Dörpfeld ή Doerpfeld αλλά όχι Derpfeld

Πρόκειται, ως γνωστόν, για το μεγάλο Γερμανό αρχαιολόγο Wilhelm Dörpfeld (Γουλιέλμος Νταίρπφελντ), ο οποίος αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του σε ανασκαφές στη Λευκάδα -εδώ πέθανε στις 25 Απρίλη 1940 όπου βρίσκεται και ο τάφος του στη χερσόνησο της Αγιάς Κυριακής απέναντι από το Νυδρί- ελπίζοντας ότι έτσι θα μπορέσει να ενισχύσει ή και να αποδείξει ακόμη τη θεωρία του περί Ομηρικής Ιθάκης, ότι δηλαδή, όταν ο Όμηρος έβαζε τον Οδυσσέα να περιγράφει στους Φαίακες το νησί του, στους  παρακάτω στίχους της Οδύσσειας, είχε κατά νου του το σημερινό νησί της Λευκάδας.
21ναιετάω δ᾽ Ἰθάκην ἐυδείελον· ἐν δ᾽   ὄρος αὐτῇ
Νήριτον εἰνοσίφυλλον, ἀριπρεπές· ἀμφὶ δὲ νῆσοι
πολλαὶ ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσιν,
Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος.
25αὐτὴ δὲ χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἰν ἁλὶ κεῖται
πρὸς ζόφον, αἱ δέ τ᾽   ἄνευθε πρὸς ἠῶ τ᾽   ἠέλιόν τε,
τρηχεῖ᾽, ἀλλ᾽  ἀγαθὴ κουροτρόφος· οὔ τοι ἐγώ γε
ἧς γαίης δύναμαι γλυκερώτερον ἄλλο ἰδέσθαι.
Οδύσσεια ραψωδία ι, στ. 21-28
odos_doerpfeld_lefkadaΗ πιο πάνω πινακίδα ονοματοθεσίας οδού αφιερωμένης στον Νταίρπφελντ, που είδα στην πόλη της Λευκάδας, είναι γραμμένη λάθος  κατά την άποψή μου: το σωστό θα ήταν Dörpfeld ( ή Doerpfeld), αλλά όχι Derpfeld. Θα έπρεπε να είχε διατηρηθεί  η ορθογραφία του ονόματος.  Δώστε σε μια μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο τις δύο ονομασίες -Dörpfeld  και Derpfeld- και δείτε τα αποτελέσματα. Στη δεύτερη περίπτωση θα σας βγάλει μερικές σελίδες, αλλά οι περισσότερες έχουν να κάνουν μόνο με τον “Derpfeld της Λευκάδας” ενώ στην πρώτη περίπτωση θα δείτε πολλαπλάσιες σελίδες  -ξενόγλωσσες φυσικά- με στοιχεία από τη ζωή και το έργο του μεγάλου αρχαιολόγου.
Τώρα πως το Wilhelm έγινε από παλιά Γουλιέλμος, σε μια εποχή που ήταν κανόνας ο εξελληνισμός των κύριων ονομάτων, δεν μπορώ να εξηγήσω. Κατά τον μακαρίτη τον πατέρα μου -τώρα που θυμάμαι- και σύμφωνα με τους δικούς του κανόνες θα έπρεπε να λέγεται Βιλχεμίνος – από το Βίλχελμ (Wilhelm). Φρόντιζε πάντα να εξελληνίζει, κατά το δικό του τρόπο,  όλα τα ξενόγλωσσα ονόματα, τα γερμανικά κυρίως, μιας και έζησε πολλά χρόνια μετανάστης στη Γερμανία. Έτσι το σοσιαλδημοκράτη καγγελάριο της Γερμανίας Σμιτ (Helmut Schmidt), τον είχε κάνει Σμίτη, αργότερα ήλθε ο δικός μας ο Σημίτης, αλλά και οι δύο ως ακραιφνείς εκπρόσωποι της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας τις ίδιες πάνω κάτω πολύτιμες υπηρεσίες πρόσφεραν στο σύστημα. Ο Γκορμπατσόφ πάλι είχε γίνει Γκορμπατσόφης κ.ο.κ.
3 σχόλια
Filed under Ανορθογραφίες, Λευκάδα, Περί Ομηρικής Ιθάκης
BY  | ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ 18, 2008 · 11:54 ΜΜ

Παρουσίαση του τόμου των Πρακτικών του Διεθνούς Συνεδρίου προς τιμήν του Wilhelm Dörpfeld

Πριν δύο χρόνια, τον Αύγουστο 2006, το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκαδίων είχε αφιερώσει τις καθιερωμένες κάθε χρόνο Γιορτές Λόγου στο μεγάλο Γερμανό αρχαιολόγο Γουλιέλμο Νταίρπφελντ (Wilhelm Dörpfeld). Για το σκοπό αυτό είχε διοργανώσει υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού διεθνές Συνέδριο με τη συμμετοχή επιστημόνων αναγνωρισμένου κύρους, κυρίως από τη Γερμανία και την Ελλάδα.
Έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο για την έκδοση σε βιβλίο από τον εκδοτικό οίκο “Περί τεχνών” των Πρακτικών αυτού του Διεθνούς Συνεδρίου, όπου παρουσιάζονται οι ομιλίες των συνέδρων στη γλώσσα του ομιλητού με περιλήψεις στις άλλες δύο γλώσσες του συνεδρίου (Ελληνικά, Γερμανικά, Αγγλικά).
Το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκάδας, που είχε και την ευθύνη για την έκδοση των Πρακτικών του Συνεδρίου, παρουσιάζει την Παρασκευή 19.12.2008, ώρα 19.30, στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λευκαδίων, τον τόμο των Πρακτικών του Συνεδρίου καθώς και έκθεση φωτογραφίας από το ανασκαφικό έργο και τα ταξίδια του Γουλιέλμου Νταίρπφελντ.
Ημερομηνία:Παρασκευή, 19 Δεκεμβρίου 2008
Ώρα:19.30
Χώρος:Αίθουσα Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λευκαδίων
Περιοχή:Λευκάδα
Θέμα:Παρουσίαση βιβλίου (Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου προς τιμήν του Wilhelm Dörpfeld), Έκθεση Φωτογραφίας
Οργανωτής:Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκαδίων
doerpfeld_synedrio
Γράψτε ένα σχόλιο
Filed under Εκδηλώσεις, Λευκάδα, Περί Ομηρικής Ιθάκης
BY  | ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ 7, 2008 · 12:49 ΜΜ

BY  | ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ 3, 2008 · 9:59 ΜΜ

Εκδόθηκαν σε βιβλίο τα Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου (Αύγουστος 2006, Λευκάδα) προς τιμήν του Dörpfeld

Πριν δύο χρόνια, τον Αύγουστο 2006, το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκαδίων είχε αφιερώσει τις καθιερωμένες κάθε χρόνο Γιορτές Λόγου στο μεγάλο Γερμανό αρχαιολόγο Γουλιέλμο Νταίρπφελντ (Wilhelm Dörpfeld). Για το σκοπό αυτό είχε διοργανώσει υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού διεθνές Συνέδριο με τη συμμετοχή επιστημόνων αναγνωρισμένου κύρους, κυρίως από τη Γερμανία και την Ελλάδα. Ο Νταίρπφελντ ως γνωστόν είχε αναλώσει μεγάλο μέρος της ζωής του ανασκάπτοντας στις αρχές του περασμένου αιώνα διάφορες περιοχές του νησιού μας, με σκοπό να τεκμηριώσει τη γνωστή θεωρία του για την Ομηρική Ιθάκη. Αποτέλεσμα των ανασκαφών αυτών ήταν μεταξύ άλλων η ανακάλυψη των “βασιλικών” τάφων στο Στενό του Νυδριού -ανάγονται στην Πρώιμη (3200-1900 π.Χ.) και στις αρχές της Μέσης Εποχής του Χαλκού (1900-1600 π.Χ.)- με πλούσια κτερίσματα που έριξαν άπλετο φως στην προϊστορία του τόπου μας.
