ΜΝΗΜΕΣ ΣΕΙΣΜΩΝ


Μέ βάση τόν πρόσφατο σεισμό τῆςΚεφαλλωνιᾶς


πόΧαρς Παπαδάτου –Γιαννοπούλου


Ο σεισμοί στό γειτονικό μας νησί μς φέρνει αθόρμηταστόνοῦτίς δικές μας μνμες. Στήνοσίαεμαστενας γεωγραφικός χροςκαίχουμετήνδια μοίρα.Σεισμοί καί πάλι σεισμοί. Στήνοὐσίαδένσταματοῦν ποτέ. Καί πάντα ὅτανὑπάρχειἔξαρση  ἡ διάρκεια τῶνπρό-καίμετασεισμῶνσεισμῶνεἶναι μεγάλη.
Ἐπειδή ἡ ἀκολουθία μοιάζει νάεἶναιἴδιαμέαὐτήτῶνσεισμῶντοῦ 1948 σέμᾶς, καλόν εἶναινάθυμηθοῦμε λίγο τήνἐποχήαὐτή.
Ὅλοι θυμόμαστε τόν σεισμό τοῦἸουνίουtοῦ 48. Ὅλαἄρχισαν δύο μῆνεςπρίν,στίς 21Ἀπριλίουτοῦ 1948, μέἕνανπροσεισμό (5.1 ρίχτερ) ὅπως διαπιστώθηκε μιάκαίτήνἑπομένηστίς 22 Ἀπριλίουἔκανεἕνανἰσχυρότατοκατστρεπτικό, κατά τον Γαλανόπουλο σεισμό, ἐντάσεως6.6 ρίχτερ. Ἀκολούθησαν πολλοί μετασεισμοί τῶνὁποίων ὁ μεγαλύτερος ἦταν κατά τόν Γαλανόπουλο στίς30 Ἰουνίουτοῦ 1948 μέἔνταση 6.4 ρίχτερ,ἐπίσης καταστρεπτικός.Εἶναιαὐτός πού κυρίως θυμόμαστε.  Ἡ πληγεῖσα περιοχή ἦταν κυρίως ἡ δυτική πλευρά τοῦνησοῦ.Τόπρῶτο τηλεγράφημα γιάτόν σεισμό τοῦἸουνίουτοῦ1948 στάλθηκε 40 λεπτά μετά τόν σεισμό καίτό καταγράφω ὅπωςτόβρῆκαστόἀρχεῖοτοῦ πατέρα μου, παρατηρητοῦ τότε τοῦΜετεωρολογικοΣταθμοτοῦστεροσκοπείουθηνν.

«Τήν 2.20 ρανμ.μ.  σημειώθη τρομακτικός σεισμός καθαρός τεκτονικός, διαρκείας 8-10 δευτερολέπτων καίσχυροτάτηςντάσεως. Προηγήθη σχυρά βοή καίκολούθησενδόνησιςμέ καθέτους κυμάνσεις τάςποίαςπηκολούθησανριζόντιαι. Κατά τήν στιγμήν τςλλαγςτς κυμάνσεως νομίζομεντικαταποντιζόμεθα. δόνησιςτερματίσθηποτόμωςμέποτέλεσματήνκατάρρευσιντο συνόλου σχεδόν τνοκιν. Αμετασεισμικαί δονήσεις σανλαχίστηςντάσεωςκαίλίγαι. Τόκέντροντοσεισμοῦἦτο 20-25 χιλιόμετραδυτικςτς πόλεως καίντόςτς  θαλάσσης ες τρόπον στετό καταστραφέν ξλοκλήρου χωρίον Τσουκαλάδες ερέθηεςτόἐπίκεντροντοῦσεισμοῦ.
(ΠερίληψιςκθέσεωςκαθηγητοῦἸω. Παπαδάτου. Τό τηλεγράφημα διεβιβάσθη τήν 3ηνμ.μ. ουνίου 1948, διά τοῦἀσυρμάτουΝαρκαλιευτικοερισκομένουες λιμένα Λευκάδος).
Παρατηροῦμεὅτιἐπί δύο μῆνεςὑπῆρχεμιάμεγάλη σεισμική δραστηριότητα ἡὁποίαἄνοιξεμέ δύο μεγάλους σεισμούς καίἔκλεισεμέἕναἐπίσης μεγάλο καί καταστρεπτικό σεισμό, δύο μῆνες μετά.Καί πάλι τό φαινόμενο δέν σταμάτησε. Συνεχίστηκε μέ μικρότερη ἔνταση μέχρι τέλους του χρόνου.
Καίἡ διάρκεια αὐτήδένεἶναικάτι περίεργο. Ἡμελέτη τῶν παλαιοτέρων καταγραφῶνσεισμῶνμᾶς δίνει μιάἀνάλογηεἰκόνακαί μάλιστα σέ μερικές περιπτώσεις πολύ χειρότερη.Ἡ ἐφημερίδα «Ἐθνική Ψυχή», Ἀριθμ.66 τῆς 18ηςἸουλίου 1948, πού ἐκδιδότανστήν  Λευκάδα, γράφει:

«Καταστροφή
Ἡ Λευκάς, τόὡραῖον νησί μέτήνπόλιν του τήνὁμώνυμοντήνΠαλαιάνΣάντανΜαύρανἔπαψενάὑπάρχῃ. Ἐκεῖνο πού ἔμεινεεἶναιοἱ κάτοικοι πού σάν περιπλανώμενοι Ἰουδαῖοιμήἔχοντεςποῦτήν κε φαλήνκλῖναιἀπότῆς μεσημβρίας τῆς 30ηςἸουνίουἀπφράδοςἡμέρας γυρίζουν ἐδῶκαίἐκεῖμέ δάκρυα στά μάτια. Περιουσίες πούἔγινονμέ κόπους καίἱδρῶτα πολύ, χάθηκαν μέσα σέ λίγα λεπτά τῆςὥρας….»

Στιγμές ἀπόλυτηςἀπελπισίας. Καίὅσοι ζήσαμε τόνσεισμό αὐτό θυμόμαστε καλά τήνἀτμόσφαιρα. Ἀλλάὅπως πάντα ἡ ζωή συνεχίζεται.Καί ἡ Λευκάδα μετά τόπρῶτοσόκἄρχισεἀμέσωςτήνἀνασυγκρότηση.

