Αποχαιρετώντας το καλοκαίρι , 
                                 Με μια βαρκαρόλα Αγάπης καλωσορίζουμε το Φθινόπωρο !!!

1-10-2017 ημέρα Κυριακή 8.00 μ.μ. 
Στο Θεατράκι της Πάτρας     Σας Περιμένουμε !!!!!
                                        

Μια Υπέροχη Πρωτοβουλία Για πρώτη Φορά στην Πάτρα !
απ το Σύλλογο Λευκαδίων Πάτρας Η Φανερωμένη !
Μια Ιδέα της Γραμματέως ,που θέλησε να φέρει και να αναβιώσει στο Πατραϊκό κόλπο τη Λευκαδίτικη κουλτούρα την οποία ΙΔΕΑ υποστήριξε ένθερμα τόσο , όλο το ΔΣ του Συλλόγου μας ,μαζί με τους με νιάτα καρδιάς Φίλους μας , και την γεμάτη κέφι και διάθεση Μαέστρο μας κ Αψόμωτου Δήμητρα ,  οσο και ο  Ντομεραίος Στάθης Ζακυνθινός ( ο οποίος τις αποκριές με την Μεγανησιώτισα Ρένα Πάλμου είχαν την ιδέα για τις καντάδες στους δρόμους της Πάτρας  ).τους οποίους  Ευχαριστούμε  όλους , θερμά  από καρδιάς  !
Η βαρκαρόλα, ή βαρκαρόλλα (από την ιταλική λέξη barca = βάρκα), ή επί το ελληνικότερο λεμβωδία, είναι είδος τραγουδιού ή οργανικής μουσικής, που συσχετίζεται με τη βαρκάδα, ειδικότερα δε αυτήν σε βενετσιάνικη γόνδολα. !!
Έντονα Θυμόμαστε πάντα και για πάντα θα μας συγκινεί από το ρεπερτόριο της κλασικής μουσικής, η βαρκαρόλα από την όπερα "Τα Παραμύθια του Χόφμαν" του Ζακ Όφενμπαχ, .
‘Ενας ύμνος στη θάλασσα, που γεμίζει χρώματα φως,και μουσική με  τις πελαγίσιες Καντάδες 
των  Τραγουδιστών της Αγάπης  των <<  Κανταδόρων   της Santa Maura >> και τις απλές  νοσταλγικές   βάρκες  των   Τοπικών  Ψαράδων 
Τις βάρκες …..Τις βάρκες  που ύμνησαν οι ζωγράφοι και ζωγράφισαν οι ποιητές !
Γιατί Κύριο στοιχείο της βαρκαρόλας είναι οι βάρκες !
Ελάτε μαζί μας σε ένα φαντασμαγορικό σκηνικό !!
Σε ένα έθιμο που συνδέει αρχαιότητα και νεότερη ιστορία
Σε μια κουλτούρα του τόπου μας , που θα σας συναρπάσει .
Καλούμε όλους να μας συνοδεύσετε τραγουδώντας !
Καλούμε και όλες τις Βάρκες να μας συνοδεύσουν εθελοντικά
Σκοπός μας -=Να κάνουμε , Όλοι μαζί , μια μεγάλη γιορτή
ένα μεγάλο πανηγύρι στην αγκαλιά του Πατραϊκού Κόλπου  
με  τις πελαγίσιες Καντάδες των  <<  Κανταδόρων   της Santa Maura >> 
τους οποίους και σας παρουσιάζουμε !!!

Η μαέστρος μας Δήμητρα Αψώματου

Οι Μουσικοί μας ( Αλφαβητικά ) Ηλίας Μπράβος, Καλαματαράς Γιώργος Λουκοπούλου Ελένη ,Μιχαλόπουλος Γιώργος ,Αντίοχος Στάθης

Οι κανταδόροι της Santa Maura  ( Αλφαβητικά )
Αναστασόπουλος Νίκος Αργυρόπουλος Παναγιώτης Γασπαρινάτος Δημήτρης , Γασπαρινάτου Γιόλα ,Γιαννακοπούλου– Μαρία , Γρηγορόπουλος Γιώργος , Ζακυνθινός Στάθης ,Ζωγόπουλος Γιώργος Κάνιστρα Μαρία , Λαινά Μάρθα , Κακλαμάνη Νόνη , Καπερώνη Αγγελική,Μάργαρης Αθανάσιος , Μπαρδακλής Γρηγόρης, Μυλωνάς Δάκης, Πάλμου Ρένα ,Ράπτη Αλέκα , Μαίρη Τζωρτζοπούλου .

Αστικοί Χοροί Νήσου Λευκάδας – Του Σπύρου Παπουτσόπουλου




Μέρος Α΄

Ιστορικά Στοιχεία

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τους αστικούς χορούς των Επτανήσων θα πρέπει να δούμε πίσω στους αιώνες τους κοινωνικούς, πολιτικούς και γεωγραφικούς παράγοντες που συντέλεσαν για να γίνουν αυτοί οι χοροί παράδοση μέχρι και τις μέρες.

Από τα τέλη του 7ου αιώνα μέχρι το 1797 για περίπου 1000 χρόνια υπήρχε η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Τα Επτάνησα σταδιακά μπήκαν σε αυτήν τον 12ο με 13ο αι. Τις κοινωνικές συνθήκες στα Επτάνησα τις διαμόρφωσαν πρώτα οι Ενετοί που πλαισίωσαν τα νησιά με ξεπεσμένους δυτικούς φεουδάρχες, τυχοδιώκτες, μισθοφόρους στρατιώτες και άλλους πιστούς ως επί το πλείστον στο καθολικό δόγμα.
Παράλληλα με τους δυτικούς πρόσφυγες αρκετοί έλληνες από την Ήπειρο, την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα, άλλοτε εκουσίως και άλλοτε από ανάγκη για να σώσουν τη ζωή τους από τους Τούρκους κατακτητές κατέφθαναν στα Επτάνησα. Από τους κατοίκους αυτούς οι ευγενείς μαζί με τους εναπομείναντες στα νησιά εύπορους ντόπιους άρχοντες αποτέλεσαν τον κυρίως πληθυσμό των πόλεων των Επτανήσων (και κυρίως της Λευκάδας) και οι κατατρεγμένοι Έλληνες κατέφυγαν στα χωριά και ιδιαίτερα στα ορεινά.

Έτσι, από τα πρώτα χρόνια της Ενετικής κυριαρχίας συντελείται ένας κοινωνικός μετασχηματισμός που κωδικοποιείται στην επίσημη αναγνώριση των δύο κοινωνικών τάξεων Α) των ευγενών (αριστοκράτες) και Β) των λαϊκών.