Από τις ανασκαφ�ς του Νταίρπφελντ στο Νυδρί. Ο άνδρας με το καπ�λο που στ�κεται όρθιος πάνω στον κυκλικό τάφο R 12 είναι ο Νταίρπφελντ
Από τις ανασκαφές του Νταίρπφελντ στο Νυδρί Λευκάδας. Ο άνδρας με το καπέλο που στέκεται όρθιος πάνω στον κυκλικό τάφο R 12 είναι ο Νταίρπφελντ
Πριν λίγο καιρό, με την ευθύνη του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λευκαδίων, εκδόθηκαν σε βιβλίο από τον εκδοτικό οίκο “Περί τεχνών” τα Πρακτικά αυτού του Διεθνούς Συνεδρίου. Είδα την καλαίσθητη και πολυσέλιδη έκδοση στο βιβλιοπωλείο του Τσιρίμπαση στην πόλη της Λευκάδας. Πρόκειται για μια υψηλού επιστημονικού επιπέδου έκδοση, που σίγουρα προάγει την έρευνα και εμπλουτίζει τη σχετική βιβλιογραφία. Το μόνο αρνητικό ίσως η κάπως τσουχτερή τιμή του βιβλίου που με απότρεψε προς το παρόν να το αγοράσω.
Οι ομιλίες των συνέδρων παρουσιάζονται στη γλώσσα του ομιλητού με περιλήψεις στις άλλες δύο γλώσσες του συνεδρίου (Ελληνικά, Γερμανικά, Αγγλικά).
Αναλυτικά, οι επιστημονικές ανακοινώσεις έχουν ως εξής:
Α΄Μέρος: Η ζωή και το έργο του Wilhelm Dörpfeld
  • Prof. Dr. Klaus Goebel: Ο Wilhelm Dörpfeld από την Bergischen Land: Καταγωγή, Νεότητα και Σπουδές μέχρι την πρώτη του ανάληψη εργασίας στην Ελλάδα.
  • Dr. Stefanie Kennell: Dörpfeld και Schliemann: Νέο φως στα πρώτα έτη της συνεργασίας τους (1879 –1885).
  • Dr. Michael Krumme: Ανάλυση φωτογραφικής εκθέσεως από το ανασκαφικό έργο και τα ταξίδια του W. Dörpfeld.
  • Dr. Joerg Rambach: Η προϊστορική Ολυμπία του Wilhelm Dörpfeld υπό το φως των καινούργιων ανασκαφών στο Πελόπιον της Άλτεως.
  • Dr. Tobias Mühlenbruch: Wilhelm Dörpfeld και η Τίρυνθα. Η συνεισφορά του στις ανασκαφές του Heinrich Schliemanns (1884‐ 1885).
  • Dr. Βjørn Lovén: Οι νεώσοικοι της Ζέας –Περπατώντας στα βήματα του W. Dörpfeld.
  • Δρ. Αγγ. Ντούζουγλη, Δρ. Κων. Ζάχος, Ελ. Βασιλείου: Χοιροσπηλιά Λευκάδας: Αναθεώρηση της κεραμικής της.
  • Dr. Imma Kilian: Βασιλείς της Λευκάδας: W. Dörpfeld και οι ταφικοί τύμβοι του Νυδρίου.
  • Δρ. Γεωργία Κουρτέση ‐ Φιλιππάκη: Τα λίθινα εργαλεία στο έργο του W. Dörpfeld: Προσεγγίσεις και ερμηνείες.
  • Δρ. Γαρουφαλιά Μεταλληνού: Ο W. Dörpfeld και η Κέρκυρα (1911).
  • Γιαγκούδη Ελένη, Σακκάς Δημήτριος: Η ανασκαφή του W. Dörpfeld στο Κεφάλι της Κέρκυρας.
  • Prof. Dr. Franziska Lang: Νέες έρευνες στη χερσόνησο της Πλαγιάς.
  • Ιωάννα Ανδρέου: Η συμβολή των ερευνών του W. Dörpfeld στη μελέτη της αρχαίας Λευκάδας (πόλης).
  • Dr. Fiedler Manuel: Όχι μόνον ο Όμηρος: Οι έρευνες του W. Dörpfeld από την αρχαϊκή μέχρι την ελληνιστική Λευκάδα.
  • Prof. Dr. Ernst Kluwe: Οι εργασίες του Dörpfeld κατά την έκδοση του έργου «Alt‐ Ithaka» στην Ιένα.
  • Dr. Uwe Eckardt: Υποτροφίες Dörpfeld μεταξύ 1953 και 1971.
  • Κωνσταντίνος Χρ. Νικολέντζος: Οι ανασκαφές του W. Dörpfeld στον Κακόβατο Ηλείας, στις αρχές του 20ου αιώνα, μέσα από τα Ημερολόγια Ανασκαφής.
  • Dr. Ing. Martin Bachmann: Ακολουθώντας τα ίχνη της οθωμανικής δομικής παραδόσεως. Αρχιτεκτονικές εργασίες του Dörpfeld στην Κωνσταντινούπολη και στην Πέργαμο.
  • Δρ. Μιχάλης Πετρόπουλος: Ο Dörpfeld στην Αρκαδία.
Β΄Μέρος: Ομηρική Ιθάκη
  • Μαρία Σταυροπούλου ‐ Γάτση: Τοπωνυμιακές επιβιώσεις για την Ομηρική Ιθάκη στην Αιτωλοακαρνανία και αρχαιολογικά τεκμήρια για τη μυκηναϊκή εποχή.
  • Δρ. Λάζαρος Κολώνας: Οι θολωτοί τάφοι στο Λουτράκι Κατούνας και η σχέση τους με την Λευκάδα.
  • Prof. Dr. Ernst Ludwig Schwandner: Νήρικος και η Ακαρνανική Περαία των Λευκαδίων.
  • Dr. Andreas Vött, Dipl. Geogr. Matthias May, Dipl. Geogr. Svenja Brockmuller: Αλλαγή των ακτών κατά το ολόκαινο στο Στενό της Λευκάδας (ΒΔ Ελλάδα) και οι γεωαρχαιολογικές επιπτώσεις.
  • Δρ. Ευάγγελος Πανταζής: Ο προσανατολισμός του Ομήρου και το αίνιγμα της Ιθάκης.