«Σεισμός καίἀνασυγκρότηση», γιάνάεὐθυμήσουμε,ἦτανκαί ἡ ἐπιθεώρησητοῦἀειμνήστου  Σπύρου Φίλιππα  Πανάγου πού μέσα στίς δύσκολες ἐκεῖνες στιγμές,τό θέρος τοῦ 1948, ἔδωσεμιάἔνεσηαἰσιοδοξίαςκαίβοήθησε νάὑπερβεῖ ὁ κόσμος τήν κατάθλιψη.

Ἀργότεραεἴδαμεὅτι ἡ Λευκάδα δέ καταστράφηκε. 
Καίαὐτό διότι διαθέτει ἕναἀξιοπρόσεκτοἀντισεισμικό σύστημα δομήσεως τόὁποῖοἔχειτήν δυνατότητα νάἀναγεννᾶταιἀπό τ;iς στάχτες του.

Τόσο στάλιθινα σπίτια τῶνχωριῶνὅσοκαίστά σπίτια τῆς Χώρας, πού ἡ κατασκευή τους συντίθεται ἀπό δύο παράλληλες κατασκευές, μιά λίθινη καίμιά ξύλινη καίοἱὁποῖεςδροῦνἀνεξάρτητα μεταξύ τους τήνὥρατοῦσεισμοῦ, ἄντεξαν. Καί φυσικάαὐτό οφείλεται ἐπίσηςστήνἐξαιρετικήκαίεὑρηματική θεμελίωση τῶνσπιτιῶν. Ἡ ὁποίαεἶναι μοναδική στόνἑλλαδικοχῶροκαίὄχι μόνο.Καί ἡ θεμελίωση αὐτήδέν παθαίνει τίποτε.

Πολλά ἀπότά σπίτια πού ἔδειχναννάἔχουνὑποστεῖ μεγάλες ζημίες, ἐπισκευάσθηκανκαίὑπάρχουν μέχρι σήμερα καίεἶναι μαρτυρίες μιᾶςἀξιοπρόσεκτηςπαραδοσιακῆςἀντισειεμικῆςἀρχιτεκτονικῆς.
Ο παρακάτω  φωτογραφίες(http://www.britishpathe.com) ἀπότόν σεισμό του 1948 δείχνουν ὅτι ἡ Λευκάδα ἄντεξε. Κυρίως οἱ ζημίες εἶναιστά λίθινα ἰσόγειαἐνῶ ἡ ξύλινη ποντελαρισμένηἀνωδομήτάπῆγεμιά χαρά.



Ἡ κεντρική πλατεῖα
Δρόμος ὅπουτό διώροφοκαίτάδιπλανά του κτήρια ἄντεξαν. Δεξι ἡ κατάρρευση ἰσογείου.
Σοκάκκιμέ πολύ λίγες βλάβες σέ σχέση μέτό μέγεθος τοῦσειμοῦ
Τυπική βλάβη. Τό λίθινο ἰσόγειοὑπέστε βλάβες, ἡ ξύλινη κατασκευή, (ποντελάρισμακαίὄροφος) ἄντεξαν. Ἀριστεράἕνα πολύ παλιό κτίσμα δένἔπαθε τίποτε.
Ἀνεξάρτητα βέβαια ἀπότήνἐπιστημονικήἐκτίμησητῆςσεισμικῆςἐπάρκειαςοἱοἰκονομικέςἐπιπτώσειςγιάἕνα  πάμπτωχο τότε, νησί ἦταν σοβαρές.
Ἔτσιἔγινεστήν Λευκάδα τότε κάτι πού σήμερα , σέμιἀἙλλάδατῆςἀφθονίας, δέν ξέρω ἄνθάτόκαταφέρναμε.
Δημιουργήθηκε ἡ Νεάπολη. Αὐτό σημαίνει  ὅτιἔπρεπενάἀγορασθεῖ ἡ ἔκτασηἀπότό κράτος,νάχτισθοῦντά σπίτια, τάπηλόκτιστα,τάὁποία παραχωρήθηκαν ἀργότεραστούςκατοίκους.Σέμιά περίοδο πού ἡ Ἑλλάδα βρισκότανε ἀκόμησέἐμπόλεμη κατάσταση καίσέμιά κυριολεκτικά διαλελυμένη οικονομία. Αὐτή ἡ πρωτοβουλία εἶχεσάνἀποτέλεσμανάστεγασθοῦν πολλοί κάτοικοι πού δένεἶχαν στέγη καίνάἔχει γίνει σήμερα μιά πραγματικά νέα πόλη μέἐξαιρετικά πλέον καλοχτισμένα κτήρια εἴτετῆςπαραδοσιακῆςἀρχτεκτονικῆςεἴτε νέα.

Στό Σχέδιο τόἐπάνω δεξιάτμῆμα,τόπιόσκοῦροεἶναι ἡ παλιά Λευκάδα, καί κάτω ἀριστεράμέτόμαῦρο περίγραμμα, τό νέο τμῆμα, ἡ Νεάπολη, πού προστέθηκε μετά τούς σεισμούς τοῦ 1948. Σχεδόν μιά δεύτερη Λευκάδα.