Το δικαίωμα να συνέρχονται σε συνέλευση, να συσκέπτονται και να αποφασίζουν παραχωρήθηκε από τους Βενετούς σε ορισμένο αριθμό οικογενειών από κάθε νησί, που ανέφεραν τον τίτλο των ευγενών (Nobili). Μονάχα όσοι άνηκαν στην τάξη των ευγενών ονομαζόταν και αναγνωρίζονταν ως πολίτες του τόπου και μόνο εκείνοι ασκούσαν το πολιτικό του δικαίωμα. Τα ονόματα των ευγενών ήταν καταγραμμένα σε ιδιαίτερο βιβλίο τη ¨Χρυση Βίβλο¨ (Libro D Oro).

Στο πέρασμα των χρόνων οι εκάστοτε Έλληνες που πλαισιώνουν την τάξη των ευγενών αρέσκονται και αυτοί να διασκεδάζουν με τον ευρωπαϊκό τρόπο και τις συνήθειες που μεταφέρουν οι εκάστοτε ξένοι κατακτητές. Οι χορευτικές επιδράσεις έγιναν εμφανείς ιδιαίτερα στην άρχουσα τάξη η οποία από τα πρώτα χρόνια της ενετικής κατοχής προσπαθεί να προσαρμοστεί στον τρόπο διασκέδασης των Ενετών με τη συμμετοχή των ορθόδοξων Ελλήνων κατοίκων στα «φεστίνια» (Γιορτή) που διοργάνωναν στα «παλάτσα» (Αρχοντικά) των ευγενών. Έτσι στο χορό και στα μουσικά ακούσματα είναι φανερή η ευρωπαϊκή επίδραση καθώς κυριαρχούν αναγεννησιακού τύπου ρυθμοί σαφώς επηρεασμένοι από τη δύση και ιδιαίτερα την Ιταλία. Από τον 18ο αιώνα που καθιερώθηκε το καρναβάλι στα Επτάνησα οι ευγενείς διοργάνωναν τα φεστίνια, χορούς δηλαδή που συμμετείχαν μόνο άντρες τις ίδιας κοινωνικής τάξης και μάλιστα μόνο συνδρομητές. Οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ελεύθερης συμμετοχής με την προϋπόθεση να φορούν μάσκες. Επομένως μπορούσαν να μπουν και γυναίκες κατώτερης κοινωνικής τάξης αφού το απαραβίαστο της μάσκας έκρυβε την ¨ταπεινή καταγωγή τους¨. Σε αυτούς τους χορούς λοιπόν την περίοδο της αποκριάς χόρευαν τους χορούς καντρίλλιες (Quadrille) και Λανσιέδες (Lancier).Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας

Η κουλτούρα που καλλιεργήθηκε από την κοινωνία της πόλης (ευγενείς) ταυτιζόταν σχεδόν πάντοτε με την κουλτούρα των εκάστοτε κατακτητών που έφερναν στο νησί τα ευρωπαϊκά ήθη και έθιμα και, κατ’ επέκταση και τους ευρωπαϊκούς χορούς, τουλάχιστον μέχρι την εποχή της ένωσης με την Ελλάδα (1864). Οι συνήθειες, τα έθιμα και οι χοροί των ευγενών δεν έφτασαν όλα ως στις μέρες μας, γι’ αυτό έχουμε και λίγες πληροφορίες και σε βήματα αλλά κυρίως στη μουσική, γιατί δεν αντιπροσώπευαν την τότε κατώτερη τάξη που πληθυσμιακά ήταν περισσότεροι από τους ευγενείς με αποτέλεσμα όταν χάθηκαν οι ευγενείς χαθήκαν και οι συνήθειες τους.

Βέβαια πολλοί χοροί των Επτανήσων έχουν κρατήσει μουσικές από ιταλικά κομμάτια μπαρόκ και τα βήματα κάποιων χορών θυμίζουν πολύ την πόλκα όπως ο Μεγάλος Ζακυνθινός που έχει μουσική μπαρόκ και οι Λανσιέδες βήμα πόλκας όπως ο Λεβαντίνικος (δηλαδή 3 τριαράκια) και 2 βήματα. Παρατηρώντας τους χορούς κυρίως από τα 4 νησιά Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Λευκάδα θα δούμε ότι το ύφος τους έχει κάτι από την τάξη των ευγενών ίσως ήθελαν να τους μιμούνται στην κινησιολογία τους. Ακόμα και στην Λευκάδα που πέρασε λιγότερη ενετοκρατία και περισσότερη τουρκοκρατία βλέπουμε ότι το ύφος είναι «αριστοκρατικό» και η φορεσιά της νύφης είναι αντίγραφο των φουστανιών που βλέπουμε στα παλάτια, και ως προς το ράψιμο και ως προς τα πλούσια υφάσματα.Νυφική φορεσιά της Λευκάδας. Λιθογραφία της Marie Scavai (Αρχείο Γιάννη Βουκελάτου)

Αυτό το ύφος λοιπόν υπάρχει και στη μουσική μας που μας ακούγεται ιταλική. Ο λαός της Επτανήσου πήρε πολλά θετικά στοιχεία από τους κατακτητές τους αφού στον τομέα της μουσικής παιδείας λάμβαναν μόρφωση σύμφωνα με τα ιταλικά δεδομένα και μπορούσαν να παρακολουθήσουν ήδη από τον 16ο αιώνα όπερες και οπερέτες (Αναγέννηση).

Η ανώτερη και μεσοαστική τάξη με σπουδές στα ωδεία της Ιταλίας ίδρυε θέατρα, φιλαρμονικές εταιρείες και έμελε να οδηγήσει στην ανάπτυξη της περίφημης Επτανησιακής Σχολής που έδωσε στην Ελληνική μουσική της Πρώτες Όπερες, τα πρώτα έργα για πιάνο. Το θέατρο San Giacomo της Κέρκυρας (1720) (πριν καν κτιστεί η Όπερα του Μιλάνου(1778) δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τα άλλα θέατρα καθώς την περίοδο 1771-1798 ανέβηκαν 45 όπερες. Παράλληλα ο λαός συνδυάζοντας τη μελωδικότητα του belcanto που είχε στα αφτιά του και την τοπική παράδοση της υπαίθρου οδηγήθηκε στην τετράφωνη καντάδα, στην αρέκια, στην σερανάτα, στην αριέτα και τη βαρκαρόλα. Έτσι όλοι αυτοί οι ρυθμοί και οι μελωδίες του βαλς, τις πόλκας και τις μαζούρκας έγιναν για τους επτανήσιους παράδοση που κρατάει μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικά οι συνθέτες έλεγαν ότι έγραφαν και τραγουδούσαν τόσο για το σαλόνι όσο και για το μπαλκόνι.