  • Δρ. Χάρης Κουτελάκης: Το Μυστήριο των Ταφίων και τα νησιά Τάφοι.
  • Κώστας Δούκας: Λευκάδα: Η Ιθάκη του Ομήρου. Φιλολογική προσέγγιση.
Στο βιβλίο περιλαμβάνεται επίσης η πρώτη ανακοίνωση της αποκαλύψεως μυκηναϊκού θολωτού τάφου στη Λευκάδα που έγινε μετά τη διεξαγωγή του συνεδρίου.
  • Μαρία Σταυροπούλου – Γάτση: Ο Μυκηναϊκός θολωτός τάφος στον Αγ. Νικήτα Λευκάδας.
Γράψτε ένα σχόλιο
Filed under Ιστορία, Περί Ομηρικής Ιθάκης
BY  | ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 30, 2008 · 11:29 ΠΜ

Η Ομηρική Ιθάκη είναι η Λευκάδα;

Επανερχόμαστε στα “Περί της Ομηρικής Ιθάκης” με ένα ενδιαφέρον άρθρο που δημοσιεύτηκε στο καθ’ όλα αξιόλογο ιστολόγιο “Μελίτη”. Με κάμποσα από τα επιχειρήματα που στηρίζουν τη γνωστή, αλλά και συχνά αντικρουόμενη από πολλούς, θεωρία του Γερμανού αρχαιολόγου Νταίρπφελντ ότι η Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη. Ο Νταίρπφελντ αναζητώντας την Ομηρική Ιθάκη -βασιζόμενος κύρια στην Ομηρική Γεωγραφία-  άρχισε τις ανασκαφές του στη Λευκάδα το 1901 και τις συνέχισε με μικρές διακοπές ως το 1913. Αντιγράφουμε λοιπόν από το εν λόγω ιστολόγιο:
“Αναφέρθηκε προηγουμένως πως η Ιθάκη είναι αμφίαλος, δηλαδή περικυκλωμένη από θάλασσα. Και είναι φυσικά παράξενο να μιλάει ο Όμηρος με αυτό τον τρόπο για ένα νησί που έτσι κι αλλιώς είναι περικυκλωμένο από θάλασσα!
Το μόνο «νησί» στο Ιόνιο που δεν είναι ακριβώς νησί, αλλά έχει τριγύρω και θάλασσα είναι η Λευκάδα!
Στη Λευκάδα πηγαίνει κανείς και με πλοίο από το πέλαγος, αλλά και πεζός από την απέναντι ακτή της Ακαρνανίας.
Στο Νότιο τμήμα της Λευκάδας, υπάρχει σήμερα η γνωστή περιοχή Σύβοτα. Συβότης στα αρχαία ελληνικά είναι ο χοιροβοσκός [σύς = χοίρος, + βόσκω].
Τα σημερινά Σύβοτα συμπίπτουν σύμφωνα με την ομηρική περιγραφή με το Λιμάνι του Φόρκυνος, όπου αποβιβάστηκε ο Οδυσσέας μετά το πέρας των περιπετειών του.
Πολύ κοντά στο λιμάνι του Φόρκυνος βρισκόταν η χοιροσπηλιά του Εύμαιου.
Το 1905 λοιπόν, σε αυτή την περιοχή, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως μία σπηλιά στην οποία βρέθηκαν προς μεγάλη έκπληξη όλων, πλήθος από εγχάρακτα και έγχρωμα αγγεία της Νεολιθικής εποχής, καθώς και πλήθος από λίθινα εργαλεία.
Την επόμενη χρονιά, το 1906 ήρθαν στο φως άλλα πιο πλούσια ευρήματα της εποχής του χαλκού. Η θεωρία ήταν πως ανακαλύφθηκε η σπηλιά του χοιροβοσκού Εύμαιου. Ο συβότης λοιπόν άφησε τον απόηχο του ονόματός του στη λέξη Σύβοτα. Να είναι άραγε τυχαίο;
[Από τις ανασκαφές του Νταίρπφελντ στη Λευκάδα. Τετράπλευρος οικογενειακός τάφος F με κιβωτιόσχημους τάφους]
Την ανασκαφή διενήργησε ο Νταίρπφελντ ο οποίος ήδη είχε διατυπώσει πρώτος την θεωρία πως η Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη. Ο Νταίρπφελντ δεν ήταν ένας τυχαίος αρχαιολόγος. Ήταν ο στενός συνεργάτης του Ερρίκου Σλήμαν και βοήθησε να βγει στο φως η Τροία και οι Μυκήνες. Ανέντακτος, επαναστάτης, πρωτοπόρος, ευφυέστατος και δεινός ομηριστής, συνέτριψε με τα επιχειρήματά του φιλολόγους, του ύψους του Βιλαμόβιτς.
Γνωρίζουμε εμείς κάτι για τον Νταίρπφελντ; Όχι, κατά τεράστιο ποσοστό. Το φιλολογικό status κάθε εποχής δεν επιτρέπει παρεκκλίσεις και καινοτομίες, διότι διακυβεύεται το κύρος του κατεστημένου!
Το συλλεγέν πλήθος, των παντός είδους αντικειμένων που βρέθηκαν εκεί, σημειοδοτεί πως η σπηλιά εχρησιμοποιείτο ως ανθρώπινη κατοικία κατά την 3η και 2η χιλιετηρίδα. Ο ίδιος ο Νταίρπφελντ που καταγράφει τα ευρήματά του λέει: πως «το σπήλαιο της Χοιροσπηλιάς, είναι ένα εκ των αρχαιολογικώς σπουδαιοτέρων κατοικουμένων σπηλαίων εις ολόκληρον την περιοχήν της Μεσογείου» (Λευκάδα η Ομηρική Ιθάκη-Αλ.Φίλιππας, εκδ. Νεφέλη).
[Χάλκινα όπλα και εργαλεία που ανευρέθηκαν κατά τις ανασκαφές του Νταίρπφελντ στους κυκλικούς "βασιλικούς" τάφους]
Το περίεργο είναι όμως πως κοντά στην Χοιροσπηλιά του Εύμαιου (τοποθετείται στο σημερινό χωριό Εύγηρος) υπάρχει και μία πηγή που ταυτίζεται με την περιγραφή της ομηρικής πηγής Αρέθουσας. Πάνω από την πηγή υπάρχει μία πέτρα που κι αυτή ταυτίζεται με την «Κόρακος πέτρην» της Οδύσσειας (ν 407-410). Η πηγή και η πέτρα αναφέρονται στον Οδυσσέα από τη θεά Αθηνά (ν 404-410).
Εκτός αυτού, στο ομηρικό κείμενο αναφέρεται η «Μελάνυδρος πηγή» (Οδ. υ 158) από όπου οι θεραπαινίδες του παλατιού έπαιρναν το νερό και το μετέφεραν στα ανάκτορα. Βορειοανατολικά στο Παλαιοχώρι, υπάρχει μια πηγή που μέχρι σήμερα καλείται Μαυρονέρι. Θα έλεγε κανείς πως το Μαυρονέρι είναι η κατά λέξιν μετάφραση της Μελανύδρου!