Ἡ καλή κατάστσητῶν κτηρίων ἐπιβεβαιώθηκεμέτόν σεισμό τῆς 14ηςΑὐγούστουτοῦ 2003.
Σύμφωνα μέἀνακοίνωση πού ἔγινεστό5ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΓεωτεχνικῆςκαίΓεωπε­ρι­βαλ­λοντικῆςΜηχανικῆς, ΤΕΕ, Ξάνθης, 2006, ὁ σεισμός αὐτόςμέἔνταση 6,2 στήν κλίμακα Richter, «ἀποτέλεσεἕνα σεισμικό φαινόμενο ἰδιαίτερης σημασίας γιάτήν χώρα μας»,(O σεισμός της Λευκάδας (Μ=6.2, 14 Αυγ. 2003: Ισχυρή Εδαφική Κίνησηκαι Αποτίμηση του ρόλου του εδάφους).
Παρά ταῦτα πάλι ἡ  Λευκάδα ἄντεξε. Δένἐμφανιστήκαν φαινόμενασάναὐτάτῆςΚεφαλλωνιᾶςστόν πρόσφατο σεισμό. Καίτόπιόἀξειοσημέιωτοεἶναιὅτιἐνῶἔφυγαν πανικόβλητοι πολλοί Ἕλληνες τουρίστες, οἱξένοι στήν πλειοψηφία τους ἔμειναν. Διότι τά καταλύματά τους δένἔπαθαν τίποτε.
Θά πρέπει μέἔμφασηνάποῦμεὅτι οι σεισμοί εἶναιμᾶλλονἀνεύθυνοιγιάὅσαμᾶς συμβαίνουν.Ἄν προσέξουμε νάεἶναι σωστές οἱ κατασκευές μας,μποροῦμε κατά μεγάλο μέρος νάἀντιμετωπίσουμε του σεισμούς. Τά παραδοσιακά μας κτήρια στήν Χώρα ἀλλάκαίτά χωριά ζοῦν πάνω ἀπό 200 χρόνια. Καίεἶναιἀκόμηἐδῶ. Ἔστωμέἐπισκευές.
Τό νησί  δέν διαλύθηκε ποτέ ὅπως ἡ Κεφαλλωνιάκαί ἡ Ζάκυνθος στούς σεισμούς τοῦ 1953.Καίτάμέν παραδοσιακά μας κτήρια ὅπωςἀναφέραμεἔχουντήν δυνατότητα τῆςἀναγεννήσεως, τάδέ νέα κτήρια, μέτά νέα ὑλικάἔχουνἐφαρμόσεισωστά τούς ἀντισεισμικούς κανονισμούς δομήσεωςμέἀποτέλεσμανάμποροῦννάἀνθίστανταιἐπιτυχῶς.  Κάτι πού δένσυνέβεισέ πολλά κτήρια τῆςΚεφαλλωνιᾶς, ὅπωςεἴδαμε,μέἀποτέλεσμανάβλαβοῦν σημαντικά καίνάδημιουργοῦνκαίἕναἀρνητικό τουριστικό κλίμα γιά το νησί.


Τάκης Μαμαλούκας 0 συνεργάτης, ο φίλος, ο διανοούμενος του Γιάννη Αθηνιώτη Εφ. «ΛΕΥΚΑΣ» φ. 240, 18/1/1985


του Γιάννη Αθηνιώτη

Εφ. «ΛΕΥΚΑΣ» φ. 240, 18/1/1985 




Η οικία Μαμαλούκα στην οδό Άγγελου Σικελιανού, 
η οποία σήμερα έχει ανακαινισθεί
palio_spiti_lefkadas_01
















Δεν είχαμε με τον Τάκη Μαμαλούκα από τον καιρό που γειτονέψαμε
καμιά γνωριμία. Δε θυμάμαι αν λέγαμε καλημέρα.
'Εμενε στο Θαυμάσιο από πλευράς αρχιτεκτονικού
σχεδίου σπιτικό του κι ούτε οι δρόμοι δε βόλευαν
για έναν απλό χαιρετισμό.
 Η πρώτη τυπική μας γνωριμία ήταν όταν ο Κωστάκης, ο γιος του κ. Τάκη,
έπρεπε να μάθει Γαλλικά. 'Ενα λεπτότατο νήμα καθαρά προσφοράς
εργασίας μας συνέδεσε. Για μένα νήμα με την ατσά-λινη περιέλιξη
 της εμπιστοσύνης. Η τύχη, η σύμπτωση το 'φερε να συνεργαστούμε
στο Γραφείο της Τοπικής Επιτροπής Τουρισμού.
Εδώ και καμιά εικοσαριά χρόνια που η Λευκάδα
δεν είχε Τουρισμό, είχε ένα θαυμάσιο Γραφείο.
 Τώρα στερείται. Τι να γίνει;
Στον τόπο μας μη σας παραξενεύουν τα οξύμορα.