Η Αστική Λευκάδα


Η Λευκάδα την οποία οι Ενετοί την ονόμαζαν Santa Maura (Αγία Μαύρα) είναι το νησί των ποιητών: Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Άγγελος Σικελιανός, Νάνος Βαλαωρίτης και ο Εθνικός ποιητής της Ιαπωνίας Λευκάδιος Χέρν. Η Αγία Μαύρα καταλαμβάνεται από τους Βενετούς το 1502 μέχρι το 1797 όπου και τελειώνει η Γαλονοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Στη Λευκάδα η επιρροή έρχεται και μέσω των κατοίκων ενός νησιού της Βενετίας το Μπουράνο. Καθώς την εποχή των βενετσιάνων (1648-1797) οι βενετοί φέρνουν κατοίκους από το νησί για να κατοικήσουν στην Λευκάδα. Οι κάτοικοι αυτοί είχαν το προσωνύμιο Μπουρανέλοι το οποίο δόθηκε και στους Λευκαδίτες της πόλης αφού έβλεπαν πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ του Μπουράνου και της Λευκάδας. Από τη Λευκάδα εκτός από τους βενετούς πέρασαν και πολλοί άλλοι κατακτητές που έφεραν χορούς και μουσικές που μπήκαν στην παράδοση της πόλης όπως οι Φράγκοι, η βρετανική κυριαρχία άφησαν τα σημάδια τους καθώς βέβαια και η τούρκικη κατοχή. Η κουλτούρα αυτή πέρασε κύρια στην πρωτεύουσα του νησιού τη Λευκάδα ή Χώρα όπως την αποκαλούσαν οι χωρικοί.

ΟΙ ΧΟΡΟΙΑποκριάτικος χορός του Ορφέα στις 22 Φλεβάρη 1958 στο Πάνθεον. Χορεύοντας Λανσιέδες

Η αριστοκρατική τάξη τους περασμένους αιώνες στα Επτάνησα χόρευε χορούς ευρωπαϊκής προέλευσης όπως Καντρίλλιες ή Κουαντρίλλιες, Λανσιέδες, Πόλκα, Μαζούρκα, Φουρλάνα, Βάλς, Ταγκό, Φοξ αγκλέ. Μετά την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα και την κατάργηση των κοινωνικών τάξεων οι χοροί αυτοί με «ελληνοποιημένη» μορφή χορεύτηκαν από τους επτανήσιους κυρίως τις απόκριες. Οι χοροί ταγκό, βαλς, και το φοξ ανγκλέ χορεύονται μέχρι και σήμερα.

Οι χοροί του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης διατηρούν πάντα τη ζωντάνια και τη νεανικότητα τους όταν αναβιώνουν. Δεν θα μπορούσε κανείς να βεβαιώσει την απόλυτη γνησιότητα τους. Θα έλεγα ότι είναι τόσο γνήσιοι όσο μπορεί να είναι οι χοροί που χορεύτηκαν μέσα στους αιώνες και που μοιραία αλλοιώθηκαν μέσα στο χρόνο.

Οι χοροί αυτοί χορεύτηκαν στην ύπαιθρο, στα λαϊκά πανηγύρια στις γιορτές, μέσα στα αρχοντικά και στα παλάτια. Με την πάροδο των αιώνων άλλαξαν βηματισμούς , φιγούρες, ονόματα και πολλοί από αυτούς έγιναν θεατρικοί. Μεταφέρθηκαν από χώρα σε χώρα δέχτηκαν το χαρακτήρα του τόπου που τους αφομοίωσε, πήραν καινούργια έκφραση και η γνησιότητα τους έμεινε περισσότερο στις γραπτές αναλύσεις παρά στη ζωντανή εκτέλεση.

Συνεχίζεται

* Το κείμενο αποτελεί την εισήγηση του Σπύρου Παπουτσόπουλου, υπεύθυνου του χορευτικού τμήματος του Ορφέα, στο σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε στις 28 & 29 Μαρτίου στην Αριδαία.


Συμπερασματικά για την τεκμηρίωση της εισηγήσεως μου αναφέρω ότι καταγραφικά εργάστηκα από προφορικές μαρτυρίες των παλαιών δασκάλων που δίδαξαν τους χορούς στην πόλη της Λευκάδας Ιωάννη Καλυβιώτη, Βούλη Βρεττό, Νικόλαο Κατηφόρη και Καλομοίρα Κατωπόδη .

Βιβλιογραφικές αναφορές

Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού
Κείμενο: ευρωπαϊκοί χοροί, Διάφοροι ευρωπαϊκοί χοροί (χοροί σαλονιού) που χορεύτηκαν τον περασμένο αιώνα παράλληλα με ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς
-[Κονοφάος 1835, 7] Ελλάδα: Οι εις δημοσίους ή ιδιωτικούς χορούς (πάλους) την σήμερον συνεθιζόμενοι χοροί είναι ο Στρόβιλος (βαλς), η Κάλπη (γαλόπ), η Ρεδεβάλση (ρετεβάλς) και εξ τετράχωροι χοροί (Κατρίλαι). Είναι δε καίτινα άλλα είδη χορού, αλλ’ ούτοι είναι σπανιώτεροι, και περί αυτών θέλομεν είπη εφεξής ολίγα τινά. Οι συνήθεις χοροί των Γάλλων είναι οι Τετράχωροι (Κατρίλαι) και ο Καληδονικός (Εκοσές). Πρότερον εσυνηθίζοντο πολλοί και πολυειδείς Τετράχωροι, σήμερον όμως συνεθίζονται πέντε μόνον, οι εξής. Ο Πανταλώνης (πανταλόν), Το Θέρος (λ’ ετέ), Η Ορνις (λα πούλλε), Ο Βουκολικός (λα παστοράλ), Ο Τελικός (λα φινάλ).
-[Λουκάτος 1960, 151] Κεφαλονιά: Οταν οι ντυμένοι χορευτές ήθελαν να ξαναβρεθούν μόνοι χόρευαν τα ευρωπαϊκά, την απλή πόλκα και τη ματζούρκα, κι ύστερα τις θεαματικότατες καντρίλιες. Το γαϊτανάκι, αν το είχαν στο πρόγραμμά τους, το έπαιζαν στην αρχή, σαν γραφικό θέαμα εισαγωγής. Επαιρναν χοροδιδάσκαλο ειδικό, που τους μάθαινε καλά τους χορούς όλους, ιδιαίτερα τους ευρωπαϊκούς και τις καντρίλιες. Η χάρη κι η σωστή εκτέλεση των χορών ήταν το πρώτο που ήθελαν να επιδείξουν οι Μάσκαρες. Αρχίζουν από τις καντρίλιες, και χορεύουν μόνο τα ντυμένα ζευγάρια. Επειτα, όταν θα παίξουν τους χωριάτικους χορούς, όλος ο κόσμος μπαίνει στον κύκλο και χορεύει.
-[Λουκάτος 1962, 116] Κεφαλονιά: Αλλο πράγμα είναι οι παλιοί κοσμικοί χοροί (από την πόλκα ως τις καντρίλλιες), που έχουν γίνει παραδοσιακοί στην Επτάνησο και χορεύονται είτε σε κλειστούς χώρους είτε και στο λαϊκό ύπαιθρο.
-[Λουκάτος 1962, 285] Οθωνοί Κέρκυρας: Χορεύουν συρτά διάφορα: Γαστουριώτικο, Αγυριώτικο (της Κερκύρας), Παξινίτικο, Θωνιώτικο και Καλαματιανά. Χορεύουν και καντρίλιες και πόρκες.


