Τα πάθη του Λιναριού.

 Τραβάει όποιος περνάει τα πάνδεινα και δέχεται

ανηλεώς χτυπήματα από τη μοίρα

Νίκος Ασπρογέρακας, φιλόλογος

Ποια είναι όμως τα «πάθη» του λιναριού με το οποίο παρομοιάζεται ο βασανιζόμενος άνθρωπος; Το χωράφι στο οποίο θα σπαρθεί, το μήνα που διανύουμε, τον Οκτώβρη, πρέπει να οργωθεί τρεις φορές. Πρέπει να βοτανιστεί (να αφαιρεθούν τα αγριόχορτα).Το φυτό να ξεριζωθεί όχι να θεριστεί, να τιναχτεί το χώμα από τις ρίζες του, τα χερόβολα να γίνουν δεμάτια. Να λιαστούν για να ξεραθούν και να αφαιρεθεί ο λιναρόσπορος. Στη συνέχεια οι ράπες να βυθιστούν 10-15 μέρες στο νερό (στις λόμπες, λινοβρόχια). Και πάλι να στεγνώσουν στον ήλιο για 15 μέρες, ώστε να διαχωριστούν οι κλωστικές ίνες από το εσωτερικό ξυλώδες τμήμα.

ανθισμένο λινάρι το Μάη

Θα ακολουθήσει το μαγκάνισμα με το μάγκανο, που θα συνθλίψει τα στελέχη του φυτού, τα οποία θα αποβάλουν το ξυλώδες τμήμα τους για να παραμείνουν οι ίνες. Οι ίνες θα λαναριστούν, θα τις γνέσει η ρόκα και οι κλωστές θα μπουν στον αργαλειό για να υφανθούν. Τα υφάσματα θα γίνουν λινοσέντονα, εσώρουχα των ανδρών, γυναικείες πουκαμίσες, προσόψια κ.ά. Με λινή πετσέτα (λέντιον) διαζωσμένος κατά το μυστικό δείπνο ο Ιησούς έπλυνε τα πόδια των μαθητών του (Κατά Ιωάννην ΙΓ, 4).

Η πιο δύσκολη και κουραστική διαδικασία ήταν το μαγκάνισμα. Γιατί έπρεπε να γίνει τα πιο ζεστά καλοκαιριάτικα μεσημέρια. Βαριά εργασία όπως το σκάψιμο, λέει μια γνωστή θιακιώτικη ρήση: «Ο μάγκανος και το τσαπί είν΄ αδελφοί του

χάρου». Κατά το μαγκάνισμα έσπαγε το εσωτερικό ξυλώδες τμήμα του λιναριού και με το τίναγμα πάνω στο μάγκανο θρυμματιζόμενο έπεφτε κάτω και έμεναν μόνο οι καθαρές ίνες του, που θα μετατραπούν έπειτα σε κλωστή

                                            

Καλοκαίρι του 1956. Ώρες ημίσκυφτη στο μαγκάνι της η μάνα μου χτυπώντας ρυθμικά με το δεξί της το πανωμάγκανο πάνω στο σταθερό κατωμάγκανο και διευθύνοντας με το άλλο το χερόβολο του λιναριού ανάμεσα στα δόντια. Σκίαστρο το σεντόνι. Τα πάθη του λιναριού και…..πάθη των γονιών μας.

Και ως επίλογο για όσους αγαπούν τη γλώσσα: Ποιος να φανταστεί ότι το λινάρι θα μας χάριζε το… γλέντι. «Εκ-λέντιον» ήταν το τέλος της κοπιώδους ύφανσης του λινού, που συνοδευόταν από χαρές και ξεφάντωμα (<εξυφάντωση). Τη λέξη οικειοποιήθηκαν οι Τούρκοι (eglenti) και από αυτούς την επανακτήσαμε εμείς (αντιδάνειο): γλέντι, γλεντζές κλπ. Έτσι το λινάρι δε μας φόρτωσε μόνο παθήματα αλλά (λεκτικά) και χαρές

Νίκος Ασπρογέρακας, φιλόλογος