Η Λευκάδα μούσα των ποιητών – Μέρος Α΄ Πηνελοπη Κοψιδα • 14 Μαΐου 2017


http://aromalefkadas.gr
Share 4


Της Πηνελόπης Κοψιδά


Η Γαλάτεια Καζαντζάκη στο «Αφιέρωμα στο Σικελιανό» γράφει:
………..
Χίλια πουλιά πετούν, γιορτάζει η φύσις,
Που ξαναφέρνεις πίσω – ω να μας ζήσεις –
Την πρωτινή ομορφιά της στην Ελλάδα.
Ωσάν και σένα, άμποτε να ΄ταν κι άλλοι,
Για να γενή η Ελλάδα πιο μεγάλη,
Να ΄ταν κάθε νησί και μια Λευκάδα!

Κι αν η Λευκάδα, με την θαυμαστή φυσική ομορφιά της, αλλά και τους ξεχωριστούς ανθρώπους της, στάθηκε κατά καιρούς πηγή έμπνευσης για τους ανθρώπους του πνεύματος στην χώρα μας, ας δούμε πώς οι Λευκαδίτες ποιητές, που τη λάτρεψαν ως πατρίδα, εκφράστηκαν γι΄ αυτήν μέσα από τα ποιήματά τους και την τραγούδησαν με τη δική τους γλώσσα.
Με μια σειρά από δημοσιεύσεις θα προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε ή να θυμηθούμε τα ποιήματα Λευκαδίων ποιητών, που την πένα τους κίνησε η αγάπη ή και η νοσταλγία για το νησί τους.


ΛΕΥΚΑΔΑ ΜΟΥ

Λευκάδα μου, όλοι οι βράχοι σου είναι αμπέλια
πολύκαρπα, όλοι οι κάμποι σου είναι εληές,
κι ευωδιαστά σκορπίζεις χαμογέλια
στα λούλουδα, τραγούδια απ΄τις φωλιές.
Πάντα οι καρποί σου αδροί στάζουνε μέλια,
κι ο ήλιος, σα θείος ζωγράφος, πινελιές
πολύχρωμες σου απλώνει ολούθε, τέλεια
μαγέματα οι λευκές σου ακρογιαλιές.
Μάνα, με σιδερένια μπράτσα οι γιοί σου
σφιχτοδεμένοι οργώνουνε τη γη σου,
βρέχοντας μ΄άγιον ίδρωτα, και Συ
μας ξεδιψάς στα κρούσταλλα νερά σου,
με λάδι μας βλογάς, κι απ΄τα πλευρά σου
το αίμα σου τρέχει: κόκκινο κρασί.

Αναστάσιος Σκιαδαρέσης





ΛΕΥΚΑΔΑ


Φορές φορές που με πλανά ο νους μου και στα πίσω
με πάει να σταματήσω,
γλυκοπιθύμητο νησί, μια μια κάθε σου χάρη
αγνό μαργαριτάρι
Περνώ ως αρμάθα στ΄αργυρό της θύμησης το νήμα,
απ΄ το βουνό ως το κύμα:
Τους βελουδένιους κάμπους σου, τη Χώρα, τα΄ακρογιάλι
με μπόρα ή μαϊστράλι,
το κάστρο το Βενέτικο, τις βάρκες, τα καϊκια
την αμμουδιά ως τα φύκια.
Κι ανιστορώ τις χρυσαυγές, των δειλινών τα θάμπη,
που απαλοσβεί ότι λάμπει,
σαν, μες της ώρας βουτηχτό τα μάγια τα μεγάλα
σκυθρώπιαζες μια στάλα,
πνιγμένα αντιβουϊζοντας με τη στερνή καμπάνα,
καημούς και γέλια πλάνα.
Την ώρα τούτη – ω θύμησις – όλα κρυφολαλούσαν
κι αχούς με πλημμυρούσαν.
Την ώρα τούτη ξέχωρα, Λευκάδα, ο νους μου βάνει
που ανέγραφο στεφάνι
στην αγκαλιά σου μ΄έσφιγγε ψυχήν απ΄την ψυχή σου
σβώλο θαμπό της γης σου.