Πρόεδρος ο Τάκης Μαμαλούκας, Γραμματέας ο γράφων.
Εκεί είχα την τύχη να γνωρίσω τον άνδρα, να
συσσωρεύσω εντυπώσεις και με τις- κατοπινές
να νιώσω την ανάγκη για τούτη την επιφυλ-λίδα.
 Από κείνη τη μακρινή εποχή διέκρινα στον
 Τάκη Μαμαλούκα μια λεπτή ευαισθησία για το ωραίο
, το πρεπούμενο, τη μελέτη, τον άρτιο υπολογισμό και
 τη βαθιά σκέψη για ό,τι αφορούσε την του-ριστική
αξιοποίηση του νησιού μας. Δεν ήταν ο αυστηρός
τοπικι-στής. Δεν τον απασχολούσε το στενό περιβάλλον της πόλης μόνο.
 'Εβλεπε τη Λευκάδα σαν σύνολο.
Οραματιζότανε όλο το νησί δο-σμένο
στην τουριστική κίνηση, τη ζωή, την αξιοποίηση.
Ήθελε μ' άλλα λόγια να συντρίψει τη μάστιγα υποαπασχόληση.
 Αυτή την περίοδο ανατέμναμε ο ένας τον άλλον.
Δυστυχώς για πολλούς λόγους απεχώρησα.
0 πολιτικός δάκτυ-λος,έπαιξε το σημαντικότερο ρόλο.
 'Εχασα την επαφή με εκλεκτούς συνεργάτές.
 Η συνεργασία μας πήρε την τέλεια μορφή της όταν
 ο Τάκης Μαμαλούκας ήτανε πρόεδρος της
Εθνικής Βιβλιοθήκης. Με αφετηρία τη γνωριμία μας
 στην Επιτροπή Τουρισμού, ζήτησε να συνεργαστούμε
 στη βελτίωση του μοναδικού στην πόλη μας παραδοσιακού
 οικήματος της Βιβλιοθήκης, παράλληλα δε σ
την ε-γκατάσταση στο ισόγειο του Μεταβυζαντινού
 Μουσείου. Ουδέποτε συνεργασία πήρε τόσο τέλεια μορφή.
 Χέρια σφιγμένα σε ιδανική συνεργασία.
 Ούτε ίχνος ταπεινού εγωισμού.
 Και το Μουσείο, Χίμαιρα και όραμα, έγινε
πραγματικότητα και μόνο χάρη στον τολμητία Τάκη Μαμαλούκα.
 0 συνεργάτης με ξάφνιασε. Δεν είχα συναντήσει ποτέ τόσο με-γαλόπρεπη
συνεργασία. =επετιώνταν από βαθιά κατανόηση νου και ψυχής. Μεγάλωνε.
 Γινόντανε ποτάμι και παράσερνε στιγμές αδυναμίας
μπροστά στο όραμα της πραγματοποίησης του σκοπού.
Δεν ξέρω ποιος Οεός προσευχότανε όλη αυτή την περίοδο.
'Ολο αυτό το χρόνο του έργου ο Τάκης Μαλαούκας
δε ντύθηκε ποτέ το ντύμα της υπεροψίας της ιδιότητας του εργοδότη.
Η πα-ρουσία του στο χώρο γινότανε διακριτικά,
ευγενικά, ντυμένη το ενδιαφέρον και την περιέργεια
 για την πρόοδο του έργου. Δεν κράτησε ποτέ
αστραπές και κεραυνούς στις παλάμες.
 Μι-λούσε πάντα σαν συνεργάτης χωρίς να αναμίξει
 ποτέ κάποια φρι-χτή ιδέα ιδιότητας. Πίστευε:
Η εργοδοσία είναι αδερφή της εργασίας.
Βαθύς γνώστης του
 ότι η εργασία είναι ιερή και η ζωή αμείλικτη,
 δεν υπήρξε ποτέ ο μεμψίμοιρος, ο ταπεινός παζαρευτής,
 αλλά ο ιππότης. Καμια συνεργασία δεν ήταν τόσο απαλλαγμένη
 χρηματι-κής μικρότητας. 'Οταν τελειώσαμε, στα εγκαίνια
, δώσαμε τα χέρια και χωρίσαμε. Χωρίσαμε. Αλλά πώς;
'Εχοντας νιώσει ο ένας για τον άλλο ένα βαθύ αίσθημα φιλίας.
Κι είναι τούτη η φιλία Θείο δώρο. Προχωράει ανάμεσά μας
 με μια αταλάντευτη συνοχή. Δεν την ξαφνιάζει το ψεύτικο,
 το μικρό. Σε κάθε ευκαιρία ανεμίζει το λάβαρό της κι είναι
κάθε πτυχή του γέλιο χαρούμενης αυγής.
Ενώ ο χρόνος περνούσε και η φιλία μας έχτιζε κάστρα,
 ενώ καμαρώναμε κι οι δυο ό,τι ξεπήδησε από τη συνεργασία μας,
ήρτε έπειτ' από λίγο η αχαριστία περιβεβλημένη το νόμο
να πληγώσει το φίλο μ' ένα χρυσωμένο χάπι.
 Κι έλεγε περίπου: Ευχαριστούμε για τις μεγάλες υπηρεσίες σας
 στο χώρο της Βιβλιοθήκης και του Μουσείου αλλά η Θητεία
σας τέλειωσε. Τι παράξενος είναι ο κόσμος!
Ζητάμε το χρυσό κι όταν τον ανα-καλύψουμε λόγω βάρους