http://aromalefkadas.gr/αστικοί-χοροί-νήσου-λευκάδας-του-σπύρ

Δίαυλος – Διώρυξ Λευκάδας 1688 – 1987



Βιολέττα Σάντα6 Μαρτίου 2015
Share 0


Στοιχείο καθοριστικό του ιδιαίτερου χαρακτήρα του νησιού της Λευκάδας ο Δίαυλος, ο πορθμός μεταξύ αυτής και της Ακαρνανίας, που αρχίζει από τον κόλπο Δρέπανο στο νότο και καταλήγει στο βορειότερο άκρο του νησιού στον κόλπο του Αγίου Νικολάου.

Στα αρχαία κείμενα αναφέρεται ως «Εύριπος Διόρυκτος εν τω Ισθώ» ή «Διόρυκτος». Ο Στράβων αναφέρει ότι τον 7ο π.Χ. αιώνα «Κορίνθιοι… διορύξαντες τον ισθμόν επαίησαν νήσων την Λευκάδα…». Στις αρχές του 20ου αιώνα και με αφορμή τη θεωρία του Γερμανού αρχαιολόγου Γ. Δέρπφελδ ότι η Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη, διατυπώθηκαν ποικίλες απόψεις από ιστορικούς και γεωλόγους σχετικά με την νησιωτική φύση της Λευκάδας και ειδικότερα με το αν υπήρξε ποτέ και σε ποιο σημείο ισθμός ή οι Κορίνθιοι απλώς εκβάθυναν το Δίαυλο.

Πριν την τελική του κατάληξη προς βοράν, ό Δίαυλος σχηματίζει αβαθή λιμνοθάλασσα και χαλικώδη λαιμό ανάμεσα από τον βραχίονα της Αγίας Μαύρας και την ακαρνανική ακτή. Στο παρελθόν, στο λαιμό αυτό, που σήμερα είναι δύσκολο, λόγω των επιχωματώσεων για τη δημιουργία της οδικής σύνδεσης της Λευκάδας, να διακρίνει κανείς, ο πορθμός από τα υλικά που έφερναν τα θαλάσσια ρεύματα έπαυε να είναι πλωτός. Είναι γνωστό ότι στα κλασσικά χρόνια τα μεγάλα πλοία περνούσαν με διόλκυση πάνω από τις ξέρες που βρίσκονταν σ’ αυτό το Βόρειο τμήμα του.





Το πέρασμα όμως είχε τότε μεγάλη σημασία γιο τη ναυσιπλοΐα. Γι’ αυτό και οι εκάστοτε κυρίαρχοι του νησιού συνήθως φρόντιζαν να παραμένει ανοικτό, ώστε να διέρχονται με ασφάλεια τα πλοία, παρακάμπτοντας την ανοιχτή, άγριά θάλασσα του Ιονίου. Τα τελευταίά χρόνια του 14ου αιώνα από τον Δίαυλο, που ήταν σημαντικός δρόμος για τους εμπορευόμενους στην περιοχή, περνούσαν μεγάλα πλοία πληρώνοντας διόδια στους κυρίους του νησιού.

Η δια ξηράς επικοινωνία με την απέναντι ακαρνανική ακτή γινόταν στα ρωμαϊκά χρόνια με πέτρινη γέφυρα στο νότιο άκρο του διαύλου και στα νεότερα με ξυλογέφυρες που ένωναν τις ξέρες που βρίσκονταν στο ανατολικά του Φρουρίου. Τις γέφυρες αυτές αναφέρουν Πορτολάνοι του 15ου αιώνα, ο Τούρκος ναύαρχος Πιρί Ρεϊς την ίδια χρονική περίοδο αλλά και αργότερα τον 17ο αιώνα ο Τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπί και ο λόγιος Κιατίμπ Τσελεμπί που αναφέρει επίσης, όπως και ο Πιρί Ρεϊς, ότι από το Δίαυλο περνούσαν και μεγάλα πλοία αφού σήκωναν μία από τις γέφυρες που ήταν κρεμαστή.



Μέσα και γύρω από το Φρούριο από το 14ο αι. βρισκόταν η πόλη της Αγίας Μαύρας και λιμάνι της είχε τον κολπίσκο Δέματα μπροστά από το Φρούριο και τον κόλπο του Αγίου Νικολάου, όπου βρίσκεται και το ομώνυμο νησάκι. Οι Τούρκοι, που κατείχαν από το 1479 έως το 1684 τη Λευκάδα, για να μεταφέρουν νερό στο Φρούριο από τη Μεγάλη Βρύση, κατασκεύασαν υδραγωγείο που περνούσε μέσα από τη λιμνοθάλασσα και χρησίμευε και ως γέφυρα για τους πεζούς.

ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ

Το 1684 οι Βενετοί καταλαμβάνουν τη Λευκάδα και θα την κρατήσουν στην εξουσία τους μέχρι το 1797 με διακοπή ενός χρόνου, από το 1715-1716, όταν επανέρχονται για ένα χρόνο οι Τούρκοι. Καθοριστικό γιο τα νησί γεγονός αποτελεί η μεταφορά της πρωτεύουσάς του, της Αγίας Μαύρας, στη σημερινή της θέση. Οι Βενετοί άρχοντες, οι υπηρεσίες τους και ο στρατός έμειναν στο Φρούριο ενώ οι κάτοικοι της Αγίας Μαύρος υποχρεώθηκαν να κατοικήσουν στην πεδιάδα της Αμαξικής, σε μια πόλη χωρίς λιμάνι
.
Κρατικά Αρχεία της Αυστρίας, Βιέννη 1688. Κοταστιχωτικός χάρτης της Λευκάδας που σχεδιάστηκε από τον stain Alberti, Δημόσιο Μηχανικό στην υπηρεσία της Βενετίας, κατ’ εντολή του Φραγκίσκου Μοροζίνη.

