά. Τελικά τό 1807 ἡ Ἑπτάνησος δέν ἀπέφυγε τήν κατάκτησή της ἀπό τόν Ναπολέοντα (αὐτοκρατορικοί Γάλλοι), καί στήν συνέχεια ἀπό τούς Ἄγγλους, ὅλοι σύμμαχοι τῶν Τούρκων. Ὁ Ναπολέων στήν οὐσία κατήργησε τήν Ἑπτάνησο Πολιτεία, τό πρῶτο ἠμιαυτόνομο ἑλληνικό κράτος. Ἡ πορεία τοῦ Καποδίστρια μετά τήν μεγάλη ἐπιτυχία του στήν ἀντιμετώπιση ἑνός περιπεπλεγμένου ζητήματος, σέ συνδυασμέο μέ τήν ἀλλαγή τῶν εὐρωπαϊκῶν ἰσορροπιῶν, εἶναι ἀξιοσημείωτη. Οἱ Γάλλοι τοῦ προσφέρουν ἀξιώματα, τά ὁποῖα ἀρνήθηκε. Τό 1808 κλήθηκε στήν Ρωσία στήν ὑπηρεσία τοῦ Ὑπουργείου ἐξωτερικῶν. Καί ἀπο ἐδῶ ἀρχίζει ἡ μεγάλη πανευρωπαϊκή πορεία τοῦ Καποδίστρια πού ἀνεκόπει μπροστά στήν ἐκκλησία τοῦ Ἁγ. Σπυρίδωνος στό Ναύπλιο τό 1831, ἀφοῦ πρόφθασε μέσα σέ ἐλάχιστο χρόνο, νά βάλει τά θεμέλια τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους.
Θά κλείσουμε τήν μικρή ἀναφορά σέ ἕνα μεγάλο θέμα μέ μιά γυναίκα. Τήν Ἄννα Σετίνη, στῆς ὁποίας τό σπίτι ἔμενε ὁ Καποδίστριας, ὅσο ἦταν στήν Λευκάδα. Ἡ ἀναφορά εἶναι σημαντική διότι σέ τέσσερις ἐπιστολές της πρός φίλους κυρίως στήν Ζάκυνθο καταγράφει μέ πᾶσα λεπτομέρεια τά πολεμικά γεγονότα τῆς περιόδου. Μάχες, μαχητές, ἀκριβῆ ἀριθμό καί εἶδος ὅπλων καί πολυβόλων, ὀνόματα πεσόντων κ.λπ. καί γιά τίς δύο πλευρές. Θά σταθοῦμε σέ δύο ἀναφορές (καταγράφονται στήν γλῶσσα τοῦ πρωτοτύπου): «Οἱ ἐνγκάτικι (κάτοικοι) όλι ΄ἷνε εἰς τά ἁρματα, ἀπεφασισμένι νά θυσιαστοῦν διά τήν δόξαν τού γένους καί πατρίδος». Κάτι πού δείχνει τό φρόνημα τῶν Ἑλλήνων, ἀκόμη καί ἐκτός τῆς τουρκοκρατουμένης περιοχῆς. Καί μιά κρίση γιά τον Καποδίστρια.
«Εἰς τα πάντα κοπιάζι ὁ ἐνάρετος Κ. Κο. Καποδίστριας πρός τόν ὁποίον ἡ πατρίς μέλει νά τοῦ ίνε ἱποχρεί ἰονίος (ὑποχρεωμένη αἰωνίως), διότι ἐάν αὐτός ἐλιπε, διά πολότατα δίκαια ὁπού δέν ἰμπορῶ νά σᾶς παραστίσω, ἴθελε γίνομεν θυσία τῆς ὀργίς τοῦ ἐχθροῦ. Ὁ χρήσιμος αὐτός νέος…..» Δέν γνώριζε ἡ Ἄννα Σετίνη πόσο προφητικά ἦταν τά λόγια της καί ὅτι σήμερα καί ἐμεῖς λέμε τά ἴδια ἀκριβῶς λόγια. Καί τήν ἴδια αἰώνια ὑποχρέωση τοῦ ἔχουμε. Καί ἰδίως ἡ Πάτρα, πού δυστυχῶς τήν ἔχει ξεχάσει.
Πηγές: Ἰ. Ἀ. Βαλαωρίτης, Ἀρ. Βαλαωρίτης, Βίος καί Ἔργα, Ἀθῆναι 1907. Κ. Μαχαιρᾶς, Πολιτική καί διπλωματική ἱστορία τῆς Λευκάδος (1797-1810). Π.Ροντογιάννης, ἱστορί τῆς Νήσου Λευκάδος. Ἀ θἠνα 1982.
https://charapapadatou.gr/kapodistrias-nonei-gia-proti-fora-li-tin-llada-kata-t-n-toyrkon-leykada-1807/
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)