Το καταπληκτικό πάντως είναι πως μέσα στους στίχους της Οδύσσειας υπάρχουν άφθονα σημεία που φωτογραφίζουν την Λευκάδα ως Ιθάκη και όχι τη σημερινή Ιθάκη (Θιάκι) ως την πατρίδα του Οδυσσέα.
Συνεχίζει τις περιγραφές του ο Όμηρος και εδώ πρέπει να σταθούμε πολύ-πολύ προσεκτικά γιατί μας παρέχει και το ισχυρότερο επιχείρημα: Η ηπειρωτική στεριά δεν απέχει πολύ από την Ιθάκη. «τοίσι δ’ επί τρίτος ήλθε Φιλοίτιος, όρχαμος ανδρών, βούν στείραν μνηστήρσιν άγων και πίονας αίγας. πορθμήες δ’ άρα τούς γε διήγαγον, οί τε και άλλους ανθρώπους πέμπουσιν, ότις σφας εισαφίκηται».
Απόδοση: «Ήρθε ο Φιλοίτιος έπειτα, μπροστάρης των ανδρών, φέρνοντας στους μνηστήρες στέρφα δαμάλα και γίδες παχιές. Βαρκάρηδες τους πέρασαν απ’ τη στεριά, που κι άλλους περνούν ανθρώπους αν αυτό τους το ζητήσει». (Οδ. υ΄ 185).
Ο Φιλοίτιος βόσκει ζώα στην απέναντι στεριά (Ακαρνανία) και πηγαινοέρχεταιμε γίδες και βόδια για να τα διαθέσει ως γεύμα των μνηστήρων. Η επικοινωνία με τη στεριά είναι συχνή και πυκνή.
Πορθμός όμως είναι ένα πολύ στενό πέρασμα θαλάσσης που χωρίζει δύο στεριές. Εάν η Ιθάκη είναι το Θιάκι, δεν είναι δυνατόν να αναφέρεται πορθμός γιατί κοντινή στεριά δεν υπάρχει. Άλλωστε εάν ο Όμηρος μιλούσε για το ανοιχτό πέλαγος, (μέσω ανοιχτής θαλάσσης πηγαίνεις στο Θιάκι), θα χρησιμοποιούσε τη λέξη ναύτης όπως άλλωστε και αυτό κάνει κάθε φορά που αναφέρεται στον δια θαλάσσης δρόμο. Τη λέξη «πορθμεύς» την χρησιμοποιεί για τον περάτη που μεταβαίνει από τη μία στεριά στην άλλη και σε αβαθή νερά.
Επίσης ο Φιλοίτιος έκανε πολλές φορές αυτή τη διαδρομή, μεταφέροντας βόδια και αιγοπρόβατα. Πώς τα περνούσε μέσω θαλάσσης για να πάει στην Ιθάκη-Θιάκι; Επιβιβαζόταν πλοίου κάθε φορά στοιβάζοντας όλα αυτά τα ζώα, με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, διαπλέοντας καθημερινά μια θάλασσα πέντε ναυτικών μιλίων;
Έπειτα, το ανάκτορο του Οδυσσέα είναι πολύ κοντά στη θάλασσα, (ο Τηλέμαχος βγαίνει από το ανάκτορο και πάει στη θάλασσα να πλύνει τα χέρια του, όπου έχει κι ένα διάλογο με τη θεά Αθηνά).
Στο Θιάκι, πιθανολογείται πως το ανάκτορο του Οδυσσέα βρισκόταν στη σημερινή θέση Αετός. Η τοποθεσία Αετός, βρίσκεται πολύ μακριά από τη θάλασσα και δυστυχώς οι ανασκαφές που έγιναν το 1996 δεν έφεραν τίποτα στο φως.
Ο Όμηρος αναφέρει πως στην Ιθάκη υπήρχε λατρεία του Απόλλωνα. «Οι μακρυμάλληδες Αχαιοί, μαζεύονταν στο σκιερό άλσος του Απόλλωνα του μακροσαϊτευτή» (Οδύσσεια υ 277). Ιερό του Απόλλωνα βρέθηκε μόνο στη Λευκάδα!
Δυστυχώς όμως μέσα σε ένα blog δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν όλα τα πλήθος άλλα επιχειρήματα που έχουν διατυπωθεί για το ότι οι ομηρικές περιγραφές της Ιθάκης συμπίπτουν με την Λευκάδα.
Τα ερωτήματα είναι πάρα πολλά και κάθε φορά πολλαπλασιάζονται.
Όπως παραδείγματος χάριν, πότε έζησε ο Όμηρος; Γύρω στον 8ο αιώνα όπως συμβατικά γνωρίζουμε, ή… μήπως ήταν αυτόπτης μάρτυρας του Τρωϊκού Πολέμου;
Θα το συζητήσουμε πολύ σύντομα αυτό…”http://nikiana.wordpress.com
(Αναρτήθηκε στο http://melitilexeis.blogspot.com) via (http://www.ithacos.gr)
Γράψτε ένα σχόλιο
Filed under Δανεισμένα, Περί Ομηρικής Ιθάκης
BY  | ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 17, 2008 · 8:09 ΠΜ

Ένα άρθρο του Καθ. Δρ. Εδουάρδου Έγγελ περί του ζητήματος της Ιθάκης

Αναδημοσιεύουμε ένα ολίγον τι μακροσκελές άρθρο του Γερμανού Εδουάρδου Έγγελ περί του ζητήματος της Ομηρικής Ιθάκης, όπως συνηθίζεται να λέγεται η αναζήτηση της πατρίδος του Οδυσσέως. Ο Καθηγητής Δρ. Έγγελ υπήρξε ένας από τους σφοδρούς επικριτές του Νταίρπφελντ, όταν αυτός διατύπωσε τη γνωστή του θεωρία, ότι η Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη. Είχε επισκεφτεί τότε την Ιθάκη και τη Λευκάδα, όπου πήγε στο Νυδρί και στο χώρο των ανασκαφών, για να σχηματίσει μια καλύτερη άποψη. Το ταξίδι του συνέπεσε με αυτό του αυτοκράτορα της Γερμανίας Γουλιέλμου. Το άρθρο του δημοσιεύτηκε στον “Βαυαρικό Ταχυδρόμο” και στην “Εφημερίδα του Μαγδεμβούργου” με τίτλο “Ο αυτοκράτορας στη Λευκάδα και το ζήτημα της Ιθάκης”. Αναδημοσιεύτηκε μεταφρασμένο στην εφημερίδα “Σκριπ” στο φύλλο της 21ης Μαΐου 1908 απ’ όπου και το πήραμε.
“… Παρρησία εκδηλώ την πεποίθησίν μου, ότι δεν υπάρχει και το ελάχιστον έτι της απωτάτης πιθανότητος ίχνος, ότι ο ποιητής της Οδυσσείας εν τω θεάτρω της ποιήσεώς του είχεν υπ’ όψιν την Λευκάδα και ιδιαιτέρως το σημερινόν χωρίον Νιδρί. Εις την πεποίθεσιν ταύτην στερρώς θα ενέμενον και αν ακόμη ο Δαίρπφελδ δια των ανασκαφών του ήγεν εις φως το τόξον, δι’ ου ο Οδυσσεύς εφόνευσε τους μνηστήρας ή ανεύρισκε τμήματα του ιστού της υπό των μνηστήρων καταπιεζομένης Πηνελόπης…”.