Το 1760 ο Γενικός Προνοητής θαλάσσης Φραγκίσκος Γριμάνι σε έκθεσή του προς την Βενετική Σύγκλητο υποδεικνύει την ανάγκη ανορύξεως της δυτικής τάφρου που είχε επιχωθεί με την κατεδάφιση μέρους του Φρουρίου το 1715 και την προέκτασή της μέχρι το λιμάνι του Δρεπάνου για την ασφάλεια των ναυτιλομένων από την τρικυμία και τους πειρατές. Το 1765 0 Ανώτερος Προβλεπτής Αγίας Μαύρας Νικολό Κορνέρ έστειλε έγγραφο στο Δόγη ζητώντας να εγκρίνει τη διάνοιξη του Διαύλου για να προστατευθεί το νησί από τα κακοποιά 
στοιχεία που έρχονταν παράνομα από την Οθωμανική επικράτεια και για την προφύλαξη από διάφορες ασθένειες που αυτοί μετέδιδαν.
Αρχεία Νομού Λευκάδος:
 Η Σύγκλητος παραχωρεί στον Γενικό Προνοητή θαλάσσης την αρμοδιότητα να εξετάσει τη χρησιμότητα, τον τρόπο εκτέλεσης και το κόστος του έργου επαναδιάνοιξης του Διαύλου της Λευκάδος.
Μουσείο Κορέρ Βενετία: Εικονίζεται το Φρούριο της Αγίας Μαύρας με κλειστές τις βόρειες εισόδους των τάφρων από την προσάμμωση

Την εποχή αυτή το βόρειο τμήμα του Διαύλου έχει στενέψει τόσο πολύ ώστε μόνο μικρές βάρκες μπορούσαν να βγουν στο Ιόνιο, ενώ από τη Στερεά ήταν εύκολο σε ανθρώπους και ζώα να περνούν από τη μια ακτή στην άλλη. Το αίτημα συνόδευε μελέτη και σχέδιο του δημόσιου γεωμέτρη Τζόρτζι Παπαδόπουλι ο οποίος υπογράμμιζε τη μεγάλη οικονομικά ωφέλεια που θα είχε για το νησί και τη Βενετία ένα τέτοιο έργο. Μέχρι τότε τα μεγάλα πλοία κατέφθαναν στον όρμο Δέματα και στο λιμάνι του Αγ. Νικολάου απ’ όπου και αναχωρούσαν. Από και προς εκεί τα εμπορεύματα μεταφέρονταν κυρίως από τη στεριά που περικλείει στα δυτικά τη λιμνοθάλασσα (Γύρα). Ο περιηγητής Andre Grasset αναφέρει ότι oι Λευκαδίτες είχαν παρακαλέσει την Βενετική διοίκηση να ανοίξει το Δίαυλο κοντά στο Φρούριο για να μπορούν να μεταφέρουν με τα μονόξυλα χωρίς εκφορτώσεις τα εμπορεύματα στην πόλη, αφού ο δρόμος που υπήρχε πάνω από τη γέφυρα του υδραγωγείου δεν ήταν κατάλληλος για τη μεταφορά τους. Όμως οι Βενετοί, που είχαν τον έλεγχο του ναυτικού εμπορίου και των μεταφορών των προϊόντων του νησιού, παρ’ ότι αναγνώριζαν και οι ίδιοι τη μεγάλα χρησιμότητο της επαναδιάνοιξης δεν το έπραξαν.
Μουσείο Κορέρ, Βενετία: Τέλη 18ου αι. Λεπτομέρεια χάρτη που εικονίζει το Βόρειο άκρο του Διαύλου με τις ξέρες που κλείνουν το πέρασμα στα μεγάλα πλοία.
Μουσείο Κορέρ Βενετία:
Α. Paravia, «S. Maura ed Amaxichi» τέλη 18ου αι

ΕΠΤΑΝΗΣΟΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 1800- 1807

Ο κόμης Μοντσενίγος πληρεξούσιος της Ρωσίας, εισηγήθηκε το 1806 στην Κυβέρνηση της Επτανήσου Πολιτείας την εκβάθυνση του Διαύλου για να εξυπηρετηθεί το εμπόριο και η ναυτιλία αλλά και για να καταστεί δυσχερής ενδεχομένη εισβολή του Αλή Πασά από τη Στερεά. Το έργο θα χρηματοδοτούνταν με φορολογία 2% επί των προσόδων του Δημοσίου. Όμως το έργο δεν έγινε, λόγω του ότι ο Ναπολέων δεν επέτρεπε την προσέγγιση των Επτανησιακών πλοίων στο Ιταλικά λιμάνια, που η Γαλλία κατείχε και συγκεκριμένα στο λιμάνι της Βενετίας απ’ όπου θα έρχονταν τα απαραίτητα υλικά και μηχανήματα κι αυτό επειδή συμμετείχαν επτανησιακά πλοία στον


 ναυτικό αποκλεισμό τας Αδριατικής μαζί με τη Ρωσία.Αρχεία Νομού Λευκάδος: 15 Απριλίου 1806. Έκθεση του Σπυρίδωνα Τζαρλαμπά και του κόμη Αγγέλου Όριο προς τον Πρύτανη της Λευκάδας Στέλιο Βλασσόπουλο σχετικά με την επίσκεψη τους στην Κέρκυρα, όπου εξέθεσαν στην Κυβέρνηση το ζήτημα της εκσκαφής της Διώρυγας.

