:Ιβάρι: Το θαυμαστό
εργαστήρι της φύσης
- Κατηγορία: Τοποθεσίες
- Κυριακή, 01 Αυγούστου 2010 12:10
- Εμφανίσεις: 1585
Άρθρο του Θεόδωρου Γεωργάκη
Aπό μαθητής του Γυμνασίου Λευκάδος (δεκαετία του 60)
το ΙΒΑΡΙ του νησιού μας, μου προκαλούσε πάντα το
ενδιαφέρον, το θαυμασμό μου αλλά συνάμα και την
ανησυχία για την εξέλιξή του. Στην προσπάθειά μου
να το ακουμπήσω, διάβασα, πήρα στοιχεία τα οποία
παραθέτω και ζητώ την επιείκια των αναγνωστών.
Σ’ ένα κόσμο που τα πάντα καταρρέουν γύρω μας σαν
τραπουλόχαρτα, σε ένα πλανήτη που απελπισμένα ουρλιάζει
για βοήθεια, κι εμείς κατά την προσφιλή μας συνήθεια
κωφεύουμε, στο όμορφο νησί μας κάτι εξακολουθεί
να παραμένει ανέγγιχτο ακόμη από την ανθρώπινη
μανία καταστροφής & αναλγησίας.
Το πανέμορφο ΙΒΑΡΙ, σήμα κατατεθέν της
Λευκάδας και ένας από τους σπουδαιότερους
υγρότοπους στην Ελληνική Επικράτεια.
Πριν από 2,7 δισεκατομμύρια χρόνια η εμφάνιση
της χλωροφύλλης προκαλεί σταδιακή αύξηση
της περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο,
και αρχίζει η λειτουργία της φωτοσύνθεσης στους
πρώτους αυτότροφους οργανισμούς.
Παράλληλα με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας
δημιουργείται η στοιβάδα του όζοντος, η οποία
λειτουργεί σαν ασπίδα προστασίας για την
ανεμπόδιστη ανάπτυξη ζωής πάνω στον
πολύπαθο αυτό πλανήτη. Το νερό – το πιο
πολύτιμο συστατικό της φύσης- αρχίζει
σταδιακά να συσωρεύεται σε ποσότητες
μετά το πάγωμα της επιφάνειας της γης και
τα πρώτα οικοσυστήματα κάνουν την εμφάνισή τους
(δάση, λίμνες, ποτάμια κ.λ.π). Σε κάθε οικοσύστημα
τα έμβια όντα δεν είναι ανεξάρτητες μονάδες
μεταξύ τους. Κάθε οργανισμός από το
φυτοπλαγκτόν και το ζωοπλαγκτόν, μέχρι
τα ανώτερα θηλαστικά, αποτελεί κρίκο μιας
ζωντανής αλυσίδας και όλοι συμβιώνουν
αλληλοεξαρτώμενοι.
Η αξία ως εκ τούτου της διατήρησης της
βιοποικιλότητας έχει μεγάλη σημασία
τόσο για την ανθρωπότητα όσο και για την ευταξία
όλων των μορφών ζωής.
Η Ελλάδα διαθέτει πολύ μεγάλη ποικιλία ζώων,
φυτών, μυκήτων, φυκών, μικροοργανισμών
και οικοσυστημάτων, από τις μεγαλύτερες
στην Ευρώπη. Ευρισκόμενη στο σταυροδρόμι
τριών ηπείρων, με ποικίλη γεωμορφολογία και
μεγάλο κλιματολογικό εύρος, αλλά και με
ιδιαίτερα μακρόχρονη ιστορία συνύπαρξης του
ανθρώπου με τη φύση, έχει αποκτήσει μια
ξεχωριστή βιοποικιλότητα με ιδιαίτερες φυτικές
και ζωϊκές μορφές, αρκετές από τις οποίες
δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο.
Το Ιβάρι (ή Διβάρι) αποτελεί σύμφωνα με τη
Σύμβαση Ραμσάρ (1971)/ Natura 2000 για
τους Υγροβιότοπους Διεθνούς Σημασίας,
έναν από τους σημαντικότερους υγρότοπους
της Δυτικής Ελλάδας, χαρακτηρισμένος
ως περιοχή ιδιαίτερου κάλλους.