Εν Νιδρίω Λευκάδος Μαΐω 1908
Δια δευτέραν φοράν επεσκέφθην την Ιθάκην, το πρώτον δε την Λευκάδα. Και η επίσκεψις αύτη συνέπεσεν ακριβώς καθ’ ας ημέρας ο εξ Ελλάδος εις Γερμανίαν επανερχόμενος αυτοκράτωρ Γουλιέλμος περιηγείτο αμφοτέρας τας νήσους, εις τας οποίας μετά σφοδρότητος πάλιν ανεφύη η παλαιά έρις περί της πατρίδος του Οδυσσέως. Προχθές εγκαταλείπων την Ιθάκην παρετήρησα ασυνήθη όλως εν τη πόλει ζωηρότητα. Οι Ιθακήσιοι εξεδήλουν την χαράν των επί τη προσεχεί αφίξει του αυτοκράτορος, προητοιμάζοντο δι’ όσον οιόν τε λαμπροτέραν αυτού υποδοχήν, ανήρτων Γερμανικάς σημαίας, η μουσική της Φιλαρμονικής Εταιρίας εξησκείτο εις την εκμάθησιν του Γερμανικού ύμνου και το γυναικείον φύλον επεμελείτο των πολυτελών αυτού αμφιέσεων δια την υποδοχήν του αυτοκράτορος της Γερμανίας.
Μετ’ αυχαριστήσεως ανεγίγνωσκον εν τω τηλεγραφήματι, όπερ ο νομάρχης Λευκάδος προς τον δήμαρχον Ιθακησίων απηύθυνε, την επιθυμίαν των προϊσταμένων αρχών, όπως οι κάτοικοι του Βαθέος υποδεχθώσι δια ζητωκραυγών τον υψηλόν ξένον, εξ επισήμου δε το πρώτον πηγής ασμένως εγνώριζον τας επιμελείς οδηγίας προς παρασκευήν της ενθουσιώδους δεξιώσεως. Αλλ’ εν τω μεταξύ οι τε ανεπτυγμένοι και μη ήρχισαν κυριευόμενοι υπό του συναισθήματος, ότι εκ της επισκέψεως του αυτοκράτορος απειλητικόν διέτρεχε κίνδυνον της νήσου του Οδυσσέως η παλαιά ιστορική δόξα, διασειομένης της επί την Ιθάκην πίστεως ως πατρίδος του πολυπλάγκτου ήρωος ή ως θεάτρου των σκηνών της Οδυσσείας.
[Το λιμάνι στο Βαθύ -πρωτεύουσα της Ιθάκης από τον 16ο αιώνα- όπου ταυτίζεται απ' πολλούς με το Ομηρικό λιμάνι του Φόρκυνος]
Επί των χειλέων όλων εφέρετο το όνομα του αξιοσεβάστου άλλως, αλλ’ εν τη προκειμένη περιστάσει τρομερού Δαίρπφελδ, όστις δια των επί της Λευκάδος ανασκαφών και των διατριβών, ας εξέδωκεν επί των δήθεν αποτελεσμάτων αυτών, προσεπάθησε την τρισχιλιετή της Ιθάκης αίγλην να αφαιρέση και αφανή ταύτην νησίδα του Ιονίου πελάγους να καταστήση. Αφού δε μάλιστα ούτος ήρχετο ως συνοδός του αυτοκράτορος, ως επιστημονικός αυτού οδηγός και σύμβουλος ουδόλως απίθανον και ο ισχυρός μονάρχης να προσεχώρει εις την επαναστατικήν αυτού γνώμην, ότι πατρίς του Οδυσσέως είνε ουχί η Ιθάκη, αλλ’ η Λευκάς προς ην του λοιπού αι περιγραφαί του Ομήρου δέον να αναφέρωνται.
Ο φόβος, ον εμπνέει εις Γερμανίαν η σκαπάνη του αρχαιοδίφου τούτου και η αναγκαιότης των εξ αυτοψίας ειδήσεων εις τους κύκλους των λογίων με έκαμε να μη αρκεσθώ μόνον εις το να παραβάλω τας ιδέας του Δαίρπφελδ προς το Ομηρικόν κείμενον αλλά -τουθ’ όπερ απαραίτητον ωσαύτως είνε- επιτοπίως μετά μιαν ώραν της αφίξεώς μου εις την πεδιάδα του Νιδρίου να επιληφθώ της ερεύνης του ζητήματος. Ούτως αι ανακοινώσεις μου στηρίζονται νυν επί ακριβούς γνώσεως αμφοτέρων των συσχετιζομένων μερών, το δε ζήτημα της Ιθάκης πραγματεύομαι ως κριτής τελείως αμερόληπτος. Θεωρώ μάλιστα τον εαυτόν μου μάλλον του Δαίρπφελδ απροσωπόληπτον, διότι ούτε ανασκαφάς επεχείρησα, ούτε επί του ζητήματος έγραψα, ως εκ του οποίου μοι είνε εντελώς αδιάφορον, αν η Ιθάκη, ή η Λευκάς, η Πόλις ή το Νιδρίον ήτο η έδρα του Οδυσσέως ή η πρωτεύουσα του βασιλείου του ήρωος, ην ο Όμηρος είχε κατά νουν. Ουδεμίαν επιστημονικήν γνώμην έχω να υπερασπίσω, αλλ’ απλώς να εκφράσω εκείνο το οποίον είνε αληθές.
Από πρωΐας το Νιδρίον διετέλει εις κίνησιν ως εκ της αναμενομένης επισκέψεως του αυτοκράτορος. Το σώμα της χωροφυλακής Λευκάδος, ικανώς εκ των γειτονικών νήσων ενισχυθέν, παρετάχθη πέριξ του χωρίου, καταλαβόν το πεδίον των ανασκαφών. Κλάδοι μυρσίνης εκόσμουν την κατασκευασθείσαν τιμητικήν αψίδα και ο πιστός του Δαίρπφελδ ακόλουθος Αγγελής, ο από τριάκοντα και επέτεινα ετών εις την υπηρεσίαν του τυγχάνων, επήστραπτε με την εαρινήν φουστανέλλαν του και τα επί του στήθους του υπηρεσιακά χρυσά γερμανικά μετάλλια. Παν ό,τι ο αυτοκράτωρ θα έβελεπεν εις Νιδρίον είνε τα εξής: Τάφροι τινές, εντός των οποίων εφαίνοντο τα θεμέλια τειχών σπουδαίου τινός αγροτικού οικοδομήματος, εις απόστασιν 200 βημάτων του οποίου, εν ετέρα τινί ανασκαφείση θέσει, ανευρέθησαν ανθρώπινοι σκελετοί.