Κλεαρέτη Δίπλα Μαλάμου

ΛΕΥΚΑΔΑ


Πεισματικά τα βροχονέρια δέρνανε
τον τόπο μας κάθε χειμώνα.
Κι όπως του Ιόνιου πέλαγου τα κύματα
χτυπιούντανε σ΄άγριον αγώνα,
στο Λευκαδίτικο λιμάνι τρύπωναν
πλεούμενα κυνηγημένα
απ΄τον κουρσάρο το βοριά, ανεμίζοντας
πανιά στα ξάρτια ξεσκισμένα.
Μαστιγωμένοι απ΄τη βροχή διαβαίνανε
κάτω από το σπίτι μας ψαράδες,
σαν ξωτικά βαρειά κι αμίλητα
στις μαύρες τους τις νιτσεράδες.
Και γύρω μας της γειτονιάς παιδόπουλα
στα σπίτια τρυπωμένα τώρα,
χαζεύαμε από τα κλειστά παράθυρα
με δέος και με χαρά την άγρια μπόρα.
Χουχούλιζα το τζάμι κι όλο έγραφε
το δάχτυλό μου ζωγραφιές λουσάτες.
Δράκους, ντελφίνια, πέλαα, φτεροκάραβα,
γοργόνες, σύγνεφα αστραπές σπαθάτες.
Μα η κυρά η Χρυσαυγή μας, φώναζε
τα τζάμια πως λερώνει η παλαβιά μου.
Έρχονταν σαν τη θύελλα και σκούπιζε
με την ποδιά της τη φαρδειά, τα σχέδιά μου…

Κλεαρέτη Δίπλα Μαλάμου



1) Αναστάσιος Σκιαδαρέσης: Ποιητής, μεταφραστής και πολιτευτής. Γεννήθηκε το 1877 στην πόλη της Λευκάδας και πέθανε το 1941 στην Αθήνα. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Νεάπολης στην Ιταλία. Ασχολήθηκε έντονα με την πολιτική και εκλέχθηκε τέσσερις φορές βουλευτής Λευκάδας. Ουσιαστική του απασχόληση υπήρξε η διακονία των γραμμάτων και ιδιαίτερα της ποίησης. Τύπωσε τις συλλογές «Τραγούδια» (1904) και «Πάει πια» (1934). Λιγότερο γνωστά παραμένουν τα σατιρικά ποιήματά του, που τα δημοσίευσε σε διάφορα έντυπα της εποχής του για να καυτηριάσει τους πολιτικούς του αντιπάλους. Σημαντικότατες όμως είναι και οι μεταφράσεις του από την αρχαία Ελληνική και Λατινική φιλολογία, τους Ευρωπαίους λυρικούς (Χάινε, Λαμαρτίνος, Ταγκόρ, Βερλαίν) και από την παγκόσμια λογοτεχνία γενικότερα. Σ΄ ένα γράμμα του ο Παλαμάς χαρακτηρίζει τον Σκιαδαρέση άριστο μεταφραστή. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του παραμένει μέχρι τώρα ανέκδοτο.

2) Κλεαρέτη Δίπλα Μαλάμου: Ποιήτρια και πεζογράφος. Γεννήθηκε στην Πρέβεζα, πατρίδα της μητέρας της, και μεγάλωσε στη Λευκάδα, πατρίδα του πατέρα της, που ήταν γιατρός και λόγιος. Στην Αθήνα σπούδασε για τρία χρόνια ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών. Οριστικά όμως την κέρδισε η λογοτεχνία, με την οποία ασχολήθηκε από μικρή στη Λευκάδα, όπου επηρεασμένη από το κλίμα της εποχής, αλλά και τον πατέρα της, λάτρη του Λαμαρτίνου, έγραφε ρομαντικούς στίχους. Εξέδωσε ποιητικές συλλογές και διηγήματα και βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το διήγημα « Για λίγη αγάπη» το 1930 (τιμή που για πρώτη φορά αποδόθηκε σε Ελληνίδα. Πέθανε το 1977. Η Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών έστησε την προτομή της, δίπλα από εκείνες του Βαλαωρίτη και του Σικελιανού το καλοκαίρι του 1983.