Η προέλευση της λέξης «Ιβάρι» οφείλεται
πιθανότατα στον εξελληνισμό της λατινικής «νιναrium»
- place of life - βασίλειο έμβυων όντων.
Kαι είναι έτσι πράγματι. Ένας επίγειος παράδεισος
που φιλοξενεί ένα σημαντικό αριθμό
σπάνιας ορνιθοπανίδας
όπως ερωδιούς, καλαμόκιρκους, θαλασσοκόρακες,
φαλαρίδες, πρασινοκέφαλες πάπιες και φυσικά γλάρους ,
γλαρόνια και πελεκάνους. Κατά τους χειμερινούς
μήνες , τη λιμνοθάλασσα επισκέπτονται για το ήπιο
κλίμα της, ολόλευκοι πανέμορφοι κύκνοι, που
λικνίζονται με χάρη στα αβαθή νερά της, σαν
να ακούν τη ξακουστή μελωδία του Τσαϊκόφσκι...
Εξίσου όμως σημαντικό είναι και το
ιχθυοπαραγωγικό στοιχείο στο ιβάρι.
Τα ψάρια που φιλοξενούνται εκεί (τσιπούρα,
λαυράκι κεφαλοειδή, χέλια , γλώσσα, σπάροι
και γωβιοί) τρέφονται και μεγαλώνουν μόνα τους,
χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Αποτελεί δε η
λιμνοθάλασσα τον κύριο χώρο εξαλίευσης μόνο
με παραδοσιακά μέσα (καλαμωτή, δίχτυα κ.λ.π).
Ξακουστό σε όλη την Ελλάδα είναι το περίφημο
αυγοτάραχο του κεφάλου (θηλυκιές μπάφες),
αφού τα ψάρια αυτά πιάνονται ζωντανά στις καλαμωτές
και οι ωοθήκες τους παραμένουν άθικτες και
αφαιρούνται αμέσως μόλις θανατωθούν τα ψάρια.
Αυτό έχει τεράστια σημασία ως προς την ποιότητα
αυτού του προϊόντος, που στον καταναλωτή πωλείται
σε τιμές που φτάνουν τα 100-120 Ε το κιλό.
Μια πραγματική πανδαισία γεύσης για τον
ουρανίσκο των απανταχού αυθεντικών γαστρονόμων.
Πέρα όμως από τα αλιευτικά προϊόντα των
ιβαρίων, υπάρχει και μία ακόμη πολύ ενδιαφέρουσα
διάστασή τους. Είναι η απαράμιλλη γραφικότητα του
φυσικού τους χώρου και τοπίου, που δένει αρμονικά
με τις παραδοσιακές κατασκευές λειτουργίας τους
καθώς και με τις καθημερινές εικόνες της ανθρώπινης
παρουσίας, όταν αυτή υπεισέρχεται με ισορροπημένο
και ήπιο τρόπο.
Τα ρηχά νερά και ιδιαίτερα αυτά των παράκτιων περιοχών
ανήκουν στους παραγωγικότερους σε βιομάζα τύπους
οικοσυστημάτων του πλανήτη. Τα ρηχά νερά προσομοιάζουν
ως μια παγίδα θρεπτικών αλάτων που πρώτα τα εκμεταλλεύονται
τα φυτά του βυθού στα οποία φτάνει εύκολα το φως και τα
οποία φωτοσυνθέτουν με έντονο ρυθμό. Το ίδιο γίνεται και
από τα μικροσκοπικά φύκη που αιωρούνται μέσα στην αβαθή
υδάτινη μάζα. Αυτός ο φυτικός οργασμός στηρίζει την διατροφή
μιας αντίστοιχα άφθονης σε είδη και πληθυσμούς
χλωρίδας και πανίδας.
Έτσι συναντάμε τη γνωστή μας αρμυρίθρα (salicornia europea),
στις όχθες της λιμνοθάλασσας, που πολλοί τη συνηθίζουν
στη διατροφή τους ως σαλάτα. Επίσης υπάρχουν
και άλλα αλόφυτα με τα χαρακτηριστικά παχιά φύλλα,
καθώς και τα νόστιμα αρμυρίκια.