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟΙ ΓΑΛΛΟΙ: 1808-1810

Οι Αυτοκρατορικοί Γάλλοι επισήμαναν με τη σειρά τους τη στρατηγική σημασία του Διαύλου και εξέφρασαν πρόθεση διάνοιξής του. Αναζήτησαν στα Αρχεία της Κέρκυρας το σχέδιο διάνοιξης των Βενετών και έθεσαν το θέμα της ένωσης των δύο λιμανιών (Αγίου Νικολάου και Δρεπάνου- Αλεξάνδρου) ώστε να δημιουργηθεί ένας δίαυλος επικοινωνίας με τα άλλα λιμάνια του νησιού, τα άλλα νησιά της Επτανήσου και με τη Μεσόγειο. Υπολογίστηκε και το ύψος της δαπάνης στα 20.000 πιάστρα.Αρχεία Ν. Λευκάδας: 1819. Απόσπασμα του καταλόγου με τα ονόματα των ευκατάστατων κατοίκων της πόλης και το ποσό που έπρεπε να καταβάλλουν κάθε χρόνο μέχρι την αποπεράτωση των έργων της Διώρυγας.
Η Κυβέρνηση του Ιονίου Κράτους επέβαλε ειδικό φόρο στα αγροτικά προϊόντα για την κατασκευή της Διώρυγας με σκοπό να αποκομίζει 1000 τάλληρα το χρόνο καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου. Οι χωρικοί αρνήθηκαν να πληρώσουν και εξεγέρθηκαν. Η εξέγερση κατεστάλη από τον Αγγλικό στρατό.

ΙΟΝΙΟ ΚΡΑΤΟΣ 1815-1864

Με την ίδρυση του υπό Αγγλική «Προστασία» Ενωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων, το Επαρχιακό Συμβούλιο τας Λευκάδας ζήτησε και πήρε το 1818 από τη Γερουσία έγκριση αναγκαστικής εισφοράς των ευκατάστατων κατοίκων της πόλης και ειδικής φορολογίας στα γεωργικά προϊόντα και στα βοσκήματα για τη χρηματοδότηση του έργου ανόρυξης του Διαύλου από το λιμάνι του Αλεξάνδρου μέχρι το Φρούριο της Αγίας Μαύρας.

Το έργο άρχισε υπό την εποπτεία του τοποτηρητή Λευκάδας Πατρικίου Ρος. Οι χωρικοί του νησιού εξεγέρθηκαν αρνούμενοι να καταβάλλουν τον ειδικό φόρο. Η εξέγερση κατεστάλη, ο φόρος εισπράχθηκε και το έργο της ανόρυξης άρχισε. Οι Λευκάδιοι έκοψαν χάλκινο μετάλλιο προς τιμήν του τοποτηρητή, θεωρώντας ότι το έργο οφειλόταν σ’ αυτόν, στο οποίο εικονίζονταν ο Ρος, σχεδιάγραμμα του έργου και αφιέρωση.

Το 1843 ολοκληρώθηκε το άνοιγμα του διαύλου «Αβλέμονας» από το λιμάνι του Αλεξάνδρου μέχρι την τάφρο του Φρουρίου. Τον ίδιο χρόνο άρχισε η κατασκευή λιμανιού, του «Νέου Λιμένος» όπως ονομαζόταν ως το 1898, μπροστά στο Φρούριο, με εκσκαφή της άμμου που κάλυπτε την γύρω περιοχή του σε βάθος 8 γαλλικών μέτρων. Από δυσμάς κατασκευάσθηκε κρηπίδωμα και ρίχτηκαν ογκόλιθοι στη θάλασσα με κατεύθυνση βορειοδυτικά για να αποφευχθεί η προσάμμωση. Κατασκευάστηκε επίσης και λιμενοβραχίονας μήκους 50 μέτρων στην άκρη του οποίου τοποθετήθηκε φάρος στο σημείο που ονομαζόταν Σέτε (φάρος Αμόγλωσσας).Αρχεία Ν. Λευκάδας: 1820. Τοπογραφική περιγραφή της λιμνοθάλασσας και του Αβλέμονα ξεκινώντας από το λιμάνι ( Drapano) μέχρι το λιμάνι «San Nicolo».

Το 1844 ανοίχτηκε Διώρυγα επικοινωνίας του Νέου Λιμένος με την πόλη στο χώρο που βρίσκεται κι η σημερινή, για την επικοινωνία της οποίας με το λιμάνι έγινε εκβραχισμός στην περιοχή μπροστά από το Φρούριο, περίπου στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η πλωτή γέφυρα. Η Διώρυγα αυτή ήταν τόσο στενή ώστε ήταν δύσκολα να περάσει βάρκα με κωπηλασία. Την ίδια χρονική περίοδο άρχισε να κατασκευάζεται ο «Δρόμος του Κάστρου», πολύ στενότερος από τον σημερινό και η αποβάθρα στην πόλη. Το 1856 ο Ιταλός μηχανικός Luizzi Erizzo πήρε εντολή από την κυβέρνηση του Ιονίου Κράτους να μελετήσει εκ νέου την κατασκευή Διώρυγας αξιοποιώντας κατά το δυνατόν τις εργασίες που έγιναν στο παρελθόν. Το κόστος της υλοποίησης της μελέτης κρίθηκε δυσανάλογο με τα οφέλη του και το έργο δεν έγινε. Ως το 1857 είχαν ξοδευτεί 90.000 τάλληρα και τα έργα δεν είχαν τελειώσει.Αρχεία Ν. Κερκύρας: 1856. Τοπογραφικό σχέδιο της Διώρυγας της Λευκάδας και των γύρω περιοχών του μηχανικού Luigi Erizzo

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ 1864

Την μελέτη του Luizzi Erizzo λαμβάνει υπόψη του ο Γάλλος μηχανικός E.Quellennec της Γαλλικής Αποστολής Δημοσίων Έργων, που αναλαμβάνει και ολοκληρώνει το 1889 νέα μελέτη διάνοιξης λειτουργικής διώρυγας, όταν το ζήτημα επανέρχεται, αφού η υπάρχουσα ήταν διαβατή μόνο από πλοιάρια μέχρι δέκα τόννων.

Η Ελληνική κυβέρνηση και συγκεκριμένα οι υπουργοί Οικονομικών Χ. Τρικούπης, Εσωτερικών (αρμόδιος για τα Δημόσια Έργα) Σ. Δραγούμης και Ναυτικών Γ. Θεοτόκης στην αιτιολογική έκθεση του «Νομοσχεδίου για την κατασκευή και χρήση της θαλασσίας Διώρυγος και Νέου Λιμένος εν Λευκάδι» δηλώνουν ότι η κατασκευή της Διώρυγας δεν μπορεί να θεωρηθεί έργο γενικού συμφέροντος αφού θα εξυπηρετήσει εμπορικά μόνο την Λευκάδα και τη γύρω απ’ αυτήν περιοχή.Αρχεία Ν. Λευκάδας: 25 Φεβρουαρίου 1881.’Εγγραφο του Υπουργε1συ Εσωτερικών προς τον Έπαρχο Λευκάδας με το οποίο
ζητείται να ανακοινωθεί στους κατοίκους του νησιού ότι το ατμόπλοιο «Σπέτσαι» της εταιρείας Γουδή θα εκτελεί δρομολόγια στα παράλια του Αμβρακικού και να παρασχεθεί «πάσα νόμιμος διευκόλυνσις» στους πράκτορες της.