[Από τις ανασκαφές του Νταίρπφελντ στο Νυδρί. Ο άνδρας με το καπέλο που στέκεται όρθιος πάνω στον κυκλικό τάφο R 12 είναι ο ίδιος ο Νταίρπφελντ]
Εκ του μέρους τούτου κατά φυσικόν λόγον ουδεμίαν ισχυράν απόδειξιν δύναταί τις να ακουσθή, ότι αι σπουδαίαι τοπογραφικαί της Οδυσσείας μαρτυρίαι υποδηλούσι την Ιθάκην, και αναμφιβόλως εις αυτήν αρμόζουσιν, ότι συνηγορούσιν υπέρ του ότι ο ποιητής της Οδυσσείας εγνώρισε τους τόπους και εν ταυτώ υπέρ του σκοπού αυτού, όπως ως ποιητής χρησιμοποιήση παν ό,τι ακριβώς είδε και εν τη μνήμη διεφύλαξε. Τούτο μετ’ ου πολύ θα καταδείξω εις ιδιατέραν τινά πραγματείαν, εν η όλως ακαταμάχητον θέλγητρον παρέχει η προς αλλήλας σύγκρισις της Λευκάδος και Ιθάκης. Ενταύθα ενίας μόνον θα παραθέσω αποδείξεις δια των οποίων δεδομένου όντος, ότι πραγματικώταται ομολογίαι μου είνε αληθείς, καταρρίπτεται ολόκληρον το οικοδόμημα της περί Λευκάδος θεωρίας του Δαίρπφελδ.
Παρρησία εκδηλώ την πεποίθησίν μου, ότι δεν υπάρχει και το ελάχιστον έτι της απωτάτης πιθανότητος ίχνος, ότι ο ποιητής της Οδυσσείας εν τω θεάτρω της ποιήσεώς του είχεν υπ’ όψιν την Λευκάδα και ιδιαιτέρως το σημερινόν χωρίον Νιδρί. Εις την πεποίθεσιν ταύτην στερρώς θα ενέμενον και αν ακόμη ο Δαίρπφελδ δια των ανασκαφών του ήγεν εις φως το τόξον, δι’ ου ο Οδυσσεύς εφόνευσε τους μνηστήρας ή ανεύρισκε τμήματα του ιστού της υπό των μνηστήρων καταπιεζομένης Πηνελόπης. Μικρά έγχρωμα αγγείων προμυκηναίας ή μετ’ αυτήν εποχής ουδέ την ελαχίστην δύνανται να έχωσιν αποδεικτικήν δύναμιν εν ζητήματι όπερ κατ’ ουσίαν έχει απλούστατα ως εξής: Οι τοπικοί χαρακτηρισμοί του Ομήρου προς την πραγματικήν φύσιν της Ιθάκης ή της Λευκάδος αρμόζουσιν; Τούτο δέον να εξετάσωμεν περιοριζόμενοι εις τας γενικάς μόνον γραμμάς της Ομηρικής τοπογραφίας, διότι ο ποιητής δεν είνε γεωμέτρης, αλλά καλλιτέχνης, του οποίου πιθανόν αι περιγραφαί να προέρχωνται εκ προγενεστέρων παρατηρήσεων ή ζωηρών αναμνήσεων, ουχί δε και εκ σημειώσεων τηρηθεισών δια τας αποστάσεις, εκ διαγραμμάτων κτιρίων, εξ ακριβούς συγκρατήσεως των ελαχίστων γεωγραφικών ιδιοτήτων. Υπό την άποψιν δε ταύτην θέλω ακόμη να παρατηρήσω, ότι οι τοπικοί χαρακτηρισμοί του Ομήρου και εν αυτή τη Οδυσσεία επιδέχονται αυστηροτάτην εξέτασιν δια πάντα μη ενδιατρίβοντα περί τα μικρά και μη θεωρούντα τον ποιητήν ως σχολαστικόν λόγιον.
Δια την ολοσχερή εξόντωσιν της θεωρίας του Δαίρπφελδ, ότι η Λευκάς είνε η Ιθάκη του Ομήρου έχω ισχυρότατον όπλον το επόμενον χωρίον της Οδυσσείας, εν τω οποίω ο Τηλέμαχος δικαιολογών την άρνησιν της παραλαβής εις Ιθάκην των υπό του Μενελάου δωρηθέντων αυτώ ίππων περιγράφει ως εξής τον χαρακτήρα της πατρίου νήσου:
“Τους δε ίππους δεν θα μεταφέρω εις Ιθάκην, αλλ’ εις σε τον ίδιον εδώ θ’ αφήσω ως (?)όσμημα, διότι συ βασιλεύεις επί ευρείας πεδιάδος, ένθα αφθόνως φύεται το τριφύλλιον, υπάρχει δε σίτος, βρίζα και με αραιούς κόκκους λευκή κριθή”.
Απ’ εναντίας όμως εις Ιθάκην δεν υπάρχουσι καθόλου ούτε ιπποδρόμια, ούτε πεδιάς. Είνε χώρα, ίνα βόσκουσιν αίγες, θελκτικωτέρα δε άλλης ιπποτρόφου. Δεν είνε βεβαίως κατάλληλος εις ιππασίαν ουδ’ έχει καλάς πεδιάδας ουδεμία εκ των νήσων, τας οποίας περικυκλοί η θάλασσα· α λ λ’ η Ι θ ά κ η ε ί ν ε π ο λ ύ ο λ ι γ ώ τ ε ρ ο ν κ α τ ά λ λ η λ ο ς ό λ ω ν τ ω ν ά λ λ ω ν (σ. 601 κ. ε.). Καθώς και το επόμενον χωρίον, εν τω οποίω (ν. 242 κ. ε.) η γλαυκώπις Αθηνά λέγει περί της Ιθάκης, ότι είνε τραχεία και όχι ιππήλατος· ουχί όμως και εντελώς ελεεινή (κακορρίζικη) καίτοι στερείται πεδιάδων.
Έτι και σήμερον εφ’ ολοκλήρου της Ιθάκης δεν πιστεύω να υπάρχωσιν ούτε είκοσιν ίπποι, τινάς των οποίων χρησιμοποιούσιν εις τα τρία μόνον μικρά οχήματα της πρωτευούσης της νήσου. Όστις δε και μίαν μόνην ημέραν επί της αληθούς νήσου του Οδυσσέως διέτριψεν, ως κατ’ εξοχήν ακριβή τον οξυδερκέστατον τούτον του Ομήρου χαρακτηρισμόν οφείλει να κρίνη. Η Ιθάκη είνε εντελώς ορεινή νήσος και των ορέων αυτής αι κλιτύες είναι τραχείαι και απότομοι. Πάσα προσπάθεια διατροφής ή εκγυμνάσεως ίππων είνε ενταύθα αδύνατος. Η ποιητική ρήσις “καίτοι στερείται πεδιάδων” επαληθεύει κατά γράμμα. Ουδεμία πεδιάς υπάρχει εν Ιθάκη, ο δε ποιητής δι’ ουδεμιάς άλλης βραχυτέρας και σαφεστέρας εκφράσεως ήτο δυνατόν να ποιήση την διάκρισιν της Ιθάκης από πασών άλλων Ιονίων ή Ελληνικών νήσων, ων γίνεται ποιά τις μνεία εν τω ζητήματι.