Γιάννης Βουκελάτος – Ανθολογία Λευκαδίων Ποιητών 1787- 1983
Έκδοση του Περιοδικού «Λευκαδίτικη Εστία» – Αθήνα 1983

http://aromalefkadas.gr

Η Λευκάδα ως πηγ ή έμπνευσης των ποιητών – Μέρος Β΄ Πηνελοπη Κοψιδα • 24 Μαΐου 2017


http://aromalefkadas.gr

Της Πηνελόπης Κοψιδά


Κι αν η Λευκάδα, με την θαυμαστή φυσική ομορφιά της, την ιστορία της, αλλά και τους ξεχωριστούς ανθρώπους της, στάθηκε κατά καιρούς πηγή έμπνευσης για τους ανθρώπους του πνεύματος στην χώρα μας, ας δούμε πώς οι Λευκαδίτες ποιητές, που τη λάτρεψαν ως πατρίδα, εκφράστηκαν γι΄ αυτήν μέσα από τα ποιήματά τους και την τραγούδησαν με τη δική τους γλώσσα.



Ο Κωστής Παλαμάς στο «Τραγούδι Των Εφτά Νησιών» θα πει:


Χαίρε κι εσύ, της Ρούμελης γειτόνισσα, ω Λευκάδα,
του αρματολού φωλιά!
Ακόμα την ηρωική σου σπέρνει ανατριχάδα
Του ψάλτη σου η λαλιά.

Με μια σειρά από δημοσιεύσεις θα προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε ή να θυμηθούμε τα ποιήματα Λευκαδίων ποιητών, που την πένα τους κίνησε η αγάπη ή και η νοσταλγία για το νησί τους.