Οι ναυτιλιακές εταιρείες, στις οποίες ανήκουν τα μεγάλα ατμόπλοια που πλέουν προς την Αδριατική, αφενός δεν ωφελούνται από την μείωση των 3 μιλίων που θα προσφέρει η διέλευση από τη Διώρυγα, αφετέρου δεν διατίθενται να πληρώνουν διόδια. Αναφέρουν όμως, και εδώ κυρίως εντοπίζεται η ανάγκη κατασκευής της Διώρυγας, ότι το έργο αυτό θα εξυπηρετήσει τα αμυντικά συμφέροντα τας χώρας, αφού θα επιτρέπει την πρόσβαση μικρών πολεμικών πλοίων στον κόλπο της Άρτας (Αμβρακικός).Αρχεία Ν. Λευκάδα: 1 Ιανουαρίου 1889. Απόσπασμα της έκθεσης της Γαλλικής Αποστολής Δημοσίων Έργων: Σχέδιο της εισόδου της Διώρυγας και του εσωτερικού λιμανιού της πόλης της Αγίας Μαύρας.

Την εποχή αυτή, εκτός της Άρτας, η Ήπειρος ανήκει στην Τουρκία. Ο αρχιμηχανικός E.Quellennec στην μελέτη του γράφει:
«Η σημαντικότης της Διώρυγος συνίσταται εις το να δυνάμεθα να συγκεντρώσωμεν στολίσκον εκ μικρών πλοίων εντός των ηρέμων και περικεκλεισμένων υδάτων του λιμένος Αλεξάνδρου και να είμεθα εις θέσιν να μεταφέρωμεν ταύτα απροσδοκήτως προς το μέρος της Λευκάδος προς αποκλεισμόν της Πρεβέζης. Δια διώρυγος μικρού βάθους δυνάμεθα να επιτύχωμεν τον σκοπόν τούτον και συνεπώς η στρατηγική σημαντικότης της Διώρυγος θα είναι σπουδαιοτάτη.»

Το 1886 ο μηχανικός Trucco με εντολή του υπουργού των Ναυτικών Γ. Θεοτόκη είχε αρχίσει διατρήσεις στο τέναγος, τις οποίες ολοκληρώνει ο μηχανικός της Γαλλικής Αποστολής Bourven . Τα τοπογραφικά σχέδια γίνονται από τον μηχανικό Ramou. Το 1889 η Γαλλική Αποστολή Δημοσίων Έργων καταθέτει μαζί με τη μελέτη για τη διάνοιξη της νέας Διώρυγας και το σχέδιο νόμου για την κατασκευή της, που θα υποβάλλονταν προς ψήφιση στη Βουλή.Πάνω εικόνα: Αρχεία Ν. Λευκάδας. 1 Ιανουαρίου 1889. Απόσπασμα της έκθεσης της Γαλλικής Αποστολής Δημοσίων Έργων: Κατά μήκος τομή.
Κάτω εικόνα: Γεωτεχνική μελέτη.

Σύμφωνα με τη μελέτη η εκβολή της Διώρυγας τοποθετείται δυτικά του Φρουρίου με κριτήριο ότι εκεί το στόμιο προφυλάσσεται από τους ανέμους από την υπάρχουσα προεξοχή (το σημείο όπου βρίσκεται σήμερα ο φάρος). Η Διώρυγα περνά ανάμεσα από αυτή την προεξοχή και το Φρούριο, πλησιάζει, όσο είναι δυνατό, στην πόλη της Λευκάδας, όπου διευρυνόμενη σχηματίζει τριγωνικό λιμάνι, παρακάμπτει τις Παλαιές Αλυκές, κόβει πολύ μικρό Τμήμα των Νέων αφήνοντας το μικρό φρούριο Αλέξανδρος στα Ανατολικά και ακολουθώντας ευθεία γραμμή καταλήγει στο λιμάνι του Αλεξάνδρου-Δρεπάνου.

Το πλάτος του πυθμένα ορίζεται στα 20 μέτρα. Ως προς το βάθος χωρίζεται σε δύο μέρη. Το Βόρειο μέρος από την είσοδο της Διώρυγας μέχρι το Εσωτερικό Λιμάνι, με μήκος 1500 μέτρα, θα έχει βάθος 7 μέτρα, όσο και το λιμάνι. Το βάθος αυτό είναι επαρκές για όλα τα ατμόπλοια που διαπλέουν το Ιόνιο. Το δεύτερο τμήμα της, από το λιμάνι μέχρι και τον κόλπο του Αλεξάνδρου, Θα έχει βάθος μόνο 4 μέτρα. Το βάθος των 4 μέτρων που αποτελεί και την πιο οικονομική από τις τρεις, ως προς το βάθος της Διώρυγας, εκδοχές που παρουσιάζουν οι Γάλλοι μελετητές, το καθορίζει κυρίως ο σκοπός της κατασκευής της Διώρυγας. Το να μπορούν δηλαδή τα μικρά εμπορικά πλοία που θα εξυπηρετούν την κίνηση της περιοχής όπως και τα ελαφρά πολεμικά, αν αποφασισθεί πολεμική επιχείρηση για την απελευθέρωση της Ηπείρου, να περάσουν στον Αμβρακικό, το στόμιο του οποίου έχει βάθος 4 μέτρα.

Η δαπάνη κατασκευής της Διώρυγας και του Εσωτερικού Λιμανιού μαζί με το απαιτούμενα δευτερεύοντα έργα (λιθένδυτα, πορθμείο για τη διέλευση προς την Ακαρνανία, κατεδάφιση και ανακατασκευή 150 μέτρων του δρόμου του Φρουρίου από το πορθμείο μέχρι την προεξοχή του φάρου, επιχωμάτωση, κρηπιδώματα, σήμανση και φωτισμός της Διώρυγας, βελτίωση της πλευρικής Διώρυγας από το λιμάνι μέχρι τις φυλακές) υπολογίστηκε σε 1.815.000 δραχμές και ο χρόνος αποπεράτωσής τους τα 4 χρόνια. Για την εκτέλεση των έργων το Λιμενικό Ταμείο Λευκάδας θα παραχωρούσε τις προσόδους του και τα κεφάλαια που κατείχε. Τα διόδια διέλευσης και τα τέλη ελλιμενισμού θα εισπράττονταν από το Λιμενικό Ταμείο και θα χρησιμοποιούνταν στο μέλλον για τη συντήρηση της Διώρυγας.Βιβλιοθήκη Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. 1889 Απόσπασμα από το νομοσχέδιο για την κατασκευή της Διώρυγας Λευκάδας, «Γενικό Σχέδιο».
Προτείνεται αποξήρανση της λιμνοθάλασσας του Αβλέμονα.