Απ’ εναντίας όμως υπάρχουσι πολλαί εν Λευκάδι και μάλιστα η ευρεία πεδιάς του Νιδρίου εις την ανατολικήν παραλία της νήσου. Περιηγήθην σχεδόν όλας τας σημαντικωτέρας επαρχίας της Ελλάδος και δύναμαι ως εκ τούτου να είπω, ότι ουδεμίαν άλλην τόσον κατάλληλον δι’ ιπποτροφίαν και ιπποδρομίαν πεδιάδα εύρον, όσον τον τόπον εις το κέντρον του οποίου κείται το Νιδρί, η πρωτεύουσα της Ιθάκης του Δαίρπφελδ. Πεδιάς έχουσα μήκος δύο και πλέον χιλιομέτρων από της θαλάσσης μέχρι των υπωρειών των προβούνων, μήκος δε δέκα χιλιομέτρων, εις τας χλοεράς γαίας της οποίας εκατοντάδες ίππων εκ του τριφυλλίου αυτής διατρέφονται, ιδού το μέρος εις το οποίον φρονούσιν, ότι ο Οδυσσεύς είχε την ακρόπολίν του.
Αλλά που ηκούσθη καθ’ άπασαν την ιστορίαν της προϊστορικής Ελλάδος ηγεμονική έδρα, άνευ της φυσικής κατασκευής βραχώδους ακροπόλεως, παρεχούσης προπύργιον εναντίον των πειρατών ή άλλων κακοβούλων επιδρομέων; Μοι φαίνεται εντελώς ακατανόητον, ότι επιφανής ερευνητής, οίος ο Δαίρπφελδ, αναζητεί το βασιλικόν μέγαρον του Οδυσσέως εις το μέσον καρποφόρου πεδιάδος παρά την θάλασσαν. Ουδ’ επ’ ελάχιστον με εκπλήσσει η δια των ανασκαφών αυτού ανακάλυψις των θεμελίων τειχών μεγάλης αγροτικής επαύλεως, μηδέν υπέρ των ιδεών αυτού αποδεικνυούσης, μάλιστα δε πάσαν ιστορικήν ή μυθολογικήν ή ποιητικήν σχέσιν προς μυκηναϊκόν Οδυσσέα αποκλειούσης. Τοιαύτα οικοδομήματα άπειρα τον αριθμόν δι’ ανασκαφών θα προκύψωσι και αλλαχού της Ελλάδος, δι’ ο και ουδαμώς πρέπει να εμβάλλη ημάς εις θαυμασμόν ή από παναρχαίων χρόνων συνοίκισις καρποφόρου πεδιάδος.
Καθ’ όλας τας πιθανότητας ο Δαίρπφελδ ανεκάλυψε τα θεμέλια τείχη κτιρίου ανήκοντος εις μέγαν τινά ιδιοκτήτην και διατροφέα ίππων. Καίτοι δε -κύριος οίδε δια τίνα σκοπόν- τονίζει “ότι το βασιλικόν μέγαρον της Ιθάκης εν τε τη κατασκευή και το διαγράμματί του διαφέρει των ανακαλυφθέντων τοιούτων εν Μυκήναις και Τίρυνθι” εγώ δύναμαι να το είπω, ότι ουδεμία ουσιώδης διαφορά υφίσταται μεταξύ βασιλικού μεγάρου, όπερ ούτος υποθέτει, και των ποικίλων διαμερισμάτων του επ’ εμού παραδεχομένου αγροτικού οικοδομήματος εις το οποίον κατώκει η οικογένεια του ιδιοκτήτου των ίππων, διέμενον οι υπηρέται, υπήρχον οι σταύλοι και αι αποθήκαι της φορβής.
Ο Δαίρπφελδ ισχυρίζεται έτι, ότι ανεκάλυψε την διαμονήν του συβώτου Ευμαίου. “Εν τη λεβητοειδή κοιλάδι κάτωθεν της Ευγήρου βλέπω τον πανταχόθεν κεκλεισμένον τόπον, εις τον οποίον ο Εύμαιος είχεν οικοδομήσει την καλύβην του” (Οδυσσ. XIV, 6).
Μετά μεγίστης εκπλήξεως ανέγνων την νέαν ταύτην ερμηνείαν, ην ο Δαίρπφελδ αποδίδει εις το χωρίον τούτο, όπερ από των γυμνασιακών μου σπουδών ζωηρώς τετυπωμένον διέμεινεν εν τη μνήμη μου. Τι πράγματι εννοεί ο Όμηρος δια του ανωτέρω μνημονευθέντος στίχου “περισκέπτω ενί χώρω;”. Ουδείς τας λέξεις ταύτας άλλως ηρμήνευσεν ή δια του εις μέρος μακρόθεν ή εν πάση περιπτώσει εκ των πέριξ ορατόν. Κατά τύχην έχω πλησίον μου την γερμανικήν μετάφρασιν της Οδυσσείας του Voss όστις ορθώς ερμηνεύει:
Τον εύρε καθήμενον εις τον πρόδρομον της οικίας, όπου υπήρχεν υψηλή αυλή οικοδομηθείσα επί μακρόθεν ορατού λόφου. Πόθεν άρα γε επήλθεν εις τον Δαίρπφελδ η ιδέα μίαν τόσον αναμφισβήτητον, σαφή λέξιν δια του περισκεπής να μεταφράση; Μήπως διότι τα υπ’ αυτού σκαφέντα θεμέλια τειχών κείνται εν τη λεβητοειδεί κοιλάδι; Αλλά και πάσαι αι λοιπαί περιγραφαί του Ομήρου περί της θέσεως των σηκών του Ευμαίου αντίκεινται εκ διαμέτρου προς την δοξασίαν ταύτην του Δαίρπφελδ, ιδίως δε η σπουδαιοτάτη αυτού μαρτυρία, ότι ο δαπανώμενος χρόνος δια την εκ των χοιροστασίων εις το ανάκτορον μετάβασιν και επάνοδον ήτο μία όλη ημέρα.
Η περί Ιθάκης έρις του Δαίρπφελδ, ούτινος όσον ουδείς άλλος εκτιμώ τας προγενεστέρας αρχαιολογικάς υπηρεσίας, μου υπενθυμίζει ζωηρώς την μεταξύ του Σαίκσπηρ και Βάκωνος. Ο Δαίρπφελδ εύρεν οπαδούς τινας εις τους οποίους ουδόλως απίθανον, ότι μετά την επίσκεψιν της Λευκάδος υπό του αυτοκράτορος πλείονες έτι θα προστεθώσιν. Αλλ’ ουδεμία αμφιβολία, ότι οι τοιούτοι έσονται μεταξύ εκείνων, οίτινες την Ιθάκην ή την Λευκάδα ή και αμφοτέρας τας νήσους ουδαμώς είδον, μεταξύ εκείνων, οίτινες εκ καλής πίστεως δεν παρέβαλον προς τους τόπους τους ισχυρισμούς του Δαίρπφελδ, ουδ’ ηρεύνησαν τους σαφεστάτους Ομηρικούς χαρακτηρισμούς. Λυπηρότατον, ότι ανήρ, οίος ο Δαίρπφελδ επί μακρόν χρόνον δαπανάται εν υποσχέσεσιν απεγνωσμένης ερεύνης, δι’ ην τοσούτως έσχε κόπους.
Το αποτέλεσμα είνε μ η δ έ ν και κατ’ ανάγκην μ η δ έ ν θα μείνη.