Μέσα στο νερό διακρίνουμε το «μαρούλι της θάλασσας» - ulva lactula.
Στους δε γύρω λόφους που περιβάλλουν τη
λιμνοθάλασσα, συναντάμε αείφυλλη βλάστηση
μακία με σχοίνους, σπάρτα, ρείκια, γαλατσίδα,
αρωματικά ποώδη κ. άλλα.
Πόσο θαυμαστή είναι αυτή η οργασμική
παραγωγή ζωής που επιτελείται αυτόματα
από την φύση και δρα αυτοδύναμα χωρίς την
παραμικρή παρέμβαση από τον άνθρωπο που
επιτελεί ρόλο συλλέκτη των πολύτιμων αγαθών της.
Είναι συνάμα επιτακτική και ελπιδοφόρα η
διατήρηση αυτού του τόσου σημαντικού υγρότοπου
του νησιού μας, όταν την ίδια στιγμή η
βιοποικιλότητα μειώνεται παγκοσμίως και ο ρυθμός
εξαφάνισης των ειδών είναι μεγαλύτερος
από ποτέ με ταυτόχρονη μείωση των βιοτόπων τους.
Η απώλεια αυτή έχει σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση
των υπηρεσιών και των αγαθών που παρέχουν τα
οικοσυστήματα και παράλληλα, διακυβεύεται η ικανότητα
των οικοσυστημάτων να υποστηρίξουν τις μέλλουσες γενιές.
Η βιοποικιλότητα απειλείται σήμερα από τις
ραγδαίες αλλαγές που επιφέρει στον πλανήτη
μας το ανθρώπινο είδος. Ο τρόπος και η ένταση
με την οποία χρησιμοποιεί ο άνθρωπος τους
φυσικούς πόρους δημιουργούν πολυάριθμες
απειλές στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα την
εξαφάνιση ειδών, την τροποποίηση και υποβάθμιση
βιοτόπων και τη γενικότερη εξάντληση των
φυσικών πόρων.
Ευτυχώς η τωρινή κυβέρνηση, αφουγκράστηκε με
ευαισθησία και κατανόηση το πρόβλημα που
δημιουργείται και δηλώνει ξεκάθαρα με νομοθετήματα ,
την Προστασία του Περιβάλλοντος, αναγνωρίζοντας
την αξία της βιοποικιλότητας ως αναντικατάστατου
εθνικού κεφαλαίου, το οποίο δεν αποτελεί
διακοσμητικό στοιχείο, αλλά πηγή κρίσιμων
οικολογικών υπηρεσιών και υποδομών, ειδικά
στο αβέβαιο μέλλον που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή.
Με την Πράσινη Ανάπτυξη, προβλέπεται οι
περιοχές Νatura 2000, όπου τώρα κανείς δεν ξέρει
τι επιτρέπεται και τι όχι, να ενταχθούν σ’ ένα
εκσυγχρονισμένο εθνικό σύστημα προστατευόμενων
περιοχών, έτσι ώστε οι περιοχές αυτές να
αναδειχθούν σε πρότυπα περιβαλλοντικά,
βιώσιμης ανάπτυξης. Κύριος στόχος του
Νομοσχεδίου είναι η επίτευξη
αναχαίτισης της καταστροφής των δασών,
των υγροτόπων, των ακτών και του θαλάσσιου
περιβάλλοντος.
Στη Λευκάδα , όλοι οι κάτοικοι της πόλης έχουν
καταλάβει την σπουδαιότητα του θαυμαστού
πραγματικά εργαστηρίου της φύσης που συντελείται
καθημερινά μπρος στα μάτια τους και για όλους
μας το Ιβάρι έχει την εξέχουσα θέση στην καρδιά
μας και το σεβασμό που του πρέπει.
http://www.e-lefkas.gr/lefkada-places
Ευχαριστώ για την φιλοξενία
Θεόδωρος Γεωργάκης
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω
π. Δήμαρχος Ηλιούπολης
Πρόεδρος Ομίλου Προετοιμασίας Στελεχών
Αυτοδιοίκησης