ΛΕΥΚΑΔΑ


Χώρα της όμορφης ελιάς με τ΄ απαλό ακρογιάλι,
πόσες φορές δε μ΄ έπνιξε η νοσταλγία για σένα.
Στον ελαιώνα σου να ξαναρχόμουν πάλι
και στους γιαλούς σου νάβλεπα τα κύματα αφρισμένα.
~~~~~~~~~~~~~
Στο κάστρο το Βενέτικο να κοίταζα το ιβάρι
που καθρεπτίζ΄ η όψη σου του δειλινού τις ώρες.
Να ξαναζούσα τις βουερές τις νύχτες του Γενάρη
τ΄ ατέλειωτο ανεμόβροχο, τις τρικυμίες, τις μπόρες.
~~~~~~~~~~~~~~
Και στα στενά δρομάκια σου που κελαρύζ΄ η βρύση
τα βράδια του καλοκαιριού μες τη βαθιά γαλήνη
που το φεγγάρι ολόγιομο θαρθεί να σε φωτίσει
και τη γλυκιά τη θλίψη σου, ως νάταν, ν΄απαλύνει.
~~~~~~~~~~~~~
Χώρα της όμορφης ελιάς με τ΄ απαλό ακρογιάλι,
όπου κοντά σου πέρασα παιδί, κι εντός μου ζεις αιώνια,
ας ήτανε για μια στιγμή να ξαναρχόμουν πάλι
να ζήσω ότι δεν έζησα και μούκλεψαν τα χρόνια.

Βασίλης Φ. Φίλιππας



ΛΕΥΚΑΔΑ ΜΟΥ


Λευκή μου πέτρα εσύ!
Νεράιδα μεσ΄το πέλαγο,
Στρωμένη με τ΄αμπέλι και την ελιά σκεπή.
Άγια μου Μαύρα!
Οι ανατολές σου φως, τα δειλινά σου πυρκαϊές,
Οι λίμνες σου καθρέφτες.
Μου στρώνεις ανοιξιάτικα στρωσίδια να διαβαίνω,
Δαντέλλες στις ακρογιαλιές τ΄ όμορφο καλοκαίρι,
Φύλλα χλωμά το έρμο το φθινόπωρο
Και το χειμώνα πάχνες.
Παθιάζω στ΄άκουσμά σου.
Σαν είμαι ξαπλωμένος μεσ΄ τα ξερά χορτάρια σου,
Ώρα καλοκαιριού,
Φιλώ τ΄ άγιο σου χώμα,
Ρουφάω τ΄ άρωμά σου,
Είσαι για με τροφή κι ανάσ΄ αντάμα.
Σε καμαρώνω σα φοράς τον ήλιο στο κεφάλι,
Τη θάλασσα στηθόδεσμο την ώρα της γαλήνης,
Σα στολίζει η αγράμπελη
Κι η δάφνη σε ραντίζει με το πικρό της μύρο.
Ώ μάνα μου Λευκάδα!
Άγια μου Μαύρα!
Μη μου το δώσ΄ η μοίρα
Η σκύλα νοσταλγία
Να μου σπαράξει την καρδιά.

Γιάννης Αθηνιώτης



ΛΕΥΚΑΔΑ


Ένα μήνυμα νόστου στην Ιόνια θάλασσα

να, αυτό είσαι πατρίδα μου.

Κι ακόμα είσαι η μήτρα του πολύπαθου Οδυσσέα

είσαι το γαλάζιο πήδημα της Σαπφώς,

είσαι το πράσινο θρόισμα των Αμπελώνων σου,

είσαι το γκρίζο χαμόγελο των Ελαιώνων σου,

είσαι, και τι δεν είσαι πατρίδα μου.

Είσαι το λυρικό μονοπάτι του Πουνέντε….

Αλέκος Φίλιππας


Βασίλης Φ. Φίλιππας
Γεννήθηκε στην πόλη της Λευκάδας το 1906. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και για αρκετό διάστημα δικηγόρησε στη γενέτειρά του, ενώ παράλληλα έβγαζε την τοπική εφημερίδα «Αγροτική». Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου εξακολούθησε να δικηγορεί. Ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία. Ποιήματά του και άλλα κείμενα δημοσιεύτηκαν κυρίως στις τοπικές εφημερίδες και σε περιοδικά της Αθήνας, χωρίς ποτέ να τα συγκεντρώσει σε βιβλίο. Πέθανε το 1962.



Γιάννης Αθηνιώτης
Γεννήθηκε το 1914 στη Λευκάδα. Καλλιτέχνης, ταλέντο πολυσύνθετο και πολυδύναμο, στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική, στη σκηνογραφία, στην διακοσμητική. Γεννήθηκε το 1914 στη Λευκάδα, όπου έζησε και δημιούργησε. Η πνευματική και καλλιτεχνική ιστορία του τόπου είναι άμεσα συνδεδεμένη με το όνομά του. Η ποίηση υπήρξε ένα από τα ενδιαφέροντά του. Κατά τη διάρκεια της ζωής του δεν δημοσίευσε κανένα έργο του. Μετά το θάνατό του (1988), η αδερφή του Τασία Αθηνιώτη, ξεκίνησε την έκδοση ολόκληρου του λογοτεχνικού του έργου. Έτσι, το 1989 εκδίδεται η ποιητική συλλογή « Λυρικά Ποιήματα». Ακολουθεί το «Οδοιπορικό της Λευκάδας», που αποτελεί καταγραφή της λευκαδίτικης παράδοσης, και στη συνέχεια η «Κατοχική Τριλογία», ένα ποιητικό κείμενο που αναφέρεται στον εμφύλιο πόλεμο στη Λευκάδα. Και τελευταίο εκδίδεται το βιβλίο «Τα Θεατρικά Κείμενα και οι Κατοχικές Αναμνήσεις».

Αλέκος Φίλιππας: Γεννήθηκε στα Πλατύστομα το 1920. Ριζωμένος στο χωριό του, δεν σταμάτησε ποτέ να ασκεί την σκληρή δουλειά του αγρότη. Παράλληλα όμως, καθώς ήταν φιλοπρόοδος και εραστής την Ελληνικής Παιδείας, κατάφερε να αποκτήσει το Πτυχίο της Παντείου. Ασχολήθηκε με την ποίηση, ενώ η αγάπη του για τη Λευκάδα εκφράστηκε μέσα από την πολύμοχθη εργασία του που αφορούσε στην Ομηρική Ιθάκη. Υπήρξε θερμός υποστηρικτής και εκφραστής της θεωρίας περί Ομηρικής Ιθάκης του W. Dorpfeld. Πέθανε το 2012 στα Πλατύστομα.

– Γιάννης Βουκελάτος – Ανθολογία Λευκαδίων Ποιητών 1787- 1983 Έκδοση του Περιοδικού «Λευκαδίτικη Εστία» – Αθήνα 1983
http://aromalefkadas.gr