τον καταποντίζουμε. Προτιμάμε το φελ-λό.
Τι να γίνει, έχει κι αυτός τη μεγάλη αρετή (;) να πλέει
παρασυρ-μένος από αέρινες ορέξεις. Διπλώσαμε τις φτερούγες
 των οραμάτων κι ανοίξαμε τις πόρτες της ψυχής μας με το χρυσό
κλειδί της φιλίας. Με κατάλευκες φτε-ρούγες φτερουγίζουν
 οι συζητήσεις μας, με τη συντροφιά αξιόλο-γων φίλων,
μέσα σε πνευματικούς, καλλιτεχνικούς, αισθητικούς ουρανούς
 κι ας βογγάνε τα τσακάλια με το ουρλιαχτό
της απελπι-σίας. Τούτη τη φιλία την τρέφει το rnεύμα.
 Τη φωτίζει το φως του νου. Δεν κουτσαίνει.
Περπατάει σταθερά. Δεν αγγομαχάει.
Ανασαίνει ομαλά. Δεν υπάρχει φόβος να γκρεμιστεί
στην άσφαλτο, λείπει το καλντερίμι. Δεν την τρέφει
 ο υπολογισμός. Αντίθετα τη στολίζουν
τα τριαντάφυλλα από τις σέρες του κ. Τάκη.
Κι όταν ανθίζει η μιμόζα, στην καρδιά του χειμώνα,
 κι ας είναι από τη φύση της κίτρινη, έχει στους χυμούς
της το ζεστό ολοκόκκινο ζεστό αίμα της φιλίας.
Το κάθε τι έχει ανάγκη από παρότρυνση για να συνεχίσει.
 Το ντέφι της παρότρυνσης το κρατούν τα αγνά χέρια
της κυρίας Να-νάς Μαμαλούκα. Κι αντηχεί τόσο χαρούμενα!
Θαυμάσιο τούτο το ζευγάρωμα! Το στεριώνουν
δοκάρια κομμένα από τους κέδρους του Λιβάνου.
 Η Κυρία Νανά ξέρει να υφαίνει τόσο καλά το υφαντό της φιλίας!
Χρησιμοποιεί για στιμόνι την καλοσύνη της ψυχής της και για φάδι
το απροσποίητο γέλιο της. Ρίχνει πού και πού στο υφαντό κεντίδια
ευαισθησίας με τέλεια συμμετρία ρομαντικής διάθεσης.
Λένε: Ρομαντισμός, ξεπερασμένες εποχές. Ας μη γελιόμαστε 
όσο κι αν προσπαθούμε να κρυφτούμε κάπου και κάποτε σ
τη ζωή μας, κρυφά ή φανερά φυτρώνει η ρομαντική διάθεση. 
Το είπα και το επαναλαμβάνω. Κάθε φορά που υποχρεώνομαι
 να πω δυο λόγια για το διανοητή ή το γραφτό του, 
δε σκέφτηκα ποτέ να προεκταθώ πέρα από 
το στενό ατομικό περίγυρο. 0 Ρομαίν Ρολάν λέει:
 «Μη μου κλέβετε τον ήλιο». 
Πρέπει ο καθένας να γεύε-ται την άμεση εντύπωση 
ολότελα αγνή. 'Αλλο κριτική και άλλο ατμόσφαιρα γραφτού. 
0 Τάκης Μαμαλούκας Θαυμάσιος χειριστής του λόγου 
και λόγω επαγγέλματος -Δικηγόρος- απιθώνει στο χαρτί 
τις σκέψεις του με την ίδια ευκολία. 
Χρόνια διευθυντής και ιδιοκτήτης της
 εφημε-ρίδας «ΛΕΥΚΑΣ» κρατάει στο 
χέρι του τη δημοσιογραφική πένα
 κι αυτή σπιθίζει ενώνοντας λέξεις και
 νοήματα όπως σπιθίζει το ρεύμα συγκολλώντας το σίδηρο. 
'Εχει πλεονεκτήματα άπειρα. Εκεί-νο που προσωπικά 
με ενθουσιάζει είναι το λεπτό χιούμορ. Κρεμάει από
 μια κλωστή αράχνης τους τύπους του κι ενώ 
διακατεχόμαστε από το δέος ότι θα κοπεί, τους
 προσγειώνει με μαεστρία περνώντας από το δέος
 στην ευχαρίστηση παρά την επικίνδυνη περιφορά.
 Μπροστά στα Λαογραφικά του Τάκη Μαμαλούκα 
στεκόμαστε με ολάνοιχτα τα μάτια και τις υπόλοιπες 
αισθήσεις σε υπερδιέγερ-ση. 
Σχολαστική έρευνα, τέλεια απόδοση.
 Καλεί σε βοήθεια τους πάντες και τα πάντα.
 Δοκιμάζει, ερμηνεύει, συγκρίνει. 
Απ' αυτές τις ενέργειες βγαίνει το φανερό απαλλαγμένο
 από τα συσσωρεύματα του χρόνου. Η λεπτή τους πνευματική
 γλυφίδα αφαιρεί το ξένο σώμα για να μας δώσει καθαρό 
το εύρημα. Δεν κάνει κούφιες εφόδους στο χρόνο.
 Ανοίγει κλεισμένες πόρτες και βλέπουμε την καθαρή όψη. 
Η βαθιά γνώση και η απέραντη εμπειρία 
είναι τα κλειδιά της συμπάθειας.
 Ευχή μας και παράκληση η συνέχιση. 