Γράψτε ένα σχόλιο
Filed under Περί Ομηρικής Ιθάκης
BY  | ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ 25, 2008 · 3:13 ΜΜ

Είναι η Ομηρική Ιθάκη στην Κεφαλονιά;

Στις θεωρίες του Γεράσιμου Βολτέρα (1903) και του Νικόλαου Λειβαδά (1998) βασίστηκαν ο Ανδρέας Γαβριελάτος και η Μελίνα Πανουτσοπούλου και «ανέβασαν» το επίμαχο αυτό θέμα ως γκρούπ στο FACEBOOK το οποίο μέχρι σήμερα αριθμεί 265 φίλους. Διαβάζουμε στις βασικές πληροφορίες:
Ο Οδυσσέας οδηγούσε τους ανδρείους Κεφαλλήνες από την Ιθάκη και το Νήριτον, που τρέμανε οι φυλλωσιές του, Ιλιάδα Β (2), στίχ. 631-2.
Το 1903 ο Γεράσιμος Βολτέρας, στο έργο του “Η ομηρική Ιθάκη”, ταύτισε το βασίλειο του Οδυσσέα με τη χερσόνησο της Παλλικής, για την οποία πίστευε ότι κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους ήταν ξεχωριστό νησί από την υπόλοιπη Κεφαλονιά. Για τη γεωλογική αυτή θεωρία ο Βολτέρας βασίστηκε σε πληροφορίες που παραδόθηκαν από τον Στράβωνα.
Την ταύτιση της ομηρικής Ιθάκης με την Παλλική υποστήριξε στις μέρες μας και ο Νίκος Λιβαδάς-Τουμασάτος στο βιβλίο του “Κεφαλληνία – Η Αποκάλυψη της Ομηρικής Ιθάκης”,  Αθήνα (1998).
1.
“Εγώ είμαι τού Λαέρτη ο γιος Δυσέας, που όλοι λένε
τις τέχνες μου, κι η δόξα μου ως τα ουράνια φτάνει,
και κατοικώ στο ξέφαντο, το φημισμένο Θιάκι,
πόχει το Νήριτο βουνό, ψηλό και δεντρωμένο,
κι ολόγυρα πολλά νησιά, το’ να κοντά με τ’ άλλο,
τη δασωμένη Ζάκυνθο, τη Σάμη, το Δουλίχι.
Πιο κάτω απ’ όλα, χαμηλό το Θιάκι, στου πελάγου
τα δυτικά, κι ηλιόβγαλμα κοιτάζουν όλα τ’ άλλα.
Βραχότοπος, μα ξακουστή παλληκαριών γεννήτρα.
Δεν είδα απ’ την πατρίδα μου γλυκύτερο στον κόσμο.”
Μετάφραση Ζήσιμου Σιδέρη (εκδόσεις Ζαχαρόπουλος)
ΣΧΟΛΙΑ: Το δυτικότερο απο όλα τα νησιά είναι η Κεφαλονιά (ή η σημερινή Παλική), η Ιθάκη βρίσκεται ανατολικότερα, όπως ακριβώς τα περιγράφει ο Όμηρος…
2.
“Και μ’ ασημένιο το ‘δεσε μες στο καράβι νήμα (ο Αίολος),
που μήτε λίγο φύσημα απεκεί να μην ξεφεύγη·
και μου έβγαλε το Ζέφυρο για να καταβοδώση
κι εμάς και τα καράβια μας· μα ο δρόμος να τελειώση
δεν έμελλε· τι απ’ αγνωσιά χαθήκαμε δική μας·
Μέρες εννιά αρμενίζαμε μερονυχτίς· στις δέκα
αρχίζει πια και φαίνουνταν η γης η πατρική μου,
και τις φωτιές ξανοίγαμε που καίγαν αντικρύ μας.
Τότες εγώ γλυκόπεσα στον ύπνο αποσταμένος”
ΣΧΟΛΙΑ: Ο Οδυσσέας ταξιδεύει απο το νησί του Αιόλου προς την “Ιθάκη”, δηλαδή από Δύση προς Ανατολή και αντικρίζει το νησί του. Ταξιδεύοντας κάποιος απο Δύση προς Ανατολή το πρώτο που βλέπει απο μακρυά έιναι η Κεφαλονιά (ή η σημερινή Παλική). Η σημερινή Ιθάκη δεν φαίνεται αφού βρίσκεται πισω απο την Κεφαλονιά.
3.
Η Ομηρική Ιθάκη είναι η Κεφαλονιά, ή τουλάχιστον ένα τμήμα της, ισχυρίζεται ομάδα ερευνητών που έκανε πολλαπλές έρευνες, συνδυάζοντας τα φιλολογικά τεκμήρια με γεωλογικά δεδομένα και με τη χρήση σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας και φωτογραφιών από δορυφόρο.
Η βρετανική ερευνητική ομάδα ισχυρίζεται ότι η ομηρική Ιθάκη δεν είναι ολόκληρη η σημερινή Κεφαλονιά, αλλά μόνο το δυτικό τμήμα της, η περιοχή της Παλικής -του Ληξουρίου- που, σύμφωνα με την άποψή της, ήταν χωρισμένη από το υπόλοιπο νησί.
Η έρευνα ανακοινώθηκε επίσημα στην Αγγλία και ο εμπνευστής της, Ρόμπερτ Μπιτλστόουν, είπε στα Νέα ότι είναι πολύ περισσότερο τεκμηριωμένη από παλαιότερες, λόγω ακριβώς του συνδυασμού διαφορετικού τύπου ερευνών.
«Είναι η πρώτη φορά που αξιοποιούνται γεωλογικές έρευνες σε συνδυασμό με τα φιλολογικά τεκμήρια», λέει. Μαζί του συνεργάστηκαν δύο πανεπιστημιακοί: ο καθηγητής Αρχαίων Ελληνικών και Λατινικών στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ Τζέιμς Ντιγκλ και ο γεωλόγος, καθηγητής Στρωματογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Τζον Άντερχιλ.
Στο βιβλίο τους “Odysseus Unbound: The Search for Homer’ s Ithaca”, το οποίο κυκλοφόρησε από το Cambridge University Press ο κ. Μπιτλστόουν περιγράφει ότι, κατά τη γνώμη του, υπήρχε θαλάσσιο πέρασμα από τον κόλπο της Αγίας Κυριακής μέχρι τον κόλπο του Λιβαδίου, το οποίο κλείστηκε σταδιακά από μεγάλες κατολισθήσεις των προεκτάσεων του Αίνου, του όρους που δεσπόζει στο νησί.
«O Όμηρος ήταν απόλυτα ακριβής στις περιγραφές του, απλώς εμείς δεν μπορούμε να εντοπίσουμε τα σημεία που αναφέρει. Καταλαβαίνω τον ισχυρισμό ότι δεν μπορούμε να παίρνουμε τοις μετρητοίς ένα κείμενο κατ΄αρχάς ποιητικό, ωστόσο πιστεύω ότι η ομάδα μας ανακάλυψε την ακριβή θέση όχι μόνο του νησιού, αλλά και του παλατιού του Oδυσσέα», υποστηρίζει…
(Αναρτήθηκε στο Ithacanews)