Το ποσό που απαιτούνταν για την κατασκευή θα προέρχονταν από δάνειο του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο απαιτούσε για την εξυπηρέτησή του 100.000 δραχμές το χρόνο. Το Δημόσιο ανέλαβε μαζί με το Νομό Λευκάδας το κόστος που αντιστοιχούσε στο τμήμα βάθους 4μ. από την πόλη ως το λιμάνι Αλεξάνδρου κόστους 850.000 δραχμών. Το υπόλοιπο 1.000.000 που απαιτούνταν για την κατασκευή του τμήματος βάθους 7μ. από το Φρούριο ως το Εσωτερικό Λιμάνι, με το αιτιολογικό ότι το έργο ωφελεί μόνο τη Λευκάδα, ορίστηκε να το πληρώνει ολόκληρο ο Νομός με χρήματα που θα προέρχονταν από τα λιμενικά τέλη και τη φορολόγηση των εισαγόμενων εμπορευμάτων και των εξαγόμενων γεωργικών προϊόντων. Ορίστηκε να φορολογηθεί με 1 λεπτό η οκά του εξαγόμενου κρασιού και με 2 λεπτά η οκά του λαδιού. Το Ελληνικό Κράτος προσδοκούσε να πληρώνει ο Νομός τις 76.000 από τις 100.000 δραχμές του ετήσιου οφειλόμενου ποσού για την αποπληρωμή του δανείου.Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού. 1931. Ανατύπωση υδρογραφικού Χάρτη του 192Ι της Διώρυγας Λευκάδας.

Το έργα για το λιμάνι άρχισαν το 1898 με την κατασκευή πρώτα του λιμανιού και της «Πλατείας Λιμένος» από την κατασκευαστική εταιρεία «Πετί Μερμέ και Ρασπίνι» εν μέσω κατηγοριών από τον τοπικό τύπο για κακοτεχνίες, κατασπατάληση του χρήματος του Λιμενικού Ταμείου, εκμετάλλευση του φτωχού αγροτικού πληθυσμού που υποχρεώθηκε να πληρώνει φόρους και για τα υπέρογκα επιμίσθια των υπευθύνων δημοσίων υπαλλήλων. Η Διώρυγα άρχισε να κατασκευάζεται τον Φεβρουάριο του 1901 από την «Εταιρεία Γενικών Εργοληψιών» και ολοκληρώθηκε το 1903 με τη μορφή που έχει ως σήμερα. Κατά καιρούς γίνονταν και γίνονται εργασίες συντήρησης, ιδιαίτερα στο Βόρειο στόμιο που κλείνει από την προσάμμωση. Στη διάρκεια της Ιταλικής Κατοχής (1941-1943) η διώρυγα εκβαθύνθηκε από τους κατακτητές, οι οποίοι τα υλικά της εκσκαφής τα έριχναν ανατολικά, δίπλα στο κρηπίδωμα.Γερμανικό Ινστιτούτο Αθήνας. Φωτογραφία του Γ Δέρπφερλδ:

Παρ’ ότι δρόμος που ένωσε το Φρούριο με την ακαρνανική ακτή είχε κατασκευαστεί με επιχωματώσεις στο Δίαυλο από το 1895, μέχρι και την ολοκλήρωση των οδικών αξόνων, το 1960 περίπου, η Διώρυγα ήταν η κυρία οδός επικοινωνίας της πόλης με τα λιμάνια της γύρω περιοχής, τα λιμάνια του νησιού και με τον Πειραιά. Τα ατμόπλοια «Γλάρος» , «Λουτσίντα», «Πίνδος» «Αδρίας» και «Αιγεύς» εκτελούσαν τη συγκοινωνία με τα μεγαλύτερα λιμάνια ενώ τα καΐκια ένωναν την πόλη με τα παραθαλάσσια χωριά του νησιού και τα χωριά της Ακαρνανίας που είχαν τη Λευκάδα ως κέντρο αναφοράς τους. Το 1987 το πορθμείο αντικαταστάθηκε από την πλωτή γέφυρα, που κατάργησε το γραφικό, αργοκίνητο Πέραμα.

Σήμερα η Διώρυγα, στην υπηρεσία του -τουρισμού- που αποτελεί την βάση της οικονομίας του Νομού Λευκάδας, διαπλέεται κυρίως από σκάφη αναψυχής.

Κείμενα – Επιμέλεια: Ελένη Δ. Γράψα
Από το έργο «Δίαυλος – Διώρυξ Λευκάδας 1688 – 1987» που εκδόθηκε από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Νομού Λευκάδας και τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λευκάδας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟΦωτογραφία αρχείου Ν. Τσιρίμπαση. Δεκαετία 1950 Ατμόπλοιο στην Βόρεια είσοδο της ΔιώρυγαςΦωτογραφία Αρχείου ΤΑΟΛ. 1949. Εργασίες συντήρησης, εκβάθυνση της βόρειας εισόδου της Διώρυγας με απομάκρυνση της προσάμμωσης (Αμόγλωσσα).Φωτογραφία αρχείου Μ. Κρητικού. Δεκαετία 1950.0 Γλάρος έρχεται από τη νότιο είσοδο της Διώρυγας.Φωτογραφία Αρχείου Ν. Τσιρίμπαση. Δεκαετία 1950. Με την κατασκευή του εσωτερικού λιμανιού ο «Νέος Λιμήν στο Φρούριο εγκαταλείφθηκε.Φωτογραφία Αρχείου Ν Τσιρίμπαση. Δεκαετία 1950 Η σήμανση της Διώρυγας.Φωτογραφία Αρχείου Ν. Τσιρίμπαση. Δεκαετία 1950 Το «Πέραμα».Φωτογραφία Μ. Κρητικού. 1987. Η πλωτή γέφυρα στη θέση του πορθμείουΦωτογραφία αρχείου Μ. Κρητικού. 1987. Η προσάμμωση, Αμόγλωσσα, που κλείνει με τον καιρό τη βόρεια είσοδο, η Διώρυγα, ο δρόμος προς την ακαρνανική ακτή, ο δρόμος του Κάστρου, η δυτική πλευρική Διώρυγα της πόλης, ο δρόμος της ανατολικής παραλίας που διαπλατύνθηκε με επιχωμάτωση της Ανατολικής Πλευρικής Διώρυγας, η στεριά που αντικατέστησε τις Παλιές Αλυκές.
http://aromalefkadas.gr/-1688-1987/