0 κύριος Μανούδης 0 καθηγητής, Εφ. α/1 ΛΕΥΚΑΔ ΙΤΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΣ φ. 97731-10-1984 -

0 κύριος Μανούδης 0 καθηγητής, ο άνθρωπος, ο ασκητής

του Γιάννη Αθηνιώτη

Διακατεχόμενος για τον άνδρα, από απέραντο σεβασμό και βαθύ
αίσθημα εκτίμηση, Θα τολμήσω, μεριάζοντας το φόβο μήπως
προ-σκρούσω στην ταπεινοφροσύνη, μη χαθώ στο δαίδαλο της
 άθελης πλάνης, αγκαλιάζοντας το καθήκον, ωθούμενος από
το μαστίγωμα της επιτακτικής υποχρέωσης, να επιχειρήσω,
με βαθιά συναίσθηση της ανεπάρκειάς μου, όχι να γίνω ανατόμος
 χαρακτήρα και συναι-σθημάτων, αλλά ξεφεύγοντας από τα
 δεσμά της σκοτεινής αχαρι-στίας και ακολουθώντας τον
 ολόφωτο δρόμο του επιβεβλημένου καθήκοντος ν' απιθώσω
στο χαρτί το ταπεινό μου πιστεύω για τον Καθηγητή μου,
τον Ά νθρωπο, τον Ασκητή Μανούδη. Να χαράξω απλά,
με λίγα λόγια, ένα φαντούμενο σκίτσο, πρώτα για δική μου
 ανάταση φυσική στο χώρο της ηρεμίας, κι έπειτα για να δώσω
ένα ζωντανό παράδειγμα για μίμηση προσφορά στο συνάνθρωπο.
Το ν' αποκρύπτεις την αρετή, έστω λακωνικά με δυο λόγια
 μ' ένα εύγε, όχι για να γίνεις ευχάριστος, αλλά για να αναφωνήσεις:
«Μη στέκεστε αδιάφοροι μπροστά σε κείνους που με μοναδικό
και υ-πέροχο τρόπο δίνουν υψηλά δείγματα ακλόνητης πίστης
 και παρα-δειγματικής αφοσίωσης στην ανθρωπιά» τούτο δεν
ενεργεί ευεργετικά σε κείνους που απευθυνόμαστε μα σε μας
 που δεν μπορούμε ν αγγίξουμε την αρετή και μένουμε πάντα
με τα μάτια κλειστά μπροστά στη δάδα της αλήθειας.
Είχα την τύχη από τον πρώτο χρόνο στη Μέση Εκπαίδευση
 να έχω καθηγητή μου τον κ. Μανούδη. Τούτη η επαφή
κράτησε μέχρι το τέλος -tιυτής της μαθητείας.
 Η- μνήμη αυτός ο ακούραστος Ατλας εντυπώσεων,
 φέρνει πάντΤι μπροστά Ιου ολοζώντανες τις αναμνήσεις
της εφηβικής ηλικίας. Λαμπικαρισμένες από το χρόνο και
 ώριμη κρίση με υποχρεώνουν να ομολογήσω ότι
ο κ. Μανούδης γεννήθηκε προικισμένος με συναίσθηση
 της ύπαρξης του τέλειου. Από τη νεανική του ηλικία
 ήτανε μια ευγενική φυσιογνωμία, μια ακριβοδίκαιη προσωπικότητα.
"Εκανε να φωλιάζει στην παιδική ψυ-χή η εμπιστοσύνη.
"Εντυνε τον καθένα με την ευγένεια, το σεμνό λόγο και
 τη φιλοσοφημένη συμβουλή. Δεν πίστευε σε ρουσφετο-λογικές
 Θεότητες. Υπηρετούσε το δίκιο. Το άριστα και η μονάδα
του καθηγητή Μανούδη δεν ήταν δημιούργημα ευνοϊκής
 διάθεσης ή προκατάληψης, αλλά κάτι που από πριν ο μαθητής
 είχε γράψει μόνος του στο βαθμολόγιο. Οσο κι αν τα χρόνια
 περνούσαν η συνείδησή του χαμογελούσε με το χαμόγελο της
 ηρεμίας. Δεν ορθώθηκε ποτέ μπροστά του η αμφιβολία για να
ερυθριάσει με τις αντανακλάσεις του ενόχου. Ποιο είναι εκείνο
 που ωφελεί και ποιο είναι εκείνο που βλάπτει.
 "Ητανε σίγουρος ότι και ένα μικρό σφάλμα κρύβει πελώρια φρίκη.
Δεν ήταν πυρπολητής αθώων ψυχών, δήμιος του παιδικού κόσμου.
 Πάντα άγγιζε την καρδιά για να τη χαϊδέψει
και όχι για να τη δαγκάσει. Η καθηγητική ζωή του
Μανούδη ήτανε το ζεστό καλο-καίρι, ο ήρεμος ύπνος
 συνοδευόμενος από το γλυκό νανούρισμα της συνείδησης.
Και όμως τούτον τον άνδρα τον χτύπησε
 ο δολερός βοριάς με ύπουλο χτύπημα.
 'Οταν του αφαίρεσαν την τήβεννο του καθηγητή,
όταν είδε το βάραθρο της αδικίας να χάσκει
μπροστά του, καβάλησε το πέρα στικό σύγνεφο
της σιωπής χωρίς να σταθεί να περιεργαστεί το
χάος της δόλιας σκέψης, και θριαμβευτής πάτησε
τη δύσβατη λεωφόρο του απλού ανθρώπου.
Σιωπηλός, ευγενής υπερήφανος περιέφερε
 με αξιοπρέπεια το μεγαλείο του αδικημένου,
κρύβοντας κάτω από χαμόγελα τα πιο παράξενα
συναισθήματα.
 Εκάλυπτε ακόμα και το POUR0U01(γιατί)
μετα λόγια του Σούμαν: «Αν κάποιος
είναι κακός πρέπει όλοι να γινόμαστε κακοί».
 Εδώ το μολύβι σταματάει να σκιτσάρει και ο
 λογισμός ρωτάει.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι
με τόση συναίσθηση του τέλειου; Μια
φωνή απαντάει: =εκίνησε από το τέλειο
 για να φτάσει στο ανέφι-κτο. Αντίστροφο φαινόμενο
 Τούτη η τελειότητα τον οδήγησε στον ασκητισμό.
"Ενας πρωτότυπος ασκητής. Ασκήτεψε μέσα στη σκήτη
της κοινωνίας χωρίς να επηρεαστεί χωρίς να δηλητηριαστεί.
 Η σει-ρήνα ζωή τον άφησε ανεπηρέαστο.
Ακούμπησε ανάλαφρα το χέρι στο σταυρό, σήκωσε τα μάτια για λίγο,
γεμάτα ταπεινοφροσύνη και ψιθύρισε: «Ας μου επιτραπεί να
 έχω για σκήτη μου την κοινωνία. Αν περάσω αλώβητος...»
Και πέρασε! Ο απλός άνθρωπος έμεινε άφωνος καθώς
περνούσε αδιάφορος για την άδικη καταδίκη του.
 0 κόσμος λαχανιασμένος κοίταζε άπληστα από το
βάθος του ψυχικού του σκοταδιού πλέ-κοντας
μόνο εγκώμια δίχως να ανατρέψει υψώνοντας
φωνή δια-μαρτυρίας. Πέρασε μόνος τον κύκλο
ης κόλασης που λέγεται αχαριστία.
 Τώρα ολύμπιος περιφρονώντας τους φόβους
και τους ενδοια-σμούς χύνοντας γύρω του φως
καλωσύνης τυφλώνει τη ζοφερή ψευτιά.
Διαβαίνει ανάμεσά μας και περιμένουμε
την καλημέρα του σαν μεταλάβή. Πάλεψε.
Κι ακόμα παλεύει, πάντα ορτός μέσα στη σκήτη του.
 Με την πάλη του σύντριψε Τιτάνες
για να μας χαρίσει τον άριστο Καθηγητή,
τον τέλειο "Ανθρωπο,
τον πρωτόγνωρο Ασκητή.
"Επαθλό του, ο απέραντος σεβασμός μας.

Εφ. α/1 ΕΥΚΑΔ ΙΤΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΣ φ. 97731-10-1984
-


Χοροί Νησιών Ιονίου http://paroutsas.jmc.gr/dances/ionio





Νησιά Ιονίου - Γενικά
Επτάνησα ή Ιόνια νησιά ονομάζεται το συγκρότημα νησιών στα δυτικά 
της ηπειρωτικής Ελλάδας, στο Ιόνιο πέλαγος, που περιλαμβάνει 
τα νησιά Κέρκυρα, Λευκάδα, Κεφαλονιά, Ιθάκη, Ζάκυνθο, Παξούς
 και Κύθηρα. Το τελευταίο βρίσκεται στη νότια πλευρά του 
ακρωτηρίου Μαλέας της Πελοποννήσου και υπάγεται σήμερα στην
 επαρχία Πειραιά του νομού Αττικής. Γύρω όμως από τα βασικά
 αυτά νησιά υπάρχει ένα πλήθος ακόμα από μικρότερα νησάκια.


 









Τα Επτάνησα αποσπάστηκαν από τον κορμό της δυτικής
ηπειρωτικής Ελλάδας κατά την περίοδο που δημιουργήθηκε
 το μεγάλο παράκτιο ρήγμα του Ιονίου πελάγους, με την καταβύθιση
του εδάφους που ήταν στο ενδιάμεσο. Οι ακτές είναι απόκρημνες
 σε πολλά μέρη και το έδαφος ορεινό και ημιορεινό στη
μεγαλύτερή του έκταση. Το κλίμα τους είναι μεσογειακό
. Ο χειμώνας είναι μαλακός, το καλοκαίρι δροσερό, το
φθινόπωρο βροχερό, η νέφωση μικρή και η ηλιοφάνεια μεγάλη.
Κατά τη  βυζαντινή περίοδο αποτελούσαν τμήμα της 
Αυτοκρατορίας, αλλά, όπως και παλαιότερα, καθένα από τα 
νησιά ακολουθούσε τη δική του ιστορία. Ιδιαίτερη 
ιστορική και πολιτιστική ενότητα αποτέλεσαν από το 
15ο αι. μ.Χ. με την κατάκτησή τους από τους Βενετούς 
Σταυροφόρους.
















Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας στα Επτάνησα έγιναν
 σκληροί κοινωνικοί αγώνες και οι ιδέες της Γαλλικής
 Επανάστασης βρήκαν έδαφος κατάλληλο για να αναπτυχθούν.
  Το 1815 ανακηρύχτηκαν σε ανεξάρτητο κράτος με το όνομα
"Ηνωμένα κράτη των Ιονίων νήσων", κάτω από την άμεση και
αποκλειστική προστασία της Αγγλίας. Οι Επτανήσιοι από την
πρώτη στιγμή αντέδρασαν σ' αυτή τη νέα κατοχή, που τους
επιβλήθηκε με το πρόσχημα της προστασίας και άρχισαν
αγώνα εναντίον των Άγγλων, που κορυφώθηκε
 το 1848 και εξελίχτηκε σε εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.
Στην αρχή οι Άγγλοι επιχείρησαν να καταπνίξουν το
κίνημα με φυλακίσεις, εξορίες και απαγχονισμούς.
 Όταν όμως διαπίστωσαν ότι με τις μεθόδους αυτές δε
θα μπορούσαν να κρατήσουν τα Επτάνησα., τα παραχώρησαν
στην Ελλάδα με την ευκαιρία της ενθρόνισης του Γεωργίου Α΄ (1864).
Από τότε τα Επτάνησα ακολούθησαν την κοινή ελληνική κοινωνική
και πολιτική εξέλιξη.
Ο επτανησιακός πολιτισμός, κάτω από την επίδραση κατακτητών
 με πολιτιστικό επίπεδο ανώτερο από των Τούρκων κατακτητών
 της υπόλοιπης Ελλάδας, δεν ανακόπηκε ούτε στιγμή. 
Αντίθετα γνώρισε ακμή την ώρα που το τουρκοκρατούμενο
 έθνος βρισκόταν κάτω από πυκνό σκότος αμάθειας. 
Ο πολιτισμός αυτός αποτυπώθηκε κυρίως στην επτανησιακή
 λογοτεχνία, ζωγραφική και μουσική.


















Η δυτική και κυρίως η ιταλική επίδραση επηρέασε και τη
 μουσική ανάπτυξη των Επτανήσων. Η επτανησιακή καντάδα,
που διαφέρει τελείως από τα δημοτικά τραγούδια της υπόλοιπης
Ελλάδας, χρωστά τη δομή της μελωδίας της στις ιταλικές επιδράσεις.
 Και σε μια εποχή, που στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα
 ήταν ανύπαρκτη κάθε μουσική
 δραστηριότητα, εδώ εμφανίστηκε η πρώτη ελληνική
έντεχνη μουσική και δημιούργησε παράδοση, πάνω στην
οποία στηρίχτηκε αργότερα η νεοελληνική μουσική.
Οι κυριότεροι εκπρόσωποι της επτανησιακής σχολής ήταν
 ο Νικόλαος Μάντζαρος, που μελοποίησε τον Ύμνο εις την
Ελευθερία του  Δ. Σολωμού, ο Σπύρος Σαμάρας,
ο Παύλος Καρρέρ και ο Σπύρος Ξύνδας.


Η έκπληξη στα Επτάνησα είναι η Λευκάδα 
που   η μουσική και οι χοροί της είναι
 επηρεασμένα από την γειτνίασή της 
με την Ήπειρο.
 Βασικότεροι χοροί της είναι
 ο συρτός, ο τσάμικος, 
χοροί τύπου στα τρία, 
ο σταυρωτός,  ο τοπικός μπάλλος  
και γενικά διμερείς χοροί με το πρώτο 
μέρος τους δομημένο σε ρυθμό 4/8 
και το δεύτερο στα 2/4 και σε γοργότερο
 τέμπο.















Η Κέρκυρα είναι το νησί που δέχτηκε σε μεγαλύτερο βαθμό τη
 δυτική επίδραση. Οι χοροί της – ως επί το πλείστον 
 γυναικείοι – συρτοί και κυκλικοί παίρνουν το όνομά τους 
από τον τόπο προέλευσης τους  ή από το τραγούδι που τους συνοδεύει.
 Η Ζάκυνθος νησί με πλούσια μουσική και χορευτική παράδοση,
 φέρνει έκδηλες συνάφειες με το δυτικό πολιτισμό εξαιτίας της
γειτνίασης με την Ιταλία και των αντίστοιχων κατοχών από τους
Βενετσιάνους, τους Γάλλους και τους Άγγλους. Τα τραγούδια της
 ονομάζονται «αρέκιες» και έχουν τις ρίζες τους στην Αρχαία
 και Βυζαντινή Ελλάδα. Τα αγροτικά της τραγούδια
σε γρήγορο ρυθμό και χορεύονται με τους αντιστοίχους
λαϊκούς χορούς.
 Παρ’ όλο που η Ζάκυνθος στη Χώρα, δέχτηκε 
τις πολιτιστικές επιδράσεις της Δύσης, 
όπως π.χ. την καντάδα στο τραγούδι της, τις 
καντρίλιες, το βαλς, την πόλκα και τη μαζούρκα 
στους χορούς της, στα ορεινά χωριά της 
διατηρήθηκαν οι παραδοσιακές μορφές του πολιτισμού της.
Σ’ αυτό βοήθησε και η κατώτερη κοινωνική
 τάξη (ποπολάροι) από τις τρεις του νησιού, 
της οποίας μορφή ψυχαγωγίας και δεσμός 
συνοχής και επικοινωνίας αποτελούσε
 πάντα η ντόπια λαϊκή μουσικο-χορευτική  παράδοση.















Χαρακτηριστικότεροι χοροί της είναι ο συρτός Ζακυνθινός,
 που χορεύεται απλούστερα στα ορεινά και πιο σύνθετα 
στα πεδινά μέρη του νησιού, η άμοιρη, κυκλικός μιμητικός
 και σατυρικός χορός οποίος εντάσσεται στα δρώμενα 
της αποκριάς παράλληλα με τις  «ομιλίες», τις μοναδικές 
αυτές Ζακυνθινές θεατρικές πα
ραστάσεις. Άλλος χορός είναι ο σταυρωτός, μια παραλλαγή 
του Ζακυνθινού Συρτού, ο κυνηγός
ο μεγάλοςΖακυνθινός ή γέρανος, χορός 
ιδιαίτερα των ψηλών κοινωνικών τάξεων 
και ο Γιαργητός, ανδρικός χορός των χωρικών 
ο οποίος υπάγεται στα δρώμενα Στη συνέχεια ακολουθεί 
ένα μικρό δείγμα των χορών του Ιονίου, που συμπληρώνουν
 την μικρή αυτή περιδιάβαση στην Ελλάδα, τους ρυθμούς και τις μουσικές της.



Μηλιά

Γυναικείος χορός που σήμερα έχει
 καθιερωθεί να χορεύεται και από άνδρες.
 Είναι ο αντιπροσωπευτικός χορός της 
Λευκάδας και έχει πάρει το όνομά του 
από τα λόγια του τραγουδιού με το
 οποίο χορεύεται.
Είναι ο χορός που συνηθίζεται να χορεύεται 
σε ώρες χαράς και κεφιού. 
Τα παλιότερα χρόνια χορεύονταν σε κάθε
 γάμο και μάλιστα πολλές φορές 
χωρίς να συνοδεύεται από μουσικά 
όργανα αλλά μόνο από το τραγούδι των 
ίδιων των χορευτών. 
Ο χορός αποτελείται από 2 μέρη:

Μέρος Α΄

1: Το δεξί προς τη φορά σουστάροντας.

 2:  Το αριστερό προς τη φορά σταυρωτά πίσω από το δεξί.

3:  Το δεξί πατάει στη φορά σουστάροντας. 

4:  Το αριστερό σταυρώνει λίγο πάνω από το δεξί και πατάει στα δάχτυλα, ενώ το δεξί κάνει ανάπαλση. 

5:  Το αριστερό σουστάρει και πατάει αντίθετα στη φορά. 

6: Το δεξί σταυρώνει λίγο πάνω από το αριστερό και πατάει στα δάχτυλα ενώ το αριστερό εκτελεί ανάπαλση. 

7:  Το δεξί πατάει στα δάχτυλα λίγο πίσω, ενώ το αριστερό έρχεται ελαφρά λυγισμένο δίπλα στο δεξί.

 8:  Το αριστερό σταυρώνει  πίσω από το δεξί και πατάει στα δάχτυλα, ενώ το δεξί ανασηκώνεται. 

9: Το δεξί πατάει μπροστά στη θέση του, ενώ το αριστερό πίσω, ανασηκώνεται. 

10:  Το αριστερό πατάει με όλο το πέλμα στο κέντρο. 

11-12:  Το δεξί σταυρώνει λίγο πάνω από το αριστερό και πατάει με τα δάχτυλα στο κέντρο του κύκλου, ενώ το δεξί παραμένει στη θέση του μπροστά, σταυρωμένο. Εκτελούμε ταυτόχρονα σουστάρισμα στο αριστερό.

13:  Το δεξί σταυρώνει πίσω από το αριστερό και πατάει με όλο το πέλμα.

 14:  Το αριστερό σταυρώνει πίσω από το δεξί και πατάει με όλο το πέλμα. 

15:  Το δεξί πατάει στη φορά με όλο το πέλμα στη διάσταση. 

16:  Το αριστερό σταυρώνει λίγο πάνω από το δεξί και πατάει με τα δάχτυλα 

17:  Το αριστερό πατάει αντίθετα στη φορά με όλο το πέλμα σε διάσταση. 

18:  Το δεξί σταυρώνει λίγο πάνω από το αριστερό και πατάει στα δάχτυλα.

Μέρος Β΄
1: Το δεξί πόδι στη φορά, ενώ το αριστερό έρχεται λυγισμένο δίπλα του.
2:  Το αριστερό πατάει με τα δάκτυλα στη θέση του, ενώ το δεξί ανασηκώνεται.
3: Το δεξί με όλο το πέλμα μπροστά ση θέση του, ενώ ανασηκώνεται η φτέρνα του αριστερού.
4: Το αριστερό πατάει με όλο το πέλμα στο κέντρο ενώ το δεξί έρχεται σε άρση λυγισμένο και σταυρώνει πίσω του.
5: Το δεξί πίσω, στα δάχτυλα.
6: Το αριστερό πίσω, στα δάχτυλα.
7-12:  Τα αντίστοιχα βήματα του Καλαματιανού.

























Μπάλος Λευκάδας

 Χορεύεται στη Λευκάδα από άνδρες και γυναίκες. Η λαβή είναι από τις παλάμες με λυγισμένους τους αγκώνες. Ο χορός έχει δύο μέρη.



Α Μέρος (με λαβή)
Χορεύονται 4 φορές τα βήματα του Καλαματιανού σε κύκλο. 
Β΄ Μέρος (ελεύθερα)
Οι άνδρες έχουν τα χέρια πίσω από τη μέση.
Αρχική Θέση: Το δεξί σταυρώνει στο αριστερό και ακουμπά κάτω στη μύτη.
1 : Κίνηση του δεξιού ποδιού και ελαφρό κτύπημα μ’ αυτό του εδάφους από πίσω προς τα εμπρός και άρση με μέτωπο του σώματος προς τα αριστερά.
2 : Αναπήδηση στο αριστερό πόδι με αιώρηση του δεξιού ποδιού και συγχρόνως στροφή του σώματος δεξιά.
3 :  Το δεξί πόδι κάτω.
4 :  Το αριστερό εκτελεί την κίνηση 1.
5 :  Το αριστερό εκτελεί την κίνηση 2.
6 : Το αριστερό πατά κάτω.
Τα βήματα αυτά επαναλαμβάνονται συνολικά 9 φορές. Στη συνέχεια ακολουθεί καλαματιανός και μετά τα ελεύθερα βήματα και